Italia giảm thuế VAT nghệ thuật xuống 5% sau nhiều áp lực từ trong nước

Bộ trưởng Bộ Văn hóa Alessandro Giuli đến thăm các gian hàng của Hội chợ sách Turin trong Hội chợ sách Turin 2025 tại Centro Congressi Lingotto vào ngày 15 tháng 5 năm 2025 tại Turin, Ý.

Chính phủ Italia nhượng bộ trước sức ép từ ngành nghệ thuật

Chính phủ Italia vừa thông báo sẽ hạ thuế VAT đối với các giao dịch mua bán tác phẩm nghệ thuật từ mức 22% – cao nhất trong Liên minh châu Âu – xuống còn 5%. Quyết định này sẽ có hiệu lực trong tuần này và đưa Italia trở thành quốc gia có mức thuế VAT nghệ thuật thấp nhất trong khối EU, vượt qua cả Đức (7%) và Pháp (5,5%).

Theo báo cáo từ Financial Times, động thái này được thông qua trong cuộc họp nội các hôm thứ Sáu, sau một chiến dịch vận động mạnh mẽ từ các phòng tranh, nghệ sĩ, nhà đấu giá và những người hoạt động trong thị trường nghệ thuật Italia.

Bộ trưởng Văn hoá Italia – ông Alessandro Giuli – cho biết trong tuyên bố rằng: “Chính sách giảm thuế lần này là sự hỗ trợ cần thiết cho toàn bộ hệ sinh thái nghệ thuật – một trong những thành trì sống còn của bản sắc văn hóa quốc gia.”

Tác động kinh tế tiềm năng và quy định đi kèm

Theo nghiên cứu của công ty tư vấn thị trường Nomisma, việc giảm thuế VAT có thể giúp các phòng tranh, đại lý đồ cổ và nhà đấu giá tại Italia tạo ra 1,5 tỷ euro trong vòng ba năm. Tác động tích cực lan tỏa tới toàn bộ nền kinh tế được ước tính lên đến 4,2 tỷ euro. Ngược lại, nếu giữ nguyên mức thuế 22%, thị trường nghệ thuật Ý có nguy cơ giảm tới gần 30%.

Dù luật mới sẽ có hiệu lực ngay trong vài ngày tới, quốc hội Italia vẫn cần phê chuẩn trong vòng 60 ngày để chính sách được áp dụng lâu dài.

Việc giảm thuế cũng dựa trên quy định mới của EU (Chỉ thị 2022/542), cho phép các quốc gia thành viên điều chỉnh thuế VAT cho giao dịch nghệ thuật về mức 5% hoặc cao hơn, miễn là bỏ đi hệ thống thuế phức tạp trước đó.

Sự thay đổi sau một thời gian khước từ

Chỉ vài tháng trước, chính phủ do Thủ tướng Giorgia Meloni đứng đầu từng tuyên bố sẽ không nhượng bộ, lo ngại việc giảm thuế VAT sẽ bị cho là ưu ái giới sưu tập giàu có. Tuy nhiên, trước áp lực ngày càng tăng từ các bên liên quan trong ngành triển lãm nghệ thuật và văn hóa, chính phủ buộc phải thay đổi lập trường.

Tại hội chợ nghệ thuật Miart ở Milan vào tháng 4 vừa qua, một bức thư ngỏ gửi đến Thủ tướng Meloni đã được lưu hành, với hơn 600 nghệ sĩ ký tên, cảnh báo rằng mức thuế cao có thể khiến Italia trở thành một “sa mạc văn hóa”.

Phản ứng từ giới nghệ sĩ và người trong ngành

Chính sách mới được cho là đã khiến nhiều phòng tranh bất ngờ. Tại Art Basel (Thụy Sĩ) tuần trước, nhiều nhà trưng bày Italia tỏ ra hoài nghi khi được hỏi liệu thuế VAT có được điều chỉnh không.

Maurizio Rigillo – đồng sáng lập Galleria Continua – cho biết: “Chúng tôi hy vọng VAT sẽ giảm. Hiện tại, các nhà sưu tập nghệ thuật tại Italia đang mua tranh châu Âu ở những nơi khác.”

Clare McAndrew – sáng lập Art Economics – nhận định rằng doanh số thị trường nghệ thuật Ý năm ngoái vào khoảng 381 đến 425 triệu USD, trong khi con số này tại Anh là 10,4 tỷ USD và Pháp là 4,2 tỷ USD.

Báo cáo của Art Basel UBS 2025 nhấn mạnh rằng thuế VAT cao tại Italia đang khiến thị trường nghệ thuật nước này yếu thế so với các quốc gia như Đức và Pháp – nơi đã chủ động giảm thuế dựa theo chỉ thị của EU.

Kỳ vọng vực dậy thị trường nghệ thuật Ý

Bên cạnh thuế VAT, những quy định nghiêm ngặt về giao dịch hàng hóa văn hóa cũng là rào cản lớn đối với nghệ thuật đương đại tại Italia. Với mức VAT mới, giới chuyên môn kỳ vọng có thể xoá bớt đà giảm 10% mà thị trường Ý đã trải qua trong năm 2024.

Andrea Festa – chủ sở hữu phòng tranh nghệ thuật đương đại tại Rome – cho rằng: “Chúng tôi hoạt động trong một thế giới nghệ thuật toàn cầu, nơi các nghệ sĩ thường hợp tác với nhiều phòng tranh ở nhiều quốc gia. Chênh lệch thuế VAT giữa các nước là điều không thể bỏ qua.”

Anh cũng cho biết trước đây Italia có một trong những mức thuế nhập khẩu tranh cao nhất châu Âu, nhưng gần đây đã giảm còn 10% – một bước đi tích cực dù vẫn còn nhiều việc phải làm.

Các nhà đấu giá và triển lãm hưởng lợi ra sao?

Davide Mazzoleni – chủ phòng tranh ở London, Turin và sắp mở thêm ở Milan – gọi việc giảm VAT là “thay đổi bước ngoặt” cho các đại lý nghệ thuật tại Ý. Ông tin rằng mức thuế mới sẽ giúp tăng doanh thu đáng kể và tạo tác động tích cực cho cả nền kinh tế nghệ thuật.

Catarina Antonaci – giám đốc điều hành Richard Saltoun Gallery tại Rome – cho biết cô rất vui vì giờ đây có thể đưa ra những điều kiện thuận lợi hơn cho nhà sưu tập. Phòng tranh này hiện có mặt tại London và New York.

Giám đốc hội chợ nghệ thuật Artissima – Luigi Fassi – chia sẻ rằng: “Chính phủ đã hiểu rằng cần phải giảm mạnh VAT để bảo vệ sự toàn vẹn của các phòng tranh nghệ thuật Ý.”

Ngay trước khi chính sách được công bố, ông đã nói với ARTnews: “Sự chờ đợi từ các nhà sưu tập đang rất cao. Ngành nghệ thuật Ý đang thể hiện tinh thần đoàn kết mạnh mẽ và mong muốn đóng vai trò tích cực để duy trì truyền thống sưu tập nghệ thuật nổi tiếng của đất nước.”

Agnese Bonanno – trưởng phòng truyền thông của nhà đấu giá Il Ponte tại Milan – khẳng định rằng chính sách mới sẽ giúp Italia cạnh tranh hơn với các nước khác, thu hút nhiều nhà sưu tập quốc tế và tạo điều kiện cho việc lưu thông tác phẩm nghệ thuật dễ dàng hơn.