Điêu khắc – Dấu ấn ký ức nhân loại (Phần 1)

Có những thời khắc trong lịch sử, con người không viết bằng chữ, mà viết bằng đá, bằng gỗ, bằng đồng. Không dùng lời nói, mà dùng hình khối. Đó là khi điêu khắc trở thành ngôn ngữ đầu tiên để con người ghi lại thế giới – một ngôn ngữ không cần phiên dịch, nhưng ai cũng có thể cảm nhận được.

Ngay từ buổi đầu của các nền văn minh, điêu khắc đã không chỉ là nghệ thuật trang trí, mà là một phần thiết yếu trong đời sống tinh thần. Ở Ai Cập cổ đại, những bức tượng Pharaoh sừng sững hay hình Nhân sư huyền thoại không chỉ để tôn vinh cá nhân, mà còn là nơi cư ngụ của linh hồn – một chiếc cầu nối giữa người sống và cõi vĩnh hằng. Mỗi đường nét đều mang ý nghĩa tôn giáo sâu sắc, mỗi chất liệu đều được lựa chọn cẩn trọng cho mục đích thiêng liêng.

Tượng Nhân sư Giza với chiều cao gần 20m tính từ mặt đất đến đỉnh đầu và dài hơn 72m tính từ chân trước đến đuôi được xem là một trong những công trình điêu khắc cao lớn và lâu đời nhất thế giới.

Với người Hy Lạp cổ, điêu khắc lại mang một giọng điệu khác: rực rỡ, lý tưởng và đầy tính nhân văn. Từ tượng thần cho tới các phù điêu trên cột đền, nghệ thuật điêu khắc không ngừng tôn vinh hình thể con người – như một cách khẳng định rằng, vẻ đẹp trần thế cũng có thể chạm tới cõi thiêng. Người La Mã tiếp nối truyền thống ấy bằng cách khắc ghi lịch sử của chính họ lên cột đá, phù điêu và tượng đài – vừa để tưởng nhớ, vừa để ghi dấu.

Tượng thần Zeus – Hy Lạp

Marcus Aurelius thời La Mã cổ đại

Cột Traianus

Còn ở phương Đông, điêu khắc dường như nhẹ hơn, mềm hơn – nhưng không kém phần sâu lắng. Những bức tượng Phật ở Ấn Độ, Trung Hoa hay Nhật Bản không đơn thuần miêu tả hình dáng, mà luôn gợi mở một trạng thái tâm linh. Chúng không cố nói quá nhiều, nhưng lại để lại khoảng lặng để người xem tự suy ngẫm, tự tìm thấy mình.

Chi tiết điêu khắc trên một bức tường tại hang đá Long Môn, Hà Nam, Trung Quốc

Hang động số 26 – Chaitya Griha hay phòng cầu nguyện của Phật giáo trong quần thể hang Ajanta, Maharashtra, Ấn Độ

Dù ở đâu, điêu khắc cũng là tiếng nói của văn minh – một tiếng nói thầm lặng nhưng bền bỉ, khắc sâu vào đá, vào gỗ, vào ký ức của nhân loại.

Đọc thêm: Phần 2

Biên soạn: Hoàng Linh