Hieronymus Bosch, The Garden of Earthly Delights (Phần 1)

“Nhưng tôi không muốn đi giữa những người điên,” Alice nhận xét.

“Ồ, bạn không thể ngăn được điều đó,” Mèo nói: “Tất cả chúng ta ở đây đều bị điên. Tôi đang điên. Bạn cũng điên."

"Làm sao bạn biết tôi đang điên?" Alice nói.

"Chắc chắn là thế", Mèo nói, nếu không bạn sẽ không đến đây."

—Lewis Carroll, Alice in Wonderland

Hieronymus Bosch, The Garden of Earthly Delights, 1480-1505, tranh sơn dầu, 220 x 390 cm (Prado, Madrid)

Giải mã thứ không thể giải mã

Để viết về bộ ba bức tranh của Hieronymus Bosch, được biết đến trong thời nay là Khu vườn của những thú vui trần gian, là cố gắng mô tả điều không thể diễn tả và giải mã điều không thể giải mã — một tuyển tập về sự điên rồ. Tuy nhiên, có một vài điểm có thể chắc chắn trước khi tất cả sáng tỏ.

Bức tranh được nhà biên niên người Ý Antonio de Beatis mô tả lần đầu tiên vào năm 1517, người đã nhìn thấy nó trong cung điện của các bá tước Nassau ở Brussels. Do đó, nó có thể được coi là một tác phẩm được đặt làm. Thực tế là các bá tước là những tay chơi chính trị quyền lực ở Burgundian Hà Lan đã biến cung điện trở thành sân khấu cho các buổi chiêu đãi ngoại giao quan trọng và tác phẩm hẳn đã gây lên xúc động cho người xem, vì nó đã được sao chép, cả trong tranh và thảm, sau khi Bosch chết năm 1516.

Hieronymus Bosch, The Garden of Earthly Delights (tấm bên ngoài), 1480-1505,  sơn dầu, 220 x 390 cm (Prado, Madrid)

Do đó, chúng tôi có thể giả định rằng những tạo hình kỳ lạ của con người trong tranh của Bosch hẳn đã có một sức hấp dẫn nào đó hoặc một ý nghĩa nào đó đối với khán giả thời đương đại. Trong một thời kỳ được đánh dấu bởi sự suy yếu của tôn giáo ở châu Âu. Ở Hà Lan, sự nội dậy của chủ nghĩa tư bản nối tiếp sự bãi bỏ của các phường hội, tác phẩm thường được hiểu là một lời cảnh cáo cho sự ham mê xác thịt và trần tục, nhưng đó có vẻ là một mục đích khá tầm thường đối với một kiệt tác vô cùng chi tiết. Thực sự, có rất ít sự đồng thuận về ý nghĩa chính xác của tác phẩm. Nó là một bộ ba mô tả quá trình từ sự khởi tạo đến sự diệt vong, bắt đầu với Adam và Eve và kết thúc bằng một loại địa ngục khó có thể mường tượng được. Không ai thực sự biết tại sao Bosch lại hình dung thế giới theo một cách cụ thể này.

 Đây là những gì tôi nghĩ. Điều mà Bosch quan tâm, trong bộ ba bức tranh của mình, sự vô ích và sự diệt vong của con người (Garden of Earthly Delights là một cách gọi sai của tác phẩm), về cơ bản là sự phù du trong cuộc sống con người -. Cho phép tôi giải thích.

Tấm bên ngoài

God (chi tiết trên tấm bên ngoài), Hieronymus Bosch, The Garden of Earthly Delights, 1480-1505, oil on panel, 220 x 390 cm (Prado)

Khi bộ ba ở vị trí đóng (ở trên), các tấm tranh bên ngoài, được sơn ánh kim (đơn sắc), ghép lại để tạo thành một quả cầu hoàn hảo — hình ảnh về một bình thủy tinh trong suốt hình cầu với một nửa là nước, được hiểu là mô tả về trận Đại hồng thủy, hay ngày thứ ba Chúa tạo ra thế giới (liên quan đến sự nảy nở của hoa, cây và cây, trong trường hợp đó ông ta phạm tội mang đến quá nhiều nước một cách thiếu thận trọng).

Một hình hài nhỏ bé của Chúa, đang cầm một cuốn sách đang mở, được tìm thấy ở góc trên cùng bên trái của tấm tranh bên trái, và dòng chữ chạy dọc phía trên cùng của cả hai bảng có thể được dịch thành “Vì ông ấy đã nói, điều đó đã xảy ra; Ngài đã ra lệnh, sẽ đứng vững ”, đó là từ Thi thiên 33,9. Nếu người ta nghĩ về các tấm tranh bên ngoài là phần cuối của toàn bộ chu kỳ hình ảnh, chứ không phải là sự khởi đầu của nó, thì hình ảnh này có thể dễ dàng là một mô tả về Trận lụt, được Chúa gửi đến để làm thanh tẩy đất sau khi nó bị vấy bẩn bởi những điều xấu xa

Con đường hướng tới sự diệt vong này được vẽ trong các tấm tranh bên trong của bộ ba. Do đó, các tấm bên ngoài nhằm mục đích kích thích thanh lọc thiền định, làm sạch tâm trí. Cần phải chỉ ra rằng tác phẩm này, giống như bộ ba Hay Wain của Bosch (cũng được bao trùm bởi cảnh kiến tạo và diệt vong), là một bộ ba chỉ về hình thức; không mô tả sự sắp xếp thông thường của bệ thờ  vì tấm trung tâm của chúng không bao gồm các nhân vật tôn giáo hoặc thậm chí các cảnh tôn giáo. Những gì Bosch dường như đã phát minh ra là một dạng bộ ba tranh thế tục hoàn toàn mới, một dạng hoạt động giống như một gói rạp hát tại nhà thời Phục hưng dành cho những khách hàng giàu có.

Bức tranh đầu tiên: Chúa  giới thiệu Ê-va với A-đam ( cuối cùng, tất cả địa ngục tan vỡ)

Hieronymus Bosch, The Garden of Earthly Delights, 1480-1505, tranh sơn dầu, 220 x 390 cm (Prado)

Tấm tranh đầu tiên mô tả Chúa, trông giống như một nhà khoa học điên trong một phong cảnh được mô tả mơ hồ bằng những chiếc lọ và cốc giả kim, chủ trì việc giới thiệu Eve với Adam ( đây là một chủ đề khá hiếm). Mặc dù chúng được đặt chính xác ở trung tâm tiền cảnh, về vị thế, Adam và Eve — cũng như Chúa — quan trọng như các sinh vật khác trong khu vườn này, bao gồm một con voi, một con hươu cao cổ (đến từ Piero de 'Cosimo), một con kỳ lân và các động vật lai tạp hơn và khó nhận biết khác, cùng với chim, cá, các loài thủy sinh khác, rắn và côn trùng.

Đọc thêm phần 2 tại đấy: https://vanvi.com.vn/hieronymus-bosch-the-garden-of-earthly-delights-phan-2

Biên dịch: Đạt

Biên tập: Hiếu - Huyền

Nguồn: https://smarthistory.org/bosch-the-garden-of-earthly-delights/