Bắc Ninh gìn giữ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể, thúc đẩy phát triển văn hóa - xã hội

Hệ thống di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc

Bắc Ninh sở hữu hệ thống di sản văn hóa phi vật thể đa dạng, phản ánh đậm nét truyền thống văn hóa đặc trưng của vùng đất Kinh Bắc. Nhiều di sản đã được UNESCO công nhận như dân ca quan họ Bắc Ninh, ca trù Việt Nam, tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, cùng các loại hình nghệ thuật dân gian như tuồng, chèo, múa rối nước, hát trống quân… Ngoài ra, tỉnh còn có 8 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 2 lễ hội truyền thống và loại hình nghệ thuật hát trống quân Bùi Xá. Những lễ hội này gắn liền với không gian tín ngưỡng tại các di tích lịch sử - văn hóa, được tổ chức rộng khắp, thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch văn hóa gắn với các loại hình tranh nghệ thuật như tranh dán tường, tranh quê hương và tranh tường mang chủ đề lễ hội truyền thống.

Làng nghề truyền thống và sức sống văn hóa

Bắc Ninh hiện có 140 làng nghề, trong đó có 62 làng nghề truyền thống và 5 nghề truyền thống được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Các ngành nghề tập trung chủ yếu vào sản xuất tranh gỗ, đồ gỗ mỹ nghệ, giấy, gốm, đúc đồng, mây tre và chế biến thực phẩm. Đây là tiềm năng lớn để phát triển các sản phẩm tranh nghệ thuật truyền thống như tranh gỗ chạm khắc, tranh phong cảnh làng quê và tranh sơn dầu mang đậm bản sắc vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Chính sách bảo tồn di sản và quảng bá văn hóa

Chính quyền tỉnh Bắc Ninh đã ban hành nhiều chính sách thiết thực nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Ngay sau khi dân ca quan họ Bắc Ninh được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, các chương trình quảng bá đã được triển khai mạnh mẽ, như Festival “Về miền quan họ”, chương trình giao lưu nghệ thuật di sản, hay các buổi biểu diễn quan họ trên thuyền. Các hoạt động này không chỉ gìn giữ văn hóa truyền thống mà còn tạo điều kiện để các loại hình tranh nghệ thuật mô phỏng sinh hoạt văn hóa dân gian phát triển, như tranh nổi tiếng tái hiện cảnh quan họ hay tranh số hóa giới thiệu di sản phi vật thể.

Chính sách hỗ trợ làng quan họ và câu lạc bộ văn hóa

Sau 5 năm triển khai Nghị quyết số 175/2019/NQ-HĐND, tỉnh đã có nhiều hoạt động hỗ trợ cụ thể đối với 44 làng quan họ gốc và 150 làng quan họ thực hành. Chính sách này cũng hỗ trợ các câu lạc bộ nghệ thuật dân gian, như dân ca quan họ và các loại hình diễn xướng dân gian khác, mở ra cơ hội quảng bá qua các sản phẩm như tranh treo tường chủ đề âm nhạc dân gian hay tranh phong thủy về lễ hội truyền thống.

Chế độ đãi ngộ nghệ nhân và gìn giữ nghệ thuật

Bắc Ninh có nhiều chính sách ưu đãi cho nghệ nhân được phong tặng danh hiệu, đặc biệt là với các loại hình di sản được UNESCO công nhận. Các nghệ nhân được nhận hỗ trợ tài chính, bảo hiểm y tế và mai táng phí. Tỉnh đã ghi nhận, tôn vinh 203 nghệ nhân, trong đó có nhiều nghệ nhân ưu tú, nghệ sĩ nhân dân và nghệ sĩ ưu tú trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể. Việc này góp phần duy trì các giá trị văn hóa dân gian và nghệ thuật truyền thống, từ đó có thể sáng tạo ra các tác phẩm tranh trừu tượng, tranh tĩnh vật, tranh sơn dầu hoặc tranh mùa lấy cảm hứng từ cuộc sống sinh hoạt của nghệ nhân.

Truyền dạy và phát triển di sản cho thế hệ trẻ

Việc truyền dạy dân ca quan họ, ca trù, múa rối nước được tổ chức thường xuyên tại các thiết chế văn hóa như Nhà hát dân ca quan họ, Trung tâm Văn hóa tỉnh và hệ thống câu lạc bộ văn nghệ. Ngoài ra, các lớp học cũng được đưa vào chương trình giáo dục và phát thanh, truyền hình. Những lớp học như vậy không chỉ giữ gìn bản sắc văn hóa mà còn có thể trở thành cảm hứng để phát triển các dòng tranh trẻ em, tranh tô màu hoặc tranh số hóa giúp lan tỏa tinh thần văn hóa dân gian tới thế hệ mới.

Sự kiện văn hóa và phát triển hình ảnh địa phương

Bắc Ninh thường xuyên tổ chức các sự kiện văn hóa lớn với nhiều hoạt động phong phú nhằm phục vụ nhiệm vụ chính trị và quảng bá hình ảnh địa phương. Những sự kiện này là cơ hội để giới thiệu không chỉ các di sản phi vật thể mà còn các tác phẩm tranh nghệ thuật đặc sắc như tranh phong cảnh quê hương, tranh mùa lễ hội, hay tranh nghệ thuật tái hiện giá trị văn hóa cổ truyền của vùng Kinh Bắc. Đây là một hướng đi tiềm năng trong chiến lược phát triển kinh tế văn hóa thông qua sản phẩm nghệ thuật đặc sắc.