Triển lãm "Don’t Forget, We Come From the Tropics": lát cắt sinh động về sức sống bền bỉ của Amazon

Tại triển lãm cá nhân Don't Forget, We Come From the Tropics, nghệ sĩ Adriana Varejão tôn vinh chất liệu gốm sứ như một phần không thể thiếu của nghệ thuật đương đại. Thông qua các tác phẩm, cô truyền tải những suy tư sâu sắc về sự giằng co giữa con người và thiên nhiên – hai thái cực tưởng như đối lập nhưng luôn gắn bó mật thiết trong đời sống.

Diễn ra tại New York, đây là triển lãm cá nhân đầu tiên của Varejão tại một bảo tàng ở thành phố này, và là lần thứ ba cô trưng bày tại Hoa Kỳ. Triển lãm giới thiệu các thiết kế mới thuộc bộ sưu tập Plate nổi tiếng cùng một tác phẩm điêu khắc đặt ngoài trời – mở rộng đối thoại giữa nghệ thuật và không gian sống.

Đây là lần thứ ba Adriana tổ chức triển lãm tại Hoa Kỳ va à là lần đầu bà trưng bày tác phẩm của mình tại New York.

The Hispanic Society Museum & Library (HSM&L) là nơi lưu giữ và tôn vinh di sản nghệ thuật – văn hóa của các quốc gia và cộng đồng nói tiếng Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.

Triển lãm lần này trưng bày loạt tác phẩm bắt nguồn từ Bienal das Amazônias (2023), đánh dấu hành trình hai mươi năm Adriana Varejão đồng hành nghiên cứu cùng cộng đồng Yanomami tại lưu vực sông Amazon. Những sáng tạo mới nhất thuộc bộ sưu tập Plate cũng được giới thiệu, như một bước tiếp nối mạch suy tưởng không ngừng của nữ nghệ sĩ.

Các tác phẩm trong triển lãm là những bổ sung cho bộ sưu tập Plate.

Lấy cảm hứng từ những chiếc đĩa giàu chất tạo hình của hai nghệ sĩ gốm châu Âu Bernard Palissy và Bordalo Pinheiro, Adriana Varejão thổi vào loạt tác phẩm của mình một tinh thần siêu thực, gợi cảm – nơi thiên nhiên, tính nữ và sự tái sinh cùng hiện diện trên mặt đĩa tròn bằng sợi thủy tinh, với những chi tiết điêu khắc nổi được vẽ tỉ mỉ bằng sơn dầu.

Nếu các tác phẩm trước đó đưa người xem lặn sâu vào lòng đại dương, thì loạt sáng tác mới là một hành trình xuyên rừng mưa Amazon – nơi nghệ thuật, sinh thái và văn hóa giao hòa trong một mối liên kết không thể tách rời.

Triển lãm được trưng bày trong không gian mang đậm dấu ấn của văn hoá và lịch sử.

Mặt trước mỗi tác phẩm là một thế giới sinh động của hệ sinh thái Amazon: chuột túi opossum, quả guarana, cá heo sông hồng, rùa mata mata, chim urutau – loài chim đêm còn được gọi là “mẹ của mặt trăng”. Những hình ảnh ấy không chỉ gợi lên vẻ đẹp phong phú, bí ẩn của thiên nhiên mà còn khơi dậy cảm giác gắn bó sâu sắc với sự sống hoang dã.

Ở mặt sau, Adriana tái hiện những mẫu gốm cổ từ bộ sưu tập của Hispanic Society và nhiều nguồn tư liệu khác: từ gốm Valenciana của Tây Ban Nha, gốm Iznik của đế chế Ottoman, đồ sứ Hongzhi thời Minh đến gốm Marajoara tiền Columbus tại Amazon.

Sự đối thoại giữa họa tiết tự nhiên và hình mẫu nhân tạo phản ánh căng thẳng vĩnh cửu giữa dòng sống hữu cơ và khát vọng lưu giữ vĩnh hằng của con người – nơi các sinh vật Amazon như đang chuyển động quanh những biểu tượng bất biến của lịch sử.

Bộ sưu tập lần này tập trung chủ yếu về rừng Amazon.

Dựa trên các bản vẽ khoa học thế kỷ 17 của nhà thám hiểm Friar Cristóvão de Lisboa, Adriana Varejão mở ra một dòng suy tưởng về mối quan hệ phức tạp giữa con người và thiên nhiên – nơi sự say mê chiêm ngưỡng luôn song hành cùng khát vọng kiểm soát.

Những ghi chép thuộc địa đầu tiên từng tôn vinh vẻ đẹp kỳ vĩ của Amazon, giờ đây lại trở thành lời cảnh báo: nhiều sinh vật được cô khắc họa đang dần biến mất, như thể các hình ảnh ấy không chỉ là minh họa, mà là lời từ biệt gửi tới một thế giới đang dần mất hút.

Một trong những tac phẩm thể hiện rõ net sức sống của khu vực rừng Amazon.

Triển lãm Don't Forget, We Come From the Tropics vừa là lời tôn vinh sức sống mãnh liệt của thiên nhiên và văn hóa Brazil, vừa là sự tri ân sâu sắc dành cho nghệ sĩ huyền thoại Maria Martins – người từng khẳng định: “Đừng quên, tôi đến từ vùng nhiệt đới.”

Các tác phẩm được trưng bày trong không gian mang phong cách Baroque.

Mở rộng cuộc đối thoại giữa con người và thiên nhiên, Adriana Varejão tạo nên một hình ảnh đầy ẩn dụ khi quấn mô hình trăn anaconda bằng sợi thủy tinh quanh bức tượng đồng kỵ sĩ El Cid của Anna Hyatt Huntington. Hình tượng kỵ sĩ cưỡi ngựa – biểu tượng của quyền năng và sự thuần phục – đối lập mạnh mẽ với thân hình uyển chuyển của loài bò sát hoang dã, như một lời nhắc nhở về thế giới chưa bao giờ thuần hóa hoàn toàn và luôn chất chứa những bí ẩn vượt ngoài tầm kiểm soát.

Tác phẩm trưng bày ngoài trời của triển lãm.

Triển lãm còn cất lên lên tiếng nói của nghệ sĩ cho vai trò của phụ nữ và thiên nhiên trong những vấn đề cấp bách của xã hội.

Nguồn tham khảo: Triển lãm Don't Forget, We Come From the Tropics: Sức sống mãnh liệt của vùng Amazon

Biên soạn: Hoàng Linh