Triển lãm nghệ thuật thập niên 1940 tại Bảo tàng Philadelphia hé lộ những bất ngờ mới mẻ

Triển lãm nghệ thuật Boom: Art and Design in the 1940s tại Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia đang mang đến góc nhìn toàn diện và bất ngờ về một thập niên đầy biến động. Từ chiến tranh thế giới đến công nghệ hiện đại như động cơ phản lực hay máy tính điện tử đầu tiên, những thay đổi trong thập niên 1940 cũng tác động sâu sắc đến nghệ thuật, thiết kế và đời sống thẩm mỹ. Nhưng thay vì chỉ tập trung vào trường phái Biểu hiện trừu tượng (Abstract Expressionism), sự kiện nghệ thuật này mở rộng câu chuyện với hơn 250 tác phẩm hội họa, nhiếp ảnh, gốm sứ, thời trang, đồ trang sức và nội thất – nhiều tác phẩm chưa từng được trưng bày trước đây.

Không gian sắp đặt triển lãm Boom: Art and Design in the 1940s tại Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia, 2025. (Hình ảnh: Ảnh: Aimee Almstead).

Triển lãm do trưởng giám tuyển Jessica Smith dẫn dắt, khai thác kho lưu trữ đồ sộ của chính bảo tàng. Bà chia sẻ: “Khi tập trung vào một thập kỷ thay vì một phong trào cụ thể, chúng tôi có thể mở ra những câu chuyện đa chiều, phức hợp và tinh tế hơn về thời kỳ này.” Trong số các tác phẩm, nhiều người sẽ nhận ra những cái tên quen thuộc như Jackson Pollock, Lee Krasner hay bộ đôi thiết kế Charles & Ray Eames – những người đặt nền móng cho thẩm mỹ giữa thế kỷ 20.

Pollock và Krasner được đặt làm hai đầu mút cho hành trình của thập niên, từ Male and Female (1942–43) mang tinh thần phá vỡ hình tượng sang trừu tượng, đến Composition (1949) với những dấu vẽ mang tính “chữ tượng hình” có nhịp điệu nhưng chống lại sự kể chuyện tuyến tính.

Không gian sắp đặt triển lãm Boom: Art and Design in the 1940s tại Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia, 2025. (Hình ảnh: Ảnh: Aimee Almstead).

Horace Pippin, The Park Bench (1946). (Hình ảnh: Tư liệu: Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia).

Tuy nhiên, triển lãm tranh nghệ thuật cũng dành không gian cho những nghệ sĩ thiên về chủ nghĩa hiện thực và mô tả cuộc sống thường nhật. Những tên tuổi tiêu biểu là Paul Cadmus, Beauford Delaney, George Platt Lynes và Romaine Brooks – các nghệ sĩ đồng tính hoặc làm việc trong cộng đồng queer, tạo nên một mạng lưới nghệ thuật gắn bó. Đáng chú ý, Delaney từng vẽ chân dung nhà văn James Baldwin năm 1945, còn Georgia O’Keeffe cũng từng phác họa Delaney năm 1943.

Horace Pippin – một nghệ sĩ tự học – sử dụng tranh vẽ để phản ánh chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, như trong tác phẩm Mr. Prejudice (1943) với hình ảnh đầy ám ảnh của Ku Klux Klan. Tuy nhiên, ông cũng mang đến các cảnh đời bình dị, như trong The Park Bench (1946), lấy cảm hứng từ công viên Everhart ở West Chester.

Kukryniksy (tập thể nghệ sĩ), Mikhail V. Kupriyanov, Porfiry N. Krylov, A Thunderous Blow (1942). (Hình ảnh: Tư liệu: Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia).

Không thể thiếu trong triển lãm là các tranh cổ động thời chiến, một chủ đề mang tính kết nối với bối cảnh hiện tại. Một poster của nhóm nghệ sĩ Kukryniksy mô tả tia sét từ ba lá cờ Liên Xô, Mỹ và Anh đánh thẳng vào Hitler và Mussolini, thể hiện sự đoàn kết chống phát xít. Những tài liệu này vừa được tìm thấy và phục chế từ kho lưu trữ của bảo tàng.

Áo khoác dạ tiệc nữ trong bộ sưu tập Xuân 1940 của Elsa Schiaparelli. (Hình ảnh: Tư liệu: Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia).

Tinh thần tiết kiệm, thiết kế bền vững cũng hiện diện qua các mẫu thời trang như áo khoác dạ tiệc của Elsa Schiaparelli (1940), với túi thêu vàng thay thế túi xách, giải pháp thiết thực cho người phụ nữ phải mang theo mặt nạ khí.

Triển lãm nghệ thuật và thiết kế này là minh chứng rõ ràng rằng: ngay cả trong thời kỳ hỗn loạn, nghệ thuật không chỉ tiếp tục tồn tại mà còn bùng nổ với sức sáng tạo vượt bậc. “Thông điệp tích cực của triển lãm,” Smith kết luận, “là tinh thần vượt lên nghịch cảnh để tiếp tục sáng tạo – điều luôn có giá trị, ở mọi thời đại.”

Sự kiện nghệ thuật Boom: Art and Design in the 1940s diễn ra tại Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia đến ngày 1/9/2025.

Nguồn: A Fresh Look at 1940s Art and Design Offers Plenty of Surprises

Quỳnh Hoa