Dana Awartani và hành trình kết nối thủ công truyền thống với nghệ thuật đương đại

Dana Awartani, sinh năm 1987 tại Jeddah, Ả Rập Xê Út, là một nghệ sĩ kết hợp giữa nghề thủ công truyền thống và bối cảnh nghệ thuật đương đại.

Khi theo học Cử nhân Nghệ thuật tại Central Saint Martins ở London, cô được dạy cách nghiên cứu và phát triển ý niệm, nơi tư duy quan trọng hơn cả kết quả hay quá trình sáng tạo. Tuy nhiên, khi tiếp tục học tại Trường Nghệ thuật Truyền thống The Prince’s Foundation ở Shoreditch, cô lại được tiếp cận với một quan điểm hoàn toàn khác: “Bạn không phải là nghệ sĩ, bạn là một nghệ nhân.” Ở đó, cô được đào tạo một cách kỷ luật, chú trọng vào việc nắm vững nền tảng trước khi có thể đổi mới.

Hiện nay, Awartani tìm cách kết hợp những di sản truyền thống với nghệ thuật đương đại. Cô đặt câu hỏi: “Làm thế nào để đưa thủ công vào nghệ thuật đương đại? Thủ công thường bị xem nhẹ, chỉ là một yếu tố trang trí, nhưng thực tế, lịch sử của nó không chỉ dừng lại ở đó.”

Nghệ Thuật và Sự Tàn Phá Văn Hóa

Tác phẩm Standing by the Ruins của cô, được trưng bày trong Giải thưởng Nghệ thuật Richard Mille, là một minh chứng cho cách cô sử dụng các họa tiết hình học trong kiến trúc Hồi giáo để truyền tải thông điệp mạnh mẽ. Thay vì những đường nét sắc sảo, ngay ngắn, cô tạo ra những viên gạch bằng bùn nhưng cố ý bỏ qua chất kết dính truyền thống như cỏ khô, khiến chúng dễ dàng rạn nứt và tan rã theo thời gian. Tác phẩm phản ánh sự hủy diệt văn hóa do xung đột và bạo lực ở Trung Đông trong những năm gần đây. Một phiên bản khác của tác phẩm lấy cảm hứng từ các họa tiết trong Nhà thờ Hồi giáo Lớn ở Aleppo, nơi đã chịu tổn thất nặng nề trong chiến tranh ở Syria.

Sự Hồi Sinh Nghệ Thuật Truyền Thống

Các tác phẩm của Awartani đã được trưng bày trên toàn cầu, từ Bảo tàng Anh đến Bảo tàng Hirshhorn ở Washington, DC. Tuy nhiên, trong suốt mười năm qua, cô đã chứng kiến sự chuyển mình của chính quê hương Jeddah, nơi cô vẫn đang sống và làm việc. “Khi tôi trở về từ London, gần như không có một cộng đồng nghệ thuật nào ở đây, nhưng giờ thì đã khác. Điều đó không chỉ mở ra một cuộc đối thoại quốc tế mà còn giúp nhiều người hiểu hơn về Ả Rập Xê Út thông qua nghệ thuật.”

Bên cạnh sáng tạo, Awartani còn tập trung nghiên cứu và bảo tồn nghệ thuật trang trí Hồi giáo, một di sản đang dần bị mai một. “Thủ công là thứ được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Trước chiến tranh, ở Syria có hơn 20 xưởng làm khảm xà cừ, nhưng sau khi người dân phải di tản, chỉ còn lại một xưởng duy nhất. Khi những người thợ rời đi, nghề thủ công đó cũng biến mất theo họ. Không chỉ là kỹ thuật, mà còn là biểu tượng, ý nghĩa và những câu chuyện ẩn chứa trong đó cũng bị lãng quên.”

Bằng sự kết hợp giữa quá khứ và hiện tại, Awartani không chỉ tôn vinh truyền thống mà còn thổi vào đó một hơi thở mới, để nghệ thuật thủ công không chỉ dừng lại ở tính trang trí, mà trở thành một ngôn ngữ mạnh mẽ của thời đại.

Nguồn tham khảo: Dana Awartani on using craft—which is 'seen as a bad word'—in her art

Biên dịch: Hoàng Linh