Bộ sưu tập nghệ thuật của Jacques và Natasha Gelman, bao gồm một số bức tranh quan trọng nhất của thế kỷ 20, đã biến mất khỏi tầm ngắm cho đến khi một cuộc đấu giá tại Sotheby's mang lại những manh mối gần 20 năm sau đó.

Chủ sở hữu tư nhân, di sản của quốc gia 

Tổng cộng, Bộ sưu tập Gelman có một số bức tranh của Frida Kahlo. “Diego in my thoughts” (Diego trong suy nghĩ của tôi) (1943), “Self-portrait with monkeys” (Tự họa với khỉ) (1943), “The bride frightened at seeing life opened” (Cô dâu sợ hãi khi nhìn thấy cuộc sống mở ra), (1943) và “The Love Embrace of the Universe, the Earth(Mexico), Myself, Diego, and Señor Xolotl” (Tình yêu ôm ấp của Vũ trụ, Trái đất (Mexico), Tôi, Diego và Señor Xolotl) (1949), là một số tác phẩm quan trọng nhất. 

Các tác phẩm đáng chú ý của Diego Rivera bao gồm “Calla Lily Vendors” (Người bán hoa loa kèn) (1943), “Modest” (Khiêm tốn) (1937) và “Landscape with Cactus” (Phong cảnh với cây xương rồng) (1931). Diego Rivera đã được công nhận là Di sản Nghệ thuật từ năm 1954, điều này ngăn cản các tác phẩm của ông bị đưa ra khỏi đất nước vĩnh viễn.

Tác phẩm “Horses in the Circus” (Những con ngựa trong rạp xiếc) (1940) của nữ nghệ sĩ người Mexico María Izquierdo.

Tương tự, tác phẩm của Frida cũng được tuyên bố là di tích quốc gia từ năm 1984; Siqueiros từ năm 1980 và María Izquierdo, từ năm 2003. Điều này có nghĩa là có rất ít bức tranh của những tác giả này lưu hành hợp pháp trên thị trường, khiến chúng trở nên hiếm và rất có giá trị. 

“Có rất ít tác phẩm của Frida trên thị trường, điều đó và câu chuyện cuộc đời của cô ấy khiến cô ấy trở thành một trong những nghệ sĩ được săn đón nhiều nhất,” nhà sử học nghệ thuật James Oles nói. Chỉ những tác phẩm đã ở nước ngoài trước khi được tuyên bố mới có thể được bán. 

Sotheby's đã đưa những tác phẩm của Kahlo ra bán đấu giá, những tác phẩm không thuộc bộ sưu tập hạt giống Gelman và sau đó được Littman mua lại. Các bức tranh bao gồm: “Carma III” (1946), “The Miscarriage” (Sảy thai) (1932), Masks (Carma I) (Mặt nạ) (1946), “Drawing with a Foot” (Vẽ trên bàn chân) (1946) và “Collage with Two Flies” (Dán tranh với hai con ruồi) (1953).

Luật pháp không ngăn cản một nhà sưu tập tư nhân sở hữu các tác phẩm, nhưng luật yêu cầu họ phải giữ chúng ở Mexico và báo cáo mọi động thái của họ với chính quyền. Nhưng các nhà chức trách nghệ thuật Mexico đã giải thích với báo giới rằng họ không biết về tình trạng hiện tại của các tác phẩm trong bộ sưu tập vì “không có lý do gì để kiểm tra thực tế tất cả các tác phẩm là Di tích Nghệ thuật, trừ khi được yêu cầu bởi bên liên quan. Tuy nhiên, những tác phẩm đã được trưng bày tại các bảo tàng khác nhau trên thế giới đã được chứng nhận bởi các chuyên gia của INBAL và tất cả đều trong tình trạng tốt,” một phát ngôn viên của INBAL tuyên bố.

Tuy nhiên, nhà sử học nghệ thuật María Minera cho rằng đây là một “sai sót đáng tiếc” và chỉ trích việc các nhà chức trách không “cảnh giác hơn về nơi mà những tác phẩm đang ở”. “Ví dụ, trong sáu năm trước, người ta giám sát rất kỹ càng những gì đã xảy ra với các tác phẩm tiền Hispanic, nhưng không dành nhiều sự để tâm như vậy với nghệ thuật hiện đại. Sẽ không phải là lần đầu tiên những tác phẩm quan trọng của Frida Kahlo, chẳng hạn, xuất hiện ở nước ngoài”, chuyên gia này nói, cho rằng “rất có thể” tất cả các tác phẩm nghệ thuật trong bộ sưu tập Gelman, bao gồm cả những tác phẩm được coi là di tích lịch sử, đang ở nước ngoài.

Tuần trước, người ta cũng phát hiện ra rằng vài năm trước, Littman đã đàm phán với Nhà nước Mexico để bán các tác phẩm, nhưng việc mua bán không bao giờ thành hiện thực. “Nên có hành động ở cấp độ tổ chức và đàm phán, nếu không phải là mua toàn bộ bộ sưu tập, thì ít nhất là một số tác phẩm,” luật sư Bremermann nói. Gerardo Estrada, giám đốc INBAL từ năm 1992 đến 2000, đã chỉ ra trong một cuộc phỏng vấn gần đây với tờ báo Reforma về sự thiếu “quan tâm và tầm nhìn của Nhà nước” trong việc bảo tồn di sản này trong lãnh thổ của mình. “Các tác phẩm trong Bộ sưu tập Gelman là một phần di sản của một cá nhân. INBAL sẽ tiếp tục thực hiện các hành động thuộc trách nhiệm của mình dựa trên các quy định về vấn đề này, chẳng hạn như cấp giấy phép xuất khẩu, tái sản xuất và triển lãm tạm thời và cung cấp tư vấn kỹ thuật về bảo tồn và phục chế,” Viện trả lời câu hỏi về các hành động mà họ sẽ thực hiện trước những sự kiện mới nhất.

Tuy nhiên, triển vọng cho văn hóa ở Mexico không hề khả quan. Theo dự thảo ngân sách quốc gia năm 2025, Bộ Văn hóa sẽ giảm 30% nguồn vốn công và sẽ có cắt giảm ở tất cả các bộ phận, bao gồm cả Viện Nghệ thuật và Văn học.

(Xem phần 1 và phần 2)

Nguồn: The mystery of the Gelman collection: Mexico does not know where some of its most famous artworks are

Biên dịch: Huyền Trịnh