Hướng dẫn của chuyên gia về đầu tư nghệ thuật năm 2024 (Phần 3)

Thị trường nghệ thuật là một thế giới thú vị nhưng cũng đầy thách thức. Đối với cả những nhà sưu tập mới và những người đã có kinh nghiệm, việc tiếp cận và quản lý danh mục nghệ thuật có thể là một quá trình phức tạp và tốn thời gian. Mỗi nhà sưu tập đều có những động cơ và ưu tiên riêng, từ lợi ích tài chính đến sở thích cá nhân hay trách nhiệm xã hội.

Trong một loạt bài viết này, chúng tôi sẽ đi sâu vào thế giới đầu tư nghệ thuật, để cung cấp góc nhìn và lời khuyên chi tiết, cấp độ ngành về việc sưu tầm nghệ thuật ngày nay. Chúng tôi sẽ đề cập đến:

Tại sao nên đầu tư vào nghệ thuật?
Nghệ thuật chiến lược
Hiểu thị trường nghệ thuật
Lựa chọn nghệ sĩ để đầu tư
Mặt thực tế – Quản lý bộ sưu tập
Thuê cố vấn nghệ thuật

III. Hiểu về thị trường nghệ thuật

Nghệ thuật có thể được mua qua hai kênh chính: thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Thị trường sơ cấp liên quan đến việc bán tác phẩm nghệ thuật đầu tiên từ một nghệ sĩ hoặc đại diện của họ, như các phòng trưng bày có hợp đồng với nghệ sĩ. Bất kỳ giao dịch bán nào diễn ra sau đó sẽ thuộc thị trường thứ cấp, bao gồm giao dịch qua đại lý, đấu giá công khai hoặc bán tại các triển lãm và hội chợ nghệ thuật. Mặc dù hai thị trường này có sự khác biệt, nhưng chúng lại có mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau.

Điều này có ý nghĩa gì đối với các nhà sưu tập? Thông thường, tác phẩm nghệ thuật được bán trên thị trường thứ cấp có giá cao hơn so với khi chúng được bán lần đầu trên thị trường sơ cấp. Thị trường sơ cấp do các phòng trưng bày điều hành, nơi cố gắng thu hút người mua và xây dựng mối quan hệ với nghệ sĩ. Điều này mang lại cho các nhà sưu tập cơ hội tiếp xúc trực tiếp với nghệ sĩ, thông qua việc tham quan xưởng vẽ hoặc tham gia các buổi xem trước triển lãm độc quyền. Thị trường này rất quan trọng cho việc giúp nghệ sĩ xây dựng danh tiếng, từ đó thúc đẩy giá trị tác phẩm trên thị trường thứ cấp.

Khi tác phẩm được bán trên thị trường thứ cấp, chúng thường nhạy cảm với nhu cầu thị trường và các yếu tố tích cực như những thành công gần đây trong sự nghiệp của nghệ sĩ. Đây là nơi diễn ra những phiên đấu giá phá kỷ lục, và hoạt động quảng cáo có thể tác động mạnh mẽ đến mức giá đạt được. Điều này mang lại lợi ích rõ ràng cho những người muốn bán tác phẩm. Tuy nhiên, thị trường thứ cấp cũng có lợi cho người mua; giá trị trên thị trường thứ cấp thường là chỉ báo đáng tin cậy hơn về giá trị thực của tác phẩm, vì chúng được xác định trong một môi trường cạnh tranh mở.

Tuy nhiên, nhà sưu tập cũng cần thận trọng, vì thị trường thứ cấp thường hướng đến việc đạt được mức giá cao nhất có thể. Giá bán cuối cùng trong các phiên đấu giá có thể bị thổi phồng, vượt quá giá trị thị trường thông thường.

Đến với Nguồn – Mua từ nghệ sĩ

Mua trực tiếp từ nghệ sĩ mang lại nhiều lợi ích đáng kể. Khi nghệ sĩ tự bán tác phẩm, họ thường có thể đưa ra mức giá cạnh tranh hơn cho nhà sưu tập, vì không cần phải tính thêm biên độ lợi nhuận cho phòng trưng bày. Hơn nữa, một trong những cách tốt nhất để hiểu rõ tác phẩm của nghệ sĩ là gặp gỡ trực tiếp họ. Việc đến thăm xưởng vẽ và xây dựng mối quan hệ cá nhân với nghệ sĩ giúp nhà sưu tập hiểu rõ hơn về quá trình sáng tạo, nguồn cảm hứng của họ, cũng như quỹ đạo sự nghiệp. Điều này làm cho trải nghiệm đầu tư vào nghệ thuật trở nên trọn vẹn hơn và giúp nhà sưu tập có cái nhìn sâu sắc hơn về bộ sưu tập của mình.

Một lợi ích khác là tính xác thực của tác phẩm, điều này làm tăng giá trị của nó theo thời gian. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khi mua từ nghệ sĩ, nhà sưu tập không nhận được sự đảm bảo về thẩm định chuyên môn hay lực lượng thị trường. Do đó, làm việc với một cố vấn vẫn là điều cần thiết để đảm bảo rằng khoản đầu tư là hợp lý.

Phòng trưng bày nghệ thuật truyền thống

Mô hình phòng trưng bày, nơi phòng trưng bày đại diện cho nghệ sĩ và bán tác phẩm thay mặt cho họ, là một con đường truyền thống để mua nghệ thuật. Nếu phòng trưng bày có uy tín, họ sẽ đảm bảo giá cả công bằng và quản lý quá trình bán hàng một cách chuyên nghiệp. Các phòng trưng bày không chỉ hoạt động để quảng bá cho nghệ sĩ mà họ đại diện, mà còn làm tăng giá trị của các tác phẩm qua việc thu hút sự chú ý của giới phê bình và công chúng. Khi một nghệ sĩ mới nổi được ký hợp đồng với một phòng trưng bày nổi tiếng, tác phẩm của họ gần như luôn tăng giá ngay lập tức trên cả thị trường sơ cấp và thứ cấp.

Việc xây dựng mối quan hệ tốt với các phòng trưng bày là điều cần thiết. Mua từ phòng trưng bày không giống như mua hàng hóa thông thường, và nhiều phòng trưng bày danh tiếng thích bán cho các nhà sưu tập có uy tín. Họ thường cung cấp mức giá cạnh tranh hơn hoặc quyền truy cập đầu tiên vào các tác phẩm mới cho những khách hàng lâu năm. Các mối quan hệ này đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa trải nghiệm mua sắm tại các phòng trưng bày.

Hội chợ nghệ thuật

Hội chợ nghệ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối thị trường sơ cấp và thứ cấp. Tại các sự kiện như Frieze hay Art Basel, nhiều phòng trưng bày tham gia nhằm giới thiệu các nghệ sĩ nổi bật hoặc trưng bày các tác phẩm mới tại gian hàng của họ. Tùy thuộc vào từng phòng trưng bày hoặc đại lý, các tác phẩm có thể là lần đầu tiên được bán ra hoặc được bán lại. Hội chợ nghệ thuật thu hút những người triển lãm từ khắp nơi trên thế giới, tạo cơ hội tuyệt vời để khám phá những phòng trưng bày hoặc nghệ sĩ mới mà bạn có thể chưa từng biết đến, và tận mắt chứng kiến tác phẩm thay vì chỉ nhìn qua màn hình.

Tuy nhiên, sự hấp dẫn của hội chợ có thể khiến bạn đưa ra những quyết định bốc đồng. Do đó, trước khi mua, bạn cần có một mức độ nghiên cứu và phân tích nhất định. Nếu bạn là một nhà sưu tập nghiêm túc và muốn đầu tư, hãy hỏi ý kiến từ phòng trưng bày nhưng cũng nên tìm kiếm lời khuyên độc lập từ một chuyên gia trước khi đưa ra quyết định mua các tác phẩm lớn.

Đại lý

Đại lý nghệ thuật rất quan trọng nếu bạn muốn sở hữu một tác phẩm nghệ thuật hiện đại đích thực hoặc từ những nghệ sĩ đương đại được săn đón. Họ thường có kiến thức chuyên sâu và hiểu biết vững chắc về lĩnh vực của mình, vì vậy tìm được một đại lý có mối quan tâm chặt chẽ với sở thích của bạn sẽ là một bước quan trọng trong việc phát triển bộ sưu tập. Khi mua từ đại lý, danh tiếng và độ tin cậy là điều tối quan trọng. Bạn cần phải chắc chắn rằng tác phẩm là chính hãng và nguyên bản; một đại lý uy tín sẽ cung cấp các tài liệu xác thực từ bên độc lập hoặc giấy chứng nhận của nghệ sĩ, cũng như thông tin về nguồn gốc của tác phẩm (bao gồm lịch sử về người sở hữu trước đó).

Đại lý cũng nên cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng của tác phẩm và bất kỳ quá trình phục chế nào đã diễn ra. Điều này cực kỳ quan trọng để đảm bảo rằng tác phẩm nghệ thuật được định giá chính xác và giữ nguyên giá trị khi bạn mua.

Nhiều đại lý nghệ thuật uy tín là thành viên của các tổ chức như Hiệp hội Đại lý Nghệ thuật Hoa Kỳ hoặc Hiệp hội Đại lý Đồ cổ Anh, với các quy tắc ứng xử nghiêm ngặt mà họ phải tuân thủ. Điều này giúp đảm bảo rằng các thành viên của họ đều có uy tín và đáng tin cậy. Ngoài ra, nhiều đại lý được công nhận bởi các nhà đấu giá hàng đầu như Christie's hoặc Sotheby's, chứng nhận này chỉ được cấp cho những đại lý có thành tích đã được chứng minh trong việc cung cấp các tác phẩm nghệ thuật đích thực và chất lượng cao.

Đấu giá

Mua tác phẩm nghệ thuật tại các cuộc đấu giá là một lựa chọn dễ tiếp cận, nhờ vào việc các đợt bán và lô hàng được công khai. Những cuộc đấu giá này mang lại cơ hội để sở hữu những tác phẩm quý hiếm, đặc biệt là từ các bậc thầy hiện đại rất đáng sưu tầm. Các nhà đấu giá danh tiếng như Sotheby's và Christie's rất cẩn trọng trong việc đảm bảo nguồn gốc chính xác của từng tác phẩm; nếu có bất kỳ nghi ngờ nào, họ có thể từ chối bán, bởi hậu quả của việc giao dịch hàng giả là rất nghiêm trọng. Với đội ngũ chuyên gia đông đảo, họ có khả năng cung cấp các báo cáo tình trạng chi tiết và tiến hành phân tích pháp y, như kiểm tra mẫu sơn hoặc chiếu đèn UV để xác thực và xác định niên đại cho tác phẩm một cách chính xác hơn.

Khi một cuộc đấu giá lập kỷ lục về giá trị của một nghệ sĩ, điều này có thể tạo ra tác động lớn đến giá trị của các tác phẩm mà các nhà sưu tập đã sở hữu. Tuy nhiên, người mua cần phải thận trọng, bởi giá đấu giá có thể tăng vọt vượt quá mọi kỳ vọng của chuyên gia, dẫn đến tình trạng giá bị thổi phồng. Mức độ quan trọng của điều này đối với người mua phụ thuộc vào lý do họ muốn sở hữu tác phẩm. Nếu họ đam mê nghệ thuật và có khả năng chi trả, đây có thể là cơ hội duy nhất để họ có được một tác phẩm độc đáo. Ngược lại, nếu họ mong muốn thu lợi nhuận đáng kể từ khoản đầu tư, việc thiết lập một giới hạn giá thầu cùng với sự tư vấn từ chuyên gia là điều cần thiết. Chuyên gia sẽ giúp họ đánh giá giá trị hợp lý và đưa ra chiến lược đấu giá hiệu quả.

Giao dịch ngoài thị trường

Một lượng lớn tác phẩm nghệ thuật trên thị trường thứ cấp không được công khai mà thay vào đó diễn ra trong các giao dịch ngoài thị trường. Việc tiếp cận những giao dịch này thường có nghĩa là khai thác một thị trường ngách với mạng lưới nhà sưu tập đặc thù. Nhiều tác phẩm nghệ thuật được bán trong các cuộc đấu giá riêng không bao giờ xuất hiện trước công chúng, và đây chính là nơi có thể tìm thấy những tác phẩm độc đáo, bất ngờ từ những tên tuổi lớn trong giới nghệ thuật.

Việc tiếp cận các mạng lưới này thường phụ thuộc vào danh tiếng của bạn với tư cách là một nhà sưu tập, cũng như các tác phẩm khác trong bộ sưu tập của bạn. Làm việc với các cố vấn nghệ thuật uy tín có thể giúp bạn nhanh chóng tiếp cận những thị trường khó nắm bắt này. Một số cuộc đấu giá riêng được biết đến là chỉ diễn ra thông qua truyền miệng, khiến những người bên ngoài gần như không thể chen chân vào. Tuy nhiên, đối với những nhà sưu tập nghiêm túc, thách thức trong việc tiếp cận những thị trường ẩn này có thể chính là điều hấp dẫn, mở ra cơ hội để sở hữu những tác phẩm đặc sắc và có giá trị cao.

Mua tác phẩm nghệ thuật trong thời đại kỹ thuật số

Thị trường nghệ thuật trực tuyến đang chiếm lĩnh doanh số bán hàng toàn cầu như chưa từng có trước đây. Theo báo cáo của UBS & Art Basel, vào năm 2021, doanh số bán hàng trực tuyến đạt khoảng 13,3 tỷ đô la, chiếm khoảng 20% tổng doanh số nghệ thuật toàn cầu, đánh dấu sự tăng trưởng mạnh mẽ so với 12,4 tỷ đô la vào năm 2020 và gấp đôi số lượng bán trực tuyến so với năm 2019.

Việc mua nghệ thuật qua kênh trực tuyến đã mở rộng khả năng tiếp cận cho các nhà sưu tập, cho phép họ dễ dàng duyệt qua hàng ngàn tác phẩm và tìm hiểu về các nghệ sĩ thông qua nội dung hấp dẫn. Điều này không chỉ mang lại cơ hội khám phá các tác phẩm từ khắp nơi trên thế giới mà còn giúp các nhà sưu tập tiếp cận các thị trường mới. Từ tác phẩm nghệ thuật mới nổi có giá dưới 5.000 bảng Anh đến các kiệt tác giá trị hàng trăm nghìn bảng Anh, thị trường trực tuyến đáp ứng mọi nhu cầu.

Tuy nhiên, sự cẩn trọng trong việc mua hàng trực tuyến là điều cần thiết. Đây là lúc vai trò của các cố vấn nghệ thuật trở nên vô cùng quan trọng. Họ có thể đảm bảo rằng nguồn gốc của các tác phẩm nghệ thuật là uy tín và cung cấp tài liệu chứng minh quyền sở hữu, tính xác thực và tình trạng của tác phẩm. Việc không thể tận mắt xem tác phẩm nghệ thuật tạo ra những rủi ro tiềm ẩn, vì nhà sưu tập không thể cảm nhận được chất lượng, tình trạng, hay các yếu tố thẩm mỹ như màu sắc và kết cấu.

Các cố vấn nghệ thuật, với kinh nghiệm trong việc xem hàng nghìn tác phẩm trực tuyến, có thể giúp nhận ra chất lượng và sắp xếp để xem tác phẩm nếu có thể. Bên cạnh đó, giá của các tác phẩm nghệ thuật trực tuyến có thể ít được quản lý hơn, nên sự hỗ trợ từ các cố vấn độc lập rất cần thiết để bảo vệ các nhà đầu tư khỏi những quyết định không có khả năng mang lại lợi nhuận.

Ngoài ra, việc mua nghệ thuật kỹ thuật số thông qua NFT đã trở thành một xu hướng mới. Năm 2021, doanh số bán NFT đạt 2,6 tỷ đô la và lần đầu tiên được đưa vào mục riêng trong báo cáo của Art Basel & UBS. Điều thú vị là NFT thường được sở hữu trung bình chỉ 33 ngày trước khi được bán lại, trái ngược với nhiều thập kỷ sở hữu trên thị trường nghệ thuật truyền thống. Tổng lợi nhuận từ việc bán lại trên thị trường thứ cấp đạt khoảng 1 tỷ đô la vào năm 2021, thu hút hàng trăm nghìn nhà đầu tư và hứa hẹn sự tăng trưởng trong tương lai.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Atelier