Đây thật sự có phải là một bức tranh Vermeer không? Triển lãm tại London mở lại bí ẩn kéo dài cả thế kỷ

( Chi tiết Vermeer, The Guitar Player(1672)  ở Kenwood House, London )

Với chỉ 37 bức tranh được xác thực chắc chắn là của Vermeer, ông vẫn là một trong những họa sĩ khó nắm bắt nhất trong lịch sử hội họa. Khả năng đầy hấp dẫn về việc gia tăng con số này, dù chỉ thêm một tác phẩm, từ lâu đã khơi dậy cuộc tranh luận quanh một bức tranh bí ẩn vẽ cô gái chơi đàn guitar tại Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia (PMA). Đây gần như là bản sao hoàn hảo của The Guitar Player (1672) của Vermeer, đặt ra câu hỏi rằng liệu nó cũng có thể do bậc thầy Hà Lan lừng danh vẽ nên. Một triển lãm mới tại London hiện đang mời công chúng tự mình đưa ra phán đoán.

Lần đầu tiên sau hơn 300 năm, hai bức tranh này được trưng bày cạnh nhau tại Kenwood House, nơi lưu giữ phiên bản ở London, nhờ vào khoản cho mượn lịch sử từ PMA. Triển lãm “Tầm nhìn kép: Vermeer tại Kenwood” khai mạc hôm nay và kéo dài đến ngày 11 tháng 1 năm 2026, đánh dấu 350 năm kể từ ngày Vermeer qua đời vào năm 1675.

( Hai bức tranh cùng khắc họa một chủ đề, The Guitar Player — một bức có chữ ký của đại danh họa sĩ Johannes Vermeer (bên phải) và bức còn lại với nguồn gốc vẫn còn là bí ẩn (bên trái) — hiện đang được trưng bày cạnh nhau lần đầu tiên sau hơn 300 năm tại Kenwood House ở London )

“Thật là một trải nghiệm cuốn hút khi đối diện với một kiệt tác của Vermeer, chứ chưa nói đến việc được nhìn thấy một ‘bản sao song sinh’ gần như y hệt bên cạnh nó,” Wendy Monkhouse, quản thủ cấp cao của English Heritage tại Kenwood chia sẻ. “Đó là một bức tranh đáng kinh ngạc với những chi tiết tuyệt vời, từ bức tranh trong tranh treo trên tường, chiếc bàn chất đầy sách và nếp gấp vải xanh xa hoa, cho đến những hạt ngọc trai trong suốt quanh cổ người mẫu bắt sáng lấp lánh.”

Các chuyên gia từ lâu đã vật lộn để lý giải bức tranh sao chép bí ẩn này, khi việc so sánh hai tác phẩm gặp nhiều phức tạp do tình trạng bảo tồn khác biệt: phiên bản ở London nằm trong số những tác phẩm được bảo tồn tốt nhất của Vermeer, vẫn giữ được nhiều nét nguyên bản, trong khi phiên bản ở Philadelphia lại hư hại đáng kể, bao gồm vết tổn thương do những lần làm sạch sai cách trước đây.

Những năm gần đây, đã có nhiều nỗ lực nhằm tìm câu trả lời cho bí ẩn kéo dài hàng thế kỷ này. Phân tích mới được thực hiện trên cả hai bức tranh đã cho phép so sánh liên tục về chất liệu, kỹ thuật và quy trình, nhằm xác định liệu chúng có thể được tạo ra bởi cùng một bàn tay hay không.

( Một người phụ nữ đang chiêm ngưỡng bức Người chơi đàn guitar của họa sĩ Johannes Vermeer tại phòng ăn của Kenwood House thuộc English Heritage, nằm ở rìa phía bắc Hampstead Heath )

Dù các chuyên gia vẫn chưa đưa ra kết luận cuối cùng, họ đã công bố một số phát hiện ban đầu. Phát hiện đầu tiên liên quan đến lớp nền bên dưới mỗi bức tranh, vốn khác nhau, mặc dù điều này có thể là do Vermeer thường mua sẵn toan đã được chuẩn bị từ những nhà cung cấp bên ngoài. Bức tranh Vermeer xác thực được chuẩn bị với lớp nền xám nâu nhạt làm từ chì trắng và phấn, pha với sắc đất và hắc tố đen, điều này phù hợp với các tác phẩm muộn khác của Vermeer. Trong khi đó, nền của bức tranh ở Philadelphia lại có màu nâu sẫm và chủ yếu làm từ đất son cháy.

Màu sắc trên các chi tiết cũng cho thấy những khác biệt then chốt. Màu xanh lá trong phong cảnh phía sau cô gái ở bức tranh Vermeer thật là sắc xanh đất. Ở phiên bản Philadelphia, màu này được tạo ra bằng cách pha trộn giữa chàm và hoàng thổ vàng. Với gam xanh lam, Vermeer đã sử dụng loại sơn lam ngọc quý giá — một lựa chọn đắt đỏ, nhưng trong phiên bản Philadelphia, chất liệu này đã bị thay thế bằng sắc chàm rẻ tiền hơn.

Jennifer Thompson, quản thủ mảng tranh và điêu khắc châu Âu tại Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia, nhận xét rằng “Tầm nhìn kép” mang lại “một cơ hội đầy phấn khích” để xem xét “khoa học và sự am hiểu nghệ thuật có thể đóng góp thế nào vào việc hiểu rõ hơn về Vermeer và các chất liệu cũng như kỹ thuật vẽ thế kỷ 17.”

Triển lãm “Tầm nhìn kép: Vermeer tại Kenwood” sẽ kéo dài đến ngày 11 tháng 1 năm 2026 tại Kenwood House, Hampstead Heath, London.

Biên dịch : Bảo Long

Nguồn : Is This a Real Vermeer? London Show Reopens Century-Old Mystery