Sơn mài và nghệ thuật làm tranh sơn mài Việt Nam (P1)

Văn hóa nghệ thuật Việt Nam mang tính đa dạng cao bởi chúng được pha trộn giữa nghệ thuật truyền thống Việt Nam, làn sóng ảnh hưởng từ Trung Quốc và ảnh hưởng từ Pháp trong thời kỳ thuộc địa. Đặc biệt, sau khi Việt Nam chính thức hội nhập với thế giới, những giá trị và nghệ thuật nước ta còn ảnh hưởng bởi nhiều phong cách từ nhiều nơi khác nhau. Tuy nhiên, đây cũng là thời kỳ giới nghệ thuật quốc tế có cái nhìn cận cảnh hơn về sự đa dạng về phong cách trong tranh Việt Nam và đánh giá được tiềm năng của các họa sĩ tại đây.

Nghệ nhân sơn mài đang miệt mài sáng tác

Tranh sơn mài là gì?

Tranh sơn mài là một hình thức vẽ bằng sơn mài nổi tiếng ở khu vực Đông Á. Nghệ thuật sơn mài nói chúng không chỉ được thể hiện bằng tranh, chúng còn được ứng dụng để trang trí trên đồ sơn mài. Vào thế kỷ thứ 17, tranh và đồ sơn mài phương Đông vô cùng được ưa chuộng tại châu Âu bởi sự tinh xảo, quyến rũ và lâu bền với thời gian của chúng. 

Đặc biệt tại Việt Nam, loại hình nghệ thuật này được hồi sinh và phát triển như một thể loại hội họa riêng biệt của các họa sĩ Việt Nam vào những năm 1930. Và sau này, “sơn mài” cũng đóng góp một phần không nhỏ vào việc nâng tầm tên tuổi của các họa sĩ và hội họa Việt Nam trên bản đồ nghệ thuật thế giới. 

Các chất liệu được sử dụng trên tranh sơn mài

Tranh sơn mài được vẽ trên một ván ép gỗ với nhiều kích thước. Phụ thuộc vào ý tưởng của người họa sĩ, với khổ gỗ khác nhau. Tuy nhiên, tranh sẽ không được vẽ trực tiếp trên bề mặt tấm ván, mà một vài lớp sơn mài sẽ được phủ trên bề mặt. Xen giữa các lớp sơn mài có thể là lớp vải bông mỏng ngâm trong đất sét được gắn vào cả hai mặt của ván ép. Sau khi hỗn hợp bông/đất sét khô, tấm ván sẽ bằng phẳng, bề mặt nhẵn mịn, sẵn sàng cho các sáng tác hội họa.

Tác phẩm tranh sơn mài mang tên “Dần và Mão” của họa sĩ Phạm Trà My

(Nguồn: vanvi.com.vn)

Quá trình này được thực hiện năm lần. Các lớp sơn mài đen được phủ lên tấm ván và được đánh bóng. Lớp cuối cùng xuất hiện dưới dạng một bảng đen, rất mịn và bền. 

Chính vì được phủ nhiều lớp sơn mài, và được làm khô trong điều kiện đặc biệt, tranh sơn mài rất bền và  không dễ bị nứt do biến động nhiệt độ hoặc độ ẩm. Tranh có thể bị vênh cong những có thể duỗi thẳng trở lại.

Xem thêm phần 2 tại đây

Nguồn: The Process Of Making Lacquer Paintings in Vietnam Fine Art | nguyenartgallery.com

Biên dịch: Minh Hậu

Biên tập: Thu Huyền