Làng nghề chế tác tre nứa tạo nên những sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo

Dưới bàn tay khéo léo, tỉ mỉ và sáng tạo của các nghệ nhân làng nghề đan lát Đỗ Xuyên, tre nứa được biến thành những tác phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo, mang đậm dấu ấn quê hương Đất Tổ.

Bảo tồn và phát huy nghề đan lát truyền thống

Cách trung tâm huyện Thanh Ba (Phú Thọ) khoảng 10 km, xã Đỗ Xuyên nằm yên bình bên dòng sông Hồng trù phú, nổi tiếng với nghề đan lát truyền thống. Không ai biết chính xác nghề này có từ bao giờ, chỉ biết rằng nó đã gắn bó với người dân nơi đây qua bao mùa mưa lũ, trở thành kế sinh nhai bền vững. Nhằm nâng cao thương hiệu làng nghề, năm 2003, Hợp tác xã (HTX) sản xuất thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa Đỗ Xuyên chính thức được thành lập.

Các sản phẩm của HTX được làm hoàn toàn thủ công từ các chất liệu tự nhiên như gỗ, tre, nứa, song mây, bao gồm mâm bồng, bình hoa, lục bình, khay, gương và nhiều mặt hàng lưu niệm, trang trí khác. Dưới bàn tay khéo léo, tỉ mỉ và sáng tạo của các nghệ nhân, sản phẩm mang đậm hình ảnh làng quê Việt Nam với họa tiết quen thuộc như sông nước, cây đa, bến nước, sân đình… Chính sự độc đáo này đã giúp hàng trăm sản phẩm của HTX được đánh giá cao cả về hình thức lẫn chất lượng, không chỉ thu hút khách hàng trong nước mà còn nhận được sự quan tâm lớn từ thị trường quốc tế.

Bên cạnh việc đa dạng mẫu mã và nâng cao chất lượng, HTX còn tích cực tham gia chương trình OCOP nhằm gia tăng giá trị sản phẩm. Đến nay, HTX sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa Đỗ Xuyên đã có 11 sản phẩm được UBND tỉnh Phú Thọ công nhận đạt chuẩn OCOP. Trong đó, 8 sản phẩm đạt 4 sao, bao gồm: bình hoa Con Rồng Cháu Tiên, bình hoa Ươm Mầm Phát Triển, bình hoa Trăm Hoa Đua Nở, mâm bồng, mâm nứa Chắp Tre Xanh Việt Nam, khay vuông họa tiết gắn trai, khay tròn Mùa Xuân Nông Thôn Mới, khay Biển Bạc. Ngoài ra, 2 sản phẩm đạt 3 sao là bộ bình Song Hạc Đằng Vân và gương tròn Âm Dương Hòa Hợp. Các sản phẩm này được đánh giá cao và có tiềm năng nâng cấp lên OCOP 5 sao trong thời gian tới.

Đưa đồ thủ công mỹ nghệ vươn tầm thế giới

Bà Nguyễn Thị Hoa – Giám đốc HTX, người đã dành cả cuộc đời để gìn giữ và phát triển nghề truyền thống – chia sẻ rằng bà đã gắn bó với nghề từ khi còn nhỏ, chứng kiến biết bao thăng trầm của làng nghề. Theo bà, để hoàn thiện một sản phẩm thủ công mỹ nghệ phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ, từ khâu chọn nguyên liệu, ngâm xử lý chống mối mọt, chế tác sản phẩm cho đến trang trí bằng kỹ thuật khảm trai, khảm vỏ trứng hoặc sơn mài.

Trong đó, khâu tạo hình là thách thức lớn nhất. Trước tiên, nghệ nhân phải vẽ hình trên nguyên liệu, sau đó thực hiện các công đoạn cưa, cắt, đục, gọt, giũa, mài, dồn, chắp và dán để định hình sản phẩm. Mỗi tác phẩm đều chứa đựng tâm huyết, sự kỳ công, khéo léo của người thợ, mang vẻ đẹp tinh tế và độc đáo. Đặc biệt, nhiều sản phẩm có cấu trúc hoa văn riêng biệt, khiến người nhìn nhầm tưởng chúng được làm từ gốm sứ hay thủy tinh cao cấp, thay vì từ tre, nứa.

Phần lớn sản phẩm của HTX được xuất khẩu, chỉ một số ít được trưng bày và quảng bá tại các hội chợ trong và ngoài tỉnh. Nhờ đó, HTX luôn duy trì đầu ra ổn định, giúp thu nhập của thành viên và người lao động ngày càng được cải thiện.

Những năm gần đây, mỗi năm HTX sản xuất hàng triệu sản phẩm theo đơn đặt hàng, đạt doanh thu trên 8 tỷ đồng. HTX cũng tạo việc làm ổn định cho 25 - 30 lao động địa phương với mức thu nhập trung bình 4 - 5 triệu đồng/người/tháng. Đặc biệt, HTX còn hỗ trợ việc làm cho hai lao động khuyết tật, mỗi người có thu nhập khoảng 4 triệu đồng/tháng. Từ khi thành lập, HTX đã ký hợp đồng liên kết với Công ty TNHH Hòn Ngọc Viễn Đông (Hà Nội) để sản xuất theo đơn đặt hàng và xuất khẩu sang các thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và một số nước châu Âu.

Nhờ sự quan tâm và hỗ trợ từ các cấp, ngành, địa phương, HTX không ngừng phát triển, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Việc tạo công ăn việc làm cho người dân không chỉ giúp nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề truyền thống. Trong thời gian tới, HTX tiếp tục nghiên cứu, sáng tạo thêm nhiều mẫu sản phẩm mới, đáp ứng thị hiếu của khách hàng trong và ngoài nước, từng bước khẳng định thương hiệu trên thị trường.

Nguồn tham khảo: Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo

Biên soạn: Hoàng Linh