Mark Rothko - Sức mạnh của nghệ thuật giấy (Phần 1)

Cuộc triển lãm mới này khám phá các tác phẩm trên giấy của Mark Rothko, một góc nhìn mới về một phương tiện thường không được đánh giá cao.

Hoạ sĩ Mark Rothko (1903–1970), với những bức tranh trường màu đầy biểu cảm của ông, đã xây dựng nên địa vị của mình và để lại một hình ảnh chân thực về sự phát triển nghề nghiệp. Triển lãm mới tại Phòng trưng bày Nghệ thuật Quốc gia (NGA) mang tên "Mark Rothko: Tranh trên giấy" (từ 19/11/2023 đến 31/3/2024) giới thiệu các tác phẩm trưởng thành của ông trong hai thập kỷ cuối cùng của sự nghiệp và đưa ra một cái nhìn sâu sắc về sự tiến hóa của ông làm họa sĩ. Với hơn 100 tác phẩm được trưng bày, triển lãm này là phần trong dự án dài hạn của NGA để tập hợp và phân loại các tác phẩm của Rothko trên giấy, với mục đích cung cấp nguồn tài nguyên cho học giả và người yêu nghệ thuật.

Không có tiêu đề, 1944; màu nước, mực và than chì trên giấy màu nước

Trong suốt sự nghiệp của mình, hoạ sĩ đã sử dụng nhiều loại phương tiện truyền thông, từ than chì và mực cho đến màu nước, dầu và acrylic. Mặc dù các tác phẩm trên giấy thường bị bỏ qua, triển lãm này nhấn mạnh vào bốn giai đoạn quan trọng khi ông tạo ra nhiều tranh trên giấy, từ năm 1930, 1944-49, 1958-59 và 1967-69. Đối với Rothko, như các nhà phụ trách NGA mô tả, "bức tranh là bức tranh", không có sự phân biệt hoặc đánh giá khác biệt về giá trị tùy thuộc vào vật liệu sử dụng.

Những nỗ lực này của NGA không chỉ làm nổi bật giá trị của các tác phẩm trên giấy của Rothko mà còn cung cấp một cái nhìn sâu sắc hơn về sự sáng tạo và quá trình phát triển của một trong những họa sĩ quan trọng nhất của thế kỷ 20.

Sinh ra ở Latvia, nay là một phần của Đế quốc Nga, gia đình Rothko di cư sang Hoa Kỳ vào năm 1913 và định cư cuối cùng tại Portland, Oregon. Rothko ban đầu không có hứng thú với nghệ thuật, mà là một người ham đọc sách và có sự nhạy bén trong học tập.

Năm 1921, ông nhận học bổng toàn phần để học tại Yale, theo học các khóa học đa dạng từ sinh học đến triết học, với ý định ban đầu là theo nghiên cứu kỹ thuật hoặc luật. Tuy yêu thích học hành, nhưng với những khó khăn về tài chính và sự thiếu vắng sự hòa nhập xã hội, Rothko đã không thành công trong trường đại học và đánh mất học bổng vào cuối năm đầu tiên.

Untitled , 1969, acrylic và mực trên giấy dệt

Vào cuối năm 1923, trong một lần bất chợt, Rothko tham gia một lớp học vẽ cùng một người bạn tại Liên đoàn Sinh viên Nghệ thuật New York. Đây là mốc thời gian quan trọng, khi ông quyết định chuyển hướng hoàn toàn sang nghệ thuật. Ông tiếp tục nghiên cứu và khám phá các bộ sưu tập bảo tàng ở New York, tham gia các lớp học với những nghệ sĩ như Arshile Gorky tại Trường Mới và Max Weber tại Liên đoàn Sinh viên Nghệ thuật. Vào đầu những năm 1930, Rothko đã bắt đầu trưng bày các nghiên cứu của mình về hình ảnh và phong cảnh biểu hiện rộng rãi trong các triển lãm nhóm tại Phòng trưng bày Nghệ thuật Đương đại của thành phố và thiết lập mối quan hệ với các nghệ sĩ thuộc trường phái Biểu hiện Trừu tượng, như Adolph Gottlieb.

Đáng chú ý là triển lãm cá nhân đầu tiên của Rothko vào năm 1933 tại Bảo tàng Nghệ thuật Portland, chủ yếu trưng bày các tác phẩm trên giấy, bao gồm phong cảnh màu nước được thực hiện trên giấy lanh rẻ tiền. Dù lựa chọn chất liệu hầu như chắc chắn là do nguồn tài chính hạn hẹp của ông, Rothko cảm thấy thoải mái khi trưng bày những tác phẩm như thế mặc dù thiếu các vật liệu cao cấp.

Trong giai đoạn này, các tác phẩm khác của ông được thực hiện trên giấy xây dựng cấp thấp. Từ năm 1929 đến 1946, Rothko dạy học nghệ thuật cho trẻ em tại Học viện Trung tâm Trung tâm Do Thái Brooklyn, thường sử dụng loại giấy thủ công tương tự như học trò của ông. Theo người tổ chức triển lãm, việc ông sử dụng giấy rẻ tiền cũng được khuyến khích bởi Milton Avery, người đã giúp đỡ ông và là người bạn lâu dài từ những năm 1930. Các tác phẩm của Rothko trong thời gian này cho thấy ảnh hưởng rõ rệt từ cách Avery đơn giản hóa hình vẽ thành các mặt phẳng màu.

Sử dụng màu nước và kỹ thuật vẽ ướt trên ướt, như trong tác phẩm "Người phụ nữ ngồi mặc áo sọc" từ 1933/1934, Rothko ghi lại những thử nghiệm sớm của mình về hình thức trừu tượng cũng như cách sử dụng và thao tác với màu sắc. Bạn có thể nhìn thấy cách mà các sắc tố xuất hiện trên cổ áo của người phụ nữ, phản ánh sự tương tác tự nhiên giữa màu nước và bề mặt mềm mại của giấy. Rothko cũng đã khám phá việc sử dụng màu để định hình các mặt phẳng, sử dụng màu nâu đục và màu hoa cà để tạo bóng và màu vàng để làm nổi bật trên nền kem xanh. Các vết màu xanh lam và đỏ tía gợi ý về đôi môi và đôi mắt của người phụ nữ. Ngay cả trong tác phẩm tượng hình này, chúng ta thấy được tiếng vang của cách tiếp cận màu sắc và trừu tượng của Rothko trong tương lai.

Vào đầu những năm 1930, các nhà phê bình cũng đã nhận ra sự ưa thích của Rothko đối với chất liệu giấy. Một nhà văn của The New York Times đã ghi nhận rằng tranh màu nước của ông là "tự do nhất và thành công nhất". Một nhà phê bình khác từ The New York Sun nhận xét rằng các phong cảnh màu nước của Rothko "thực sự ấn tượng", trong khi đánh giá thấp các tác phẩm sơn dầu trên canvas của ông, mà một nhà phê bình của New York Evening Post mô tả là "khô khan và dễ vỡ". Có lẽ nhận thức về điều này đã thúc đẩy Rothko tìm cách vượt qua bằng cách tập trung phát triển các tác phẩm trên vải canvas. Kết quả là ông dần dần từ bỏ màu nước và tạm ngừng trưng bày các tác phẩm trên giấy trong gần một thập kỷ.

Xem thêm phần 2 tại đây

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art and Antique 

https://www.artandantiquesmag.com/the-power-of-paper/