Adriana Varejao và Paula Rego đối thoại về bạo lực, quyền lực và cơ thể trong triển lãm tại Lisbon

Hai nữ nghệ sĩ Adriana Varejao và Paula Rego đang tạo nên một cuộc đối thoại đầy sức nặng tại sự kiện nghệ thuật tại Lisbon, với triển lãm tranh nghệ thuật mang tên “Between your teeth” đang diễn ra tại Centro de Arte Moderna (CAM). Triển lãm là sự gặp gỡ giữa hai cá tính nghệ thuật đến từ hai thế hệ và hai bối cảnh văn hóa khác nhau, nhưng cùng chia sẻ mối quan tâm sâu sắc về quyền lực, lịch sử và cơ thể phụ nữ trong nghệ thuật.

Bên trái, Paula Rego, Angel, 1998. Bên phải, Adriana Varejão, Entrance Figure III, 2005. Hình ảnh: Trái: CAM – Centro de Arte Moderna Gulbenkian. Ảnh: Carlos Pombo. © Estate of Paula Rego. Phải: Bộ sưu tập cá nhân. Ảnh: Eduardo Ortega. © Adriana Varejão.

“Trong triển lãm này, cơ thể là một ẩn dụ trung tâm – mở, phân mảnh và nhiều lớp,” Adriana Varejao chia sẻ. “Những gì người xem cảm nhận không chỉ là sự đứt gãy hay bạo lực, mà còn là lịch sử, ký ức, sự thẩm thấu giữa các nền văn hóa. Tôi sử dụng hình ảnh thịt da, gạch men, vết thương để nói về các đứt gãy không chỉ ở mức độ thể xác, mà còn là sự rạn nứt văn hóa và lịch sử.”

Triển lãm nghệ thuật đương đại này là sự tiếp nối tự nhiên của một cuộc trưng bày chung từng diễn ra tại Rio de Janeiro vào năm 2017, khi Rego còn sống. Cả hai nghệ sĩ đều lớn lên ở các thành phố cảng dưới chế độ độc tài quân sự – Rego tại Bồ Đào Nha, Varejao tại Brazil – và đều phản ánh các hệ thống áp bức qua lăng kính riêng: một bên là các yếu tố huyền ảo siêu thực, một bên là sự phanh phui trực diện bằng ngôn ngữ hình ảnh.

Paula Rego, Triptych, 1998. Hình ảnh: Được tái bản với sự cho phép của Abbot Hall, Lakeland Arts Trust, Anh © Estate of Paula Rego.

Adriana Varejão, Wall with Incisions à la Fontana (Triptych), 2002, Museo de Arte Contemporáneo Helga de Alvear, Cáceres. Hình ảnh: Museo de Arte Contemporáneo Helga de Alvear, Cáceres Ảnh: Vicente de Mello © Adriana Varejão.

Adriana Varejão, Map of Lopo Homem, 1992. Hình ảnh: Bộ sưu tập cá nhân Ảnh: Vicente de Mello. © Adriana Varejão.

Paula Rego thể hiện những lát cắt dữ dội trong đời sống phụ nữ qua loạt tranh Triptych (1998) về chủ đề phá thai, còn Varejao đưa ra lời phản biện về y tế dành cho nữ giới qua tác phẩm Extirpation of Evil by Overdose (1994) và Extirpation of Evil by Incision (1994). Trong khi đó, hình ảnh đầy thách thức trong tác phẩm Angel (1998) của Rego – người phụ nữ cầm kiếm mặc váy vàng – lại đối thoại nghệ thuật mạnh mẽ với Wall with Incisions à la Fontana (2002) của Varejao – nơi các viên gạch men tinh xảo bị rạch toạc, tạo ra một sự căng thẳng thị giác giữa cái đẹp và sự tàn phá.

Dù sử dụng nhiều chất liệu khác nhau, Varejao khẳng định: “Tôi vẫn là họa sĩ. Dù bề mặt có thể gợi liên tưởng đến gốm, thịt hay vết nứt, tất cả đều được hoàn thiện bằng sơn dầu. Tôi không che giấu bạo lực, nhưng để cho cái đẹp và sự mong manh cùng tồn tại. Chính sự đối lập đó tạo ra chiều sâu cảm xúc.”

Với nhiều lớp nghĩa đan xen giữa nghệ thuật nữ quyền, nghệ thuật chính trị và sự phản tư về ký ức lịch sử, cuộc hội ngộ giữa Paula Rego và Adriana Varejao không chỉ là một sự kiện nghệ thuật nổi bật tại Bồ Đào Nha mà còn là minh chứng cho sức mạnh của nghệ thuật khi dám đối mặt trực diện với những điều sâu kín và đau đớn.

Triển lãm nghệ thuật “Paula Rego and Adriana Varejao: Between your teeth” đang diễn ra tại CAM – Centro de Arte Moderna, Lisbon đến hết ngày 22 tháng 9 năm 2025.

Nguồn: Adriana Varejão and Paula Rego consider violence, power structures and the body in Lisbon

Quỳnh Hoa