Frank Stella, nhà tiên phong người Mỹ thời hậu chiến, 1936–2024

Frank Stella. Ảnh: Kristine Larsen.

Nguồn: Phòng trưng bày Marianne Boesky

Hoạ sĩ người Mỹ Frank Stella đã qua đời ở tuổi 87 sau một thời gian chiến đấu với căn bệnh ung thư hạch.

Stella là nhân vật nghệ thuật hàng đầu thời hậu chiến ở Mỹ, tiên phong trong phong trào nghệ thuật tối giản. Những bức tranh đen thời kỳ đầu của hoạ sĩ (1958–60) - là các tác phẩm lớn vẽ họa tiết hình học được làm từ sơn men đen - các nguồn lịch sử nghệ thuật trích dẫn đây như là một trong những tác phẩm nghệ thuật tối giản đầu tiên và được đưa vào triển lãm tranh Sixteen Americans của Dorothy C. Miller, cùng với Robert Rauschenberg, Jasper Johns, Ellsworth Kelly và Louise Nevelson. Nhiều nhà phê bình nghệ thuật ban đầu hoài nghi về phương thức sáng tác mới này, nhưng Stella từng có tuyên bố nổi tiếng vào năm 1964 rằng 'Những gì bạn thấy đúng với những gì bạn có thể thấy', bác bỏ mọi cách giải thích về tác phẩm nghệ thuật của ông. Cùng năm đó, Stella đại diện cho Hoa Kỳ tại Venice Biennale với những bức tranh vẽ tối giản của mình - khác xa với những tác phẩm văn hoá Mỹ đại chúng của Jasper Johns, Robert Rauschenberg, Jim Dine và Claes Oldenburg cũng tham gia triển lãm nghệ thuật.

Vào cuối những năm 1960, Stella bắt đầu vẽ tuyển tập Protractor (1967–70), một sự khởi đầu đầy màu sắc so với những bức tranh đen đặc trưng của ông. Tuy nhiên, Stella vẫn tiếp tục duy trì mối quan tâm về bố cục và hình thức thông qua các họa tiết và hình khối. Hoạ sĩ nói với tạp chí Sculpture vào năm 2011, 'Vào cuối những năm 60, tôi dường như gặp phải cản trở với những bức tranh Protractor khổ lớn. Tôi không nghĩ mình có thể đưa màu sắc và độ phẳng của bề mặt tiến xa hơn nữa.' Trong hai thập kỷ tiếp theo, Stella bắt đầu tiếp cận với tác phẩm lắp ghép và điêu khắc trong cái mà ông gọi là những tác phẩm 'theo chủ nghĩa tối đa nhất', tương phản với sự giản đơn mà ông từng thể hiện cũng như chứng thực thiên hướng sáng tạo của mình.

Fishkill (1995), Frank Stella.

Năm 1995, Stella sản xuất Fishkill, một tác phẩm điêu khắc lớn bằng thép mà nhà phê bình ArtReview Jonathan T.D. Neil mô tả như 'một vụ tai nạn ô tô bằng thép không gỉ, [mà] cho thấy Stella đã nắm bắt và sản xuất mô hình kỹ thuật số từ sớm như thế nào, nhưng chỉ là một phần định hướng sự mạch lạc về hình thức đã quyết định loạt tác phẩm đầu tiên của ông'. Stella không ngại chỉ trích những sáng tác trước đây của mình, đồng thời vẫn duy trì tầm nhìn đổi mới cho sáng tác sau này. Viết về triển lãm nghệ thuật năm 2015 mà trong đó Stella xem lại nguồn gốc khái niệm của Fishkill, Neil kết luận, 'Stella đã đi trước thời đại'.

Biên dịch: Vũ 

Nguồn: Frank Stella, American postwar pioneer, 1936–2024 - ArtReview