Chân dung Jan Six của Rembrandt

“Chân dung Jan Six” là một trong những tác phẩm vĩ đại nhất của hội họa Hà Lan thế kỷ XVII. Tác phẩm phản ánh tình bạn thân thiết giữa Rembrandt và Jan Six (1618-1700), một thương gia Huguenot, thẩm phán, nhà viết kịch và nhà sưu tập nghệ thuật. Năm 1647, Rembrandt tạo ra một bức khắc của bạn mình; năm 1648, ông chịu trách nhiệm phụ trách dàn dựng cho vở kịch Medea của Six, và vào năm 1652, ông thực hiện hai bản vẽ Tập hợp những người bạn của Six. Năm 1653, Jan Six mua ba bức tranh của Rembrandt, bao gồm “Chân dung Saskia trong bộ trang phục phong phú với chiếc mũ phẳng lớn” (1634, Staatliche Kunstsammlungen, Kassel),…Và ông đã cho họa sĩ vay không lãi suất 1.000 guilders. Năm 1654, Rembrandt vẽ bức chân dung (vẫn thuộc quyền sở hữu của gia đình Six), nhưng ngay sau đó cặp đôi này đã chia tay, và vào năm 1656 Jan Six đã yêu cầu Govert Flinck, một học trò cũ của Rembrandt, (1615-60) vẽ chân dung vị hôn thê của mình.

Trong bức chân dung Jan Six, đối tượng mặc một chiếc áo khoác dài có cúc được cắt may thời trang, với một bên vai, chiếc áo choàng màu đỏ bằng vàng. Thực tế là nhân vật được đặt hơi lệch sang một bên nhằm làm tăng sự thu hút, vì nó tạo cho anh ta không gian để di chuyển. Góc nhìn thấp, khoảng trống giữa đỉnh mũ và khung bị hẹp, kết hợp với chiều rộng của quần áo, tạo ra hình ảnh về quyền lực của nhân vật. Rembrandt đã kết hợp nét vẽ rộng và nhanh với những khu vực có chi tiết tỉ mỉ, chẳng hạn như khuôn mặt. Vì độ chính xác của các đường nét trên khuôn mặt của mình, Six dường như đang nhìn với ánh mắt xuyên thấu. Bóng đổ lên mặt bởi chiếc mũ là một hình ảnh hiệu quả: bằng cách khuyến khích người xem quan sát nhiều hơn. Một sự pha trộn giữa quyền lực và sự bí ẩn được tạo ra bởi các bóng nền.

Đường viền của quần áo được xác định bằng các cạnh thẳng, sắc nét. Đặc biệt, hai cổ áo, dây bện, tua ở cổ áo và ống tay áo hở đều được xử lý theo cách này. Điều này cũng đúng ở một mức độ nào đó đối với bàn tay và các bộ phận trên khuôn mặt. Bím tóc trên áo choàng được vẽ bằng những nét lặp đi lặp lại của một chiếc cọ bản rộng phủ một nửa lớp sơn màu vàng lên trên màu đỏ. Tuy nhiên, nét vẽ sống động nhất ở khu vực bàn tay và găng tay, nơi mà các hình dạng của chúng không đều và gợi ý về chuyển động. 

Các nhà phê bình nghệ thuật phát hiện ra một động lực nhất định trong bức chân dung này. Một học giả nghệ thuật, Svetlana Alpers, nhận xét rằng chủ thể này đang chuyển hướng nhẹ và đang có xu hướng rời đi. Có lẽ anh ta chưa chuẩn bị sẵn sàng để vẽ chân dung của mình: thực sự, độ nghiêng của đầu và đôi mắt bị che khuất có thể được hiểu là sự thận trọng. Tuy nhiên, vì địa điểm là xưởng nghệ thuật của Rembrandt, nên tư thế có khả năng là của một chủ thể đang chống lại vai trò được giao và từ việc vẽ chân dung. Sự khó chịu của khách hàng chỉ đơn thuần nhấn mạnh thiên tài của Rembrandt, một câu chuyện giải thích tại sao Rembrandt được coi là một trong những nghệ sĩ chân dung xuất sắc nhất trong thời đại của ông.

Xuất thân từ St Omer ở ​​Pháp, gia đình Six đã chạy trốn đến Amsterdam vào cuối thế kỷ XVI, vì cuộc đàn áp tôn giáo. Jan Six đã kết hợp công việc kinh doanh của gia đình với sự nghiệp của một thẩm phán và một người bảo trợ nhiệt tình cho nghệ thuật. Ông là một thành viên của Muiderkring hình thành xung quanh Pieter Cornelisz, và là một nhà sưu tập tranh Baroque, tác phẩm điêu khắc cổ và đá quý. Ông là em trai của Pieter Six (1612-80) mà Rembrandt đã vẽ trước đó. Sau đó Jan Six tham gia chính trị, trở thành Burgomaster của Amsterdam vào năm 1691. 

Mặc dù nổi tiếng là một trong những nghệ sĩ Hiện thực Hà Lan hàng đầu vào thời điểm đó, nhưng điều đáng nói là Rembrandt nổi tiếng với hay chậm trễ trước thời hạn, cáu kỉnh khi nhận các phản hồi hay yêu cầu và hiếm khi thương lượng trước các khoản phí của mình. Vì vậy, sự thiếu kiên nhẫn của Jan Six, được mô tả ở trên, không phải là không hợp lý.

Những bức chân dung Baroque nổi bật khác của Rembrandt, vào giữa những năm 1650 bao gồm: "Chân dung Hendrickje Stoffels" (c.1653-55, National Gallery, London); "Aristotle chiêm ngưỡng bức tượng bán thân" của Homer (1653, Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, New York); "Chân dung Người đàn ông có râu trong Mũ nồi đen" (1654, Alte Meister Gallerie, Dresden); "Bathsheba Cầm Thư của Vua David" (1654, Louvre, Paris); "A Woman Bathing" (1654, National Gallery, London);.. Những kiệt tác này, cùng với những kiệt tác khác như "Bài học giải phẫu của Tiến sĩ Nicolaes Tulp" (1632, Mauritshuis, The Hague) và "The Night Watch" (1642, Rijksmuseum, Amsterdam) giúp giải thích tại sao hiện nay ông được coi là một trong những hoạ  sĩ xuất sắc nhất  mọi thời đại.

Nguồn: http://www.visual-arts-cork.com/famous-paintings/portrait-of-jan-six.htm 

Biên dịch: Trang Hà

Biên tập: Minh Liên