Các yếu tố, nguyên tắc thiết kế một bức tranh và vai trò của chúng (Phần 5)

6. Thời gian và chuyển động
Thời gian và chuyển động trong tranh không bị giới hạn bởi các năng lượng vật chất, nhưng chúng là các yếu tố của tất cả các thiết kế.  Sự sắp xếp của các đường nét, hình dạng, tông màu hoặc màu sắc sẽ hướng mắt trên bề mặt bức tranh theo nhịp độ và hướng nhịp nhàng được kiểm soát. Những sắp xếp này góp phần tổng thể vào việc thể hiện tâm trạng, tầm nhìn và ý tưởng cụ thể.
Nhiều thế kỷ trước khi sáng tác, các họa sĩ cố gắng tạo ra cảm giác động học trên một bề mặt phẳng. Ví dụ, một bức tranh tường năm 2000 trước Công nguyên trong lăng mộ Ai Cập ở Beni Hasan, được thiết kế như một chuỗi liên tục các động tác giữ và ném đấu vật, được mô tả và ghi chú chính xác đến mức nó giống như một bộ phim hoạt hình. 
Trong quy ước tường thuật của phương Đông và phương Tây về sự thể hiện liên tục, các tình tiết khác nhau trong một câu chuyện được mô tả cùng nhau trong một thiết kế, các nhân vật chính trong phim dễ dàng được xác định khi họ xuất hiện trong các tình huống và bối cảnh khác nhau. Trong các bức tranh tường của Byzantine và các bức tranh vẽ tay của Ấn Độ, các chuỗi tường thuật được mô tả dưới dạng lưới, mỗi "ngăn" của thiết kế đại diện cho một chương trực quan trong một câu chuyện tôn giáo,sử thi thần thoại hoặc lịch sử.
Những người theo chủ nghĩa Lập thể cung cấp cho người xem trải nghiệm thời gian di chuyển xung quanh các dạng tĩnh để kiểm tra khối lượng và cấu trúc cũng như mối quan hệ của chúng với không gian xung quanh chúng. Trong các bức tranh như “Nude Descending a Staircase”, “Girl Running on a Balcony”, “Dog on Leash”, Marcel Duchamp và Giacomo Balla đã kết hợp kỹ thuật Lập thể của các máy bay được chiếu, lồng vào nhau với các chuỗi chuyển động thời gian trồng chất của kỹ thuật điện ảnh. Kỹ thuật này cho phép các nghệ sĩ phân tích cơ chế cấu trúc của các hình thức, được thể hiện như chuyển động trong không gian qua người xem.
B.Nguyên tắc thiết kế
Bởi vì hội họa là nghệ thuật hai chiều, mô hình phẳng của đường nét và hình dạng là một khía cạnh quan trọng của thiết kế, ngay cả đối với những họa sĩ quan tâm đến việc tạo ra ảo ảnh có chiều sâu . Vì bất kỳ dấu hiệu nào được tạo ra trên bề mặt bức tranh đều có thể được coi là một tuyên bố về không gian nên cũng có những yếu tố của thiết kế ba chiều được cấu tạo chủ yếu từ các hình phẳng. Do đó, các hình dạng trong một bức tranh có thể được cân bằng với nhau như là các đơn vị của một mẫu phẳng và đồng thời được coi là các thành phần trong một thiết kế không gian, được cân bằng đằng sau cái khác. Sự cân bằng đối xứng giữa các khối màu và tông màu có trọng lượng bằng nhau tạo ra một thiết kế thanh thoát và đôi khi hoành tráng, trong khi hiệu ứng năng động hơn được tạo ra bởi sự cân bằng không đối xứng.
Hình dạng và khối lượng hình học thường là những đơn vị cơ bản trong thiết kế của cả hoa văn phẳng, chẳng hạn như bức tranh “Byzantine và Hồi giáo”, và “tác phẩm điêu khắc”, chẳng hạn như hình vẽ trên bàn kiểu Baroque và Tân cổ điển. Các hình vuông, hình tròn, hình tam giác phẳng, chồng lên nhau tạo nên mẫu của một bức tranh tường theo phong cách Romanesque, trở thành các thành phần hình khối, hình cầu và hình chóp lồng vào nhau bao quanh các hình được nhóm và các đặc điểm xung quanh theo bố cục thời Phục hưng hoặc Tân cổ điển.

Thiết kế hoa văn phẳng của bức tranh Tây Ban Nha vô danh Virgin and Child, thế kỷ XII; ở Museo Arqueológico Artístico Episcopal, Vich, Tây Ban Nha.

Sự chú trọng vào tỷ lệ của các bộ phận so với tổng thể là một đặc điểm của phong cách hội họa Cổ điển. Golden Mean hay mặt cắt đã được sử dụng như một tỷ lệ lý tưởng để làm cơ sở cho khuôn khổ của các đường nét và hình dạng trong thiết kế một bức tranh. Nhà toán học thời Phục hưng- Lucas Pacioli đã định nghĩa tỷ lệ thỏa mãn về mặt thẩm mỹ này là sự phân chia một đoạn thẳng sao cho phần ngắn hơn thành phần dài hơn so với tổng thể (khoảng 8 đến 13). Luận thuyết của ông (Divina proportione) đã ảnh hưởng đến Leonardo da Vinci và Albrecht Dürer. Các nhà theo trường phái Tân ấn tượng như Georges Seurat,Paul Signac đã dựa trên mô hình tuyến tính của nhiều tác phẩm của họ dựa trên nguyên tắc “tỷ lệ thần thánh” này. Tỷ lệ vàng có thể được phát hiện trong thiết kế của nhiều phong cách hội họa khác, mặc dù thường chúng có thể được tạo ra bằng sự phán đoán trực quan hơn là bằng phép đo tính toán.
Căng thẳng được tạo ra trong tranh, giống như được trải nghiệm trong cuộc sống hàng ngày, bằng cách đoán trước một sự kiện hoặc một sự thay đổi bất ngờ trong trật tự xã hội. Do đó, căng thẳng về quang học và tâm lý xảy ra trong các đoạn của một thiết kế, khi các đường nét hoặc hình dạng gần như chạm nhau, khi sự tiến triển màu sắc hài hòa bị gián đoạn bởi sự bất hòa đột ngột hay khi sự cân bằng không đối xứng giữa các đường nét, hình dạng, tông màu.Sự tương phản về đường nét, hình dạng, tông màu và màu sắc tạo nên sức sống. Ví dụ, các hình dạng nằm nghiêng đối nghịch với đường cong, hoặc các màu ấm áp với màu lạnh. Mối quan hệ thiết kế giữa hội họa và các nghệ thuật thị giác khác.Triết lý và tinh thần của một thời kỳ trong hội họa thường được phản ánh trong các tác phẩm nghệ thuật thời kỳ đó. Ý tưởng và khát vọng của các nền văn hóa cổ đại,  thời kỳ Phục hưng, Baroque, Rococo,Tân cổ điển và Chủ nghĩa ly khai thế kỷ XIX đã được thể hiện phần lớn trong kiến ​​trúc, thiết kế nội thất, hàng dệt may, gốm sứ, thiết kế trang phục và thủ công mỹ nghệ. Mặc dù mục tiêu của họ không được thực hiện đầy đủ, nhưng những ảnh hưởng của họ, giống như những phong trào tồn tại trong thời gian ngắn của De Stijl và Kiến tạo đã rất sâu rộng, đặc biệt là trong thiết kế kiến ​​trúc, đồ nội thất và chữ.
Mặc dù có rất ít nghệ sĩ xuất sắc trong nhiều lĩnh vực thiết kế sáng tạo, nhưng các họa sĩ hàng đầu thế kỷ XX đã thể hiện ý tưởng của họ trên nhiều phương tiện khác. Trong thiết kế đồ họa, chẳng hạn, Pierre Bonnard, Henri Matisse, Raoul Dufy đã sản xuất áp phích và sách minh họa : André Derain, Marc Chagall, Mikhail Larionov và David Hockney thiết kế cho nhà hát; Joan Miró, Pablo Picasso và Chagall làm việc trong lĩnh vực gốm sứ; Sonia Delaunay thiết kế hàng dệt may; Georges Braque và Salvador Dalí thiết kế trang sức. Nhiều người trong số này, cùng với các họa sĩ hiện đại khác, cũng là nhà điêu khắc và thợ in, đồng thời được thiết kế cho hàng dệt may, thảm trang trí, tranh khảm và kính màu, trong khi có rất ít phương tiện nghệ thuật thị giác mà Picasso không làm việc và hồi sinh.
 
Nguồn: https://www.britannica.com/art/painting
Biên dịch: Hưng
Biên tập: Trang Hà