Triển lãm lớn đầu tiên về Marcel Duchamp tại Mỹ sau nửa thế kỷ sẽ diễn ra ở New York vào năm 2026

Marcel Duchamp, 1960.

Một sự kiện nghệ thuật quy mô lớn chờ đón giới mộ điệu

Sau hơn 50 năm, người yêu nghệ thuật tại Mỹ sắp được thưởng thức triển lãm hồi cố toàn diện đầu tiên về Marcel Duchamp – một trong những tên tuổi ảnh hưởng nhất trong lịch sử nghệ thuật hiện đại. Triển lãm sẽ khai mạc tại Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại (MoMA) ở New York vào ngày 16/04/2026, sau đó sẽ tiếp tục được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia vào mùa thu cùng năm.

Marcel Duchamp, L.H.O.O.Q., 1919.

Triển lãm xuyên quốc gia: từ New York đến Paris

Sau khi kết thúc tại Mỹ, triển lãm sẽ được đưa tới Paris vào năm 2027 – nơi đồng tổ chức là Trung tâm Pompidou và Grand Palais. Do Trung tâm Pompidou đang được tu sửa, buổi trưng bày sẽ diễn ra tại Grand Palais – một biểu tượng kiến trúc và nghệ thuật Pháp.

Triển lãm có quy mô gần 300 tác phẩm, dưới sự giám tuyển của Ann Temkin và Michelle Kuo (MoMA) cùng Matthew Affron (Philadelphia Museum). Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1973, một tổ chức nghệ thuật tại Mỹ tiến hành khảo sát toàn bộ sự nghiệp của Duchamp.

Duchamp và hành trình sáng tạo không giới hạn

Marcel Duchamp là người Pháp, nổi danh với những tác phẩm phá vỡ mọi khái niệm truyền thống của tranh nghệ thuật. Ông từng gây chấn động giới nghệ thuật với tranh sơn dầu "Nude Descending a Staircase, No. 2" (1912), trình làng tại Triển lãm Armory Show năm 1913 ở New York – đánh dấu bước ngoặt của nghệ thuật hiện đại tại Mỹ. Tác phẩm này hiện thuộc sở hữu của Bảo tàng Philadelphia, nhưng sẽ được đưa đến MoMA trong triển lãm sắp tới – lần đầu tiên quay lại New York kể từ năm 1973.

Tư tưởng Dada và khái niệm “readymade”

Duchamp là nhân vật then chốt của phong trào Dada – nổi bật với khái niệm “readymade”, tức là những vật dụng hàng ngày được ông đưa vào phòng trưng bày với vài thay đổi tối thiểu, nhưng lại làm dấy lên câu hỏi sâu sắc về định nghĩa của nghệ thuật. Những tác phẩm như "Fountain" (1917 – bản sao 1950) hay "L.H.O.O.Q." (1919) là ví dụ tiêu biểu cho lối chơi chữ và hài hước đầy châm biếm trong tranh trừu tượng của ông.

Marcel Duchamp, Fountain , 1950 (bản sao của bản gốc năm 1917).

Những điểm nhấn đặc biệt trong triển lãm 2026

Phần “trái tim” của triển lãm lần này sẽ là các tác phẩm “Boîte-en-Valises” – loạt hộp di động chứa bản thu nhỏ của các tác phẩm readymade. Các hộp này sẽ được trưng bày cùng với tư liệu lưu trữ còn sót lại trong studio của Duchamp, giúp người xem hình dung rõ hơn về quá trình sáng tạo của ông.

Danh sách các tác phẩm sẽ trưng bày bao gồm gần như toàn bộ những gì nổi bật nhất trong sự nghiệp Duchamp: từ "Fountain", "L.H.O.O.Q." cho đến phim thể nghiệm "Anemic Cinema" (1926). Tuy nhiên, hai tác phẩm quan trọng là "The Large Glass" (1915–1923) và "Étant donnés" (1946–1966) sẽ không rời khỏi Bảo tàng Philadelphia.

Di sản và ảnh hưởng của Duchamp đến nghệ thuật đương đại

James R. Mellow từng viết năm 1973 rằng “giáo phái Duchamp” sẽ luôn tồn tại. Và theo giám tuyển Affron, mỗi thế hệ lại khám phá ra một khía cạnh mới từ kho tàng tranh nổi tiếng của ông: từ nghệ thuật lắp ghép trong thập niên 1950, nghệ thuật ý niệm ở thập niên 1960 cho đến những câu hỏi về giới tính và nghệ thuật trong thập niên 1980.

“Duchamp vẫn luôn hiện diện xung quanh chúng ta,” Temkin, giám tuyển MoMA, viết. “Bất cứ ai từng hỏi ‘Tại sao thứ này lại là nghệ thuật?’ – thì đó chính là bước chân họ đang đi theo Duchamp. Tác phẩm của ông chạm đến câu hỏi về ngẫu nhiên, kỹ năng, thị trường nghệ thuật, vai trò của máy móc và tính độc bản. Duchamp – cũng như sự hỗn loạn của thế kỷ 20 – vẫn chưa rời xa chúng ta.”

Marcel Duchamp, Bánh xe đạp , 1951 (phiên bản thứ ba, sau bản gốc bị mất năm 1913).