10 tác phẩm nghệ thuật in Ukiyo-e ảnh hưởng nhất mọi thời đại (Phần 2)

6. The Beloved Wife’s Particolored Reins

Diễn viên Otani Oniji III trong vai Edobei của vở kịch Kabuki Koi nyobo somewake tazuna (The Beloved Wife’s Particolored Reins), Tōshūsai Sharaku, 1794.

Nguồn: Bảo tàng Anh, London.

Cho đến nay những tác phẩm in khắc gỗ phổ biến nhất vào thời điểm đó là những bản có hình ảnh các diễn viên Kabuki. Chúng thường thể hiện vẻ quyền lực kỳ cục và đầy kịch tính với màu sắc sáng, tương phản, những cảnh hành động phức tạp và nét mặt sắc sảo. Nhà hát Kabuki đã và vẫn là một phần độc đáo không thể thiếu trong văn hóa Nhật Bản. Trong Kabuki, các diễn viên thể hiện vai với nhiều biểu cảm và trang phục tạo độ lôi cuốn, kèm theo âm nhạc truyền thống, những khoảng dừng dài và nhiều sắc thái sân khấu khác nhau. Mỗi diễn viên nổi tiếng của sân khấu Kabuki đều trở thành một huyền thoại theo cách riêng của họ. Những hoạ sĩ tranh in thời đó thường thể hiện phong cách cá nhân của mỗi diễn viên trong các tác phẩm của mình.

7. Biển ở thành phố Satta tỉnh Suruya

Biển ở thành phố Satta tỉnh Suruya của Uttagawa Hiroshige, từ tuyển tập Ba mươi sáu cảnh núi Phú Sĩ, 1859

 Nguồn: Bảo tàng Mỹ thuật, Boston.

Bức tranh in phong cảnh bày tỏ sự tôn kính đối với tác phẩm The Great Wave của Hokusai bằng chuyển động nổi bật với những con sóng cong sâu, ấn tượng. Tất cả tranh in phong cảnh đều thể hiện khoảng thời gian phát triển mới trong các thiết kế của Ukiyo-e. Trước những năm 1830, chủ đề chính của những thiết kế in ấn là phụ nữ xinh đẹp nổi tiếng, các diễn viên hay những cảnh lấy từ cuộc sống thành thị. Tranh in phong cảnh trở nên phổ biến sau những năm 1830 đánh dấu sự thay đổi phong cách trong thiết kế in ấn nghệ thuật tập trung vào thiên nhiên. Sự thay đổi này có thể gợi ý làm gia tăng du lịch giải trí ở Nhật Bản và tăng nhu cầu về quà lưu niệm ở những địa điểm được nhiều du khách ghé thăm, chẳng hạn như Núi Phú Sĩ.

8. Buổi tối rực rỡ ở cầu Ryōgoku

Buổi tối rực rỡ ở cầu Ryōgoku của Torii Kiyonaga, từ tuyển tập Tám quang cảnh tại Edo, 1782.

Nguồn: Bảo tàng Anh, London

Kiyonaga sử dụng cách in để mô tả phong cảnh khiến người xem cảm thấy như đang nhìn qua một cánh cổng hoặc một cửa sổ tròn. Kỹ thuật này ảnh hưởng khá nhiều từ châu Âu cũng như sự thay đổi ngày càng tăng trong cách sử dụng phối cảnh một điểm. Phong cách phối cảnh trước đây được các nhà thiết kế in ấn thời Edo sử dụng nghiêng mặt đất để các vật thể ở xa hơn hay đặt cao hơn trong khung cảnh để biểu thị khoảng cách của chúng. Với sự gia tăng thương mại và ảnh hưởng đến từ phương Tây, các nghệ sĩ bắt đầu áp dụng một số kiến thức có trong nghệ thuật phương Tây. Điều này có thể dễ dàng nhận thấy trong bản in của Kiyonaga, nơi chúng ta thấy rõ chiều sâu thực tế của không gian được mô tả trong tác phẩm.

9. Toki Jūrōzaemon Mitsuchika

Toki Jūrōzaemon Mitsuchika của Utagawa Kuniyoshi, từ tuyển tập Anh hùng hòa bình vĩ đại, 1848-1850. Nguồn: Bảo tàng Anh, London.

Tranh in khắc gỗ về chiến binh là bộ sưu tập thiết kế Ukiyo-e lớn thứ ba trong danh sách. Mặc dù hiện nay ít phổ biến hơn do tính thẩm mỹ hơi mạnh mẽ và sôi nổi quá, nhưng chúng có thể được coi là những tác phẩm tinh tế, chính trị và chứa đầy ý nghĩa sâu sắc nhất. Thông qua lệnh cấm hình ảnh bất hợp pháp, Nhật Bản vào thế kỷ 18 cũng phải chịu lệnh cấm chính trị đối với hình ảnh chiến tranh nhằm ca ngợi cuộc nổi dậy, chỉ trích chế độ hiện tại hoặc thậm chí đề cập đến người thống nhất vĩ đại của Nhật Bản Toyotomi Hideyoshi.

Các nghệ sĩ tìm ra những cách sáng tạo để tránh lệnh cấm hình ảnh bằng cách hiển thị những câu chuyện lấy bối cảnh xa hơn về thời gian, cũng như sử dụng hình ảnh động vật để thay thế các nhân vật có thật. Điều này cũng thường thấy trong những sáng tác về chủ đề nhạy cảm và Người vợ của người đánh cá là một ví dụ điển hình cho điều đó. Trong bức tranh, Kuniyoshi mô tả một chiến binh đang bò quanh những người đồng đội bị thương của mình để hoàn thành âm mưu ám sát Hideyoshi. Kuniyoshi đã sáng tác bản in này bằng cách thay đổi tên và điều chỉnh lại khoảng thời gian.

10. Một bản in Ukiyo-e đẹp mê hoặc: Quang cảnh Maruyama ở Nagasaki

Quang cảnh Maruyama ở Nagasaki của Utagawa Hiroshige II, từ tuyển tập Một trăm quang cảnh nổi tiếng ở nhiều tỉnh khác nhau, 1859.

Nguồn: Bảo tàng Anh, Luân Đôn.

Cuối cùng là tác phẩm mô tả những chi tiết cổ trong văn hoá xưa của nghề in ấn Edo Ukiyo-e. Ở đây, chúng ta thấy hai người phụ nữ tại vị trí tiền cảnh, hình ảnh gợi nghĩ về “gái bán hoa”, mặc áo choàng có hoa văn cổ xưa. Nền được đặt ở vị trí cao hơn là cách thể hiện khoảng cách xa của địa điểm. Tuy nhiên, điểm ảnh hưởng bởi phương Tây trong phối cảnh có thể thấy là qua hình dáng của tòa nhà cũng như những đường dốc của mái và hiên, thể hiện sự phát triển về phong cách mới trong lịch sử Ukiyo-e.

Xem thêm phần 1 tại đây

Biên dịch: Vũ

Nguồn: The Ten Most Important Ukiyo-e Art Prints of All Time