Người nghệ nhân và câu chuyện phía sau mỗi con phỗng

Gặp gỡ những nghệ nhân phỗng đất – người giữ gìn hồn Việt qua các sản phẩm tượng đất thủ công. Khám phá hành trình gắn bó trọn đời với đất sét và văn hóa dân gian.

Người gìn giữ nghề cổ từ đất và ký ức

Nghề làm tượng phỗng đất hiện nay chỉ còn tồn tại ở một vài làng nghề như Hậu Ái (Hà Nội), Xuân La (Bắc Ninh), Kinh Bắc (Bắc Ninh) hay Thanh Hà (Hội An). Những người theo nghề chủ yếu là người lớn tuổi, gắn bó từ nhỏ thông qua truyền nghề cha truyền con nối. Đối với họ, việc nặn tượng không chỉ là làm ra một món đồ,  mà là một hình thức kể chuyện dân gian, là ký ức sống động của tuổi thơ người Việt qua từng ánh mắt, nụ cười, dáng đứng.

Chuyện nghề từ xứ Kinh Bắc

Ông Phùng Đình Giáp, Nghệ nhân xã Song Hồ (huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh).

Ông Phùng Đình Giáp, xã Song Hồ (huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh), từng tâm sự:

""Tôi không nhớ rõ mình bắt đầu làm phỗng đất từ bao giờ, vì từ đời ông tôi, bố tôi ai cũng làm phỗng cả. Tôi nhớ có lần học cấp một cô giáo giao bài tập thủ công là cắt xé giấy thành các con vật, nhưng tôi lại nộp cho cô một con phỗng đất tôi tự tay làm. Lúc ấy tôi cũng run lắm, vì làm không giống yêu cầu của cô. Thế mà sau khi nộp bài, tôi nhận được điểm 10 mỹ thuật. Cô còn tặng thêm một điểm 10 nữa vì sự sáng tạo và xin tôi luôn con phỗng đất. Đó là lần đầu tiên tôi biết mình làm phỗng cũng đẹp", ông Giáp tâm sự.

Nguồn: Báo Tuổi trẻ thủ đô, “Chuyện những người lưu giữ ký ức Trung thu xưa”, 2024.

Những đổi thay và sáng tạo trẻ

Gần đây, một số nghệ nhân trẻ đã trở lại với nghề làm tượng phỗng đất sau khi học mỹ thuật hoặc thiết kế. Họ kết hợp hình thức nặn truyền thống với cảm hứng đương đại, đưa con phỗng vào:

Bộ phỗng - tượng đất thủ công trong không gian trưng bày.

Các dự án thiết kế nội thất

Quà lưu niệm du lịch

Workshop nghệ thuật tại bảo tàng, trường học

Bộ sưu tập nghệ thuật, hoặc decor hướng tới trang trí phong cách wabi-sabi

Các tượng được để thô, không sơn hoặc phối với màu trung tính, trầm mộc, tạo ra chất liệu thị giác phù hợp không gian sống hiện đại nhưng vẫn mang hơi thở truyền thống.

Mỗi tượng đất là một câu chuyện sống

Người nghệ nhân không chỉ tạo hình mà còn truyền cảm xúc, ký ức và cả triết lý sống vào từng con phỗng. Có những nghệ nhân nặn phỗng như... viết nhật ký: hôm nào vui thì tượng cười rõ hơn, hôm nào buồn thì khuôn mặt có nét trầm tư.

Từng đường nét trên tượng, từng vết nứt nhỏ, từng cái nghiêng đầu hay tư thế ngồi – tất cả đều phản ánh một phần của con người làm ra nó. Đó là điều khiến tượng phỗng đất khác biệt so với các sản phẩm công nghiệp.

Nếu bạn muốn phỗng trở thành một phần của không gian sống hoặc tìm mua để làm vật trang trí thủ công, có thể ghé qua các địa chỉ như Vanvi Gallery, The Muse Artspace, Oriental Rain,... – nơi giới thiệu các sản phẩm tượng phỗng đất mang đậm tinh thần văn hóa truyền thống.

Nguồn: Tổng hợp

Quỳnh Hoa