Basel Social Club – Vùng đất hỗn độn đầy mê hoặc giữa lòng Basel

Khung cảnh nhộn nhịp tại Basel Social Club 2025.

Cách xa ánh hào quang và vẻ sang trọng của khu Messeplatz, Basel Social Club (BSC) vẫn kiên định với phong cách “nghệ thuật thể nghiệm” không giống ai. Trong lần tổ chức thứ tư, nền tảng triển lãm nghệ thuật phi lợi nhuận này đã biến một ngân hàng tư nhân bỏ hoang ở Grossbasel thành một không gian nghệ thuật đương đại sống động, nơi hơn 100 căn phòng trở thành các tác phẩm sắp đặt đầy tính trào phúng, gần gũi và ám ảnh.

Từ phòng hiến máu đến tiệm làm tóc, từ két sắt thành tiệm trang điểm, mọi thứ ở đây đều chơi đùa với ranh giới giữa xa hoa và thiết yếu. Basel Social Club – từng được xem là "chương trình phụ" bên lề Art Basel – giờ đây lại trở thành điểm đến nghệ thuật không thể bỏ lỡ, hoàn toàn miễn phí (trong khi Art Basel thu vé vào cửa 69 CHF, khoảng 70 USD).

Nghệ thuật hỗn loạn, nhưng đầy chủ đích

Dù cũng “ngợp” như Art Basel, Basel Social Club lại mang theo tinh thần punk và táo bạo. Trong khi những tranh sơn dầu nổi tiếng của Rothko, Picasso hay Baselitz đang thu hút đám đông ở hội chợ chính, thì tại BSC, nghệ thuật tràn ngập khắp nơi – từ hành lang đến góc tường, thậm chí dưới chân người xem.

Một ví dụ nổi bật là màn trình diễn live-stream của một người phụ nữ cau có, vừa đẩy máy hút bụi từ thập niên 1970 qua từng tấm thảm, vừa quay phim qua gậy selfie – một tác phẩm sắp đặt kỳ lạ mà không ai có thể bỏ qua.

“It’s a Whole Lotta Money” – Khi tiệm tóc trở thành bảo tàng văn hoá

Tác phẩm hợp tác giữa Harlesden High Street và Kendra Jayne Patrick mang tên "It’s a Whole Lotta Money (in this muf**er)" (tạm dịch: Một đống tiền ở đây) tái hiện một tiệm làm tóc của người da màu, ngập hương bơ hạt mỡ. Không gian ấy không chỉ là nơi làm đẹp, mà còn là diễn đàn chính trị, trung tâm phong cách và kho lưu trữ văn hoá của cộng đồng người da màu.

Tác phẩm bao gồm tranh vẽ tay theo phong cách poster điện ảnh Ghana của Daniel Jasper, áp phích kiểu tóc lồng ghép họa tiết sẹo bộ tộc của Africanus Okokon, cùng chiếc vòng tay Cartier 3D giả lập của André Magaña. Nổi bật nhất là phần trình diễn "Barbershop: Live Salon" (tạm dịch: Tiệm cắt tóc trực tiếp) của Faisal Abdu’Allah – nơi nghệ sĩ cắt tóc thật cho người thật trên ghế cắt tóc Thụy Sĩ cổ. Tôi chứng kiến một cụ bà 80 tuổi đang được cắt tóc trong khi một chàng trai trẻ đứng đợi đến lượt.

Buổi trình diễn trực tiếp của Faisal Abdu'Allah (2025), tại Câu lạc bộ xã hội Basel năm 2025.

Trải nghiệm đánh giá 1 sao – Nghệ thuật phản kháng thời đại số

Một điểm nhấn khác là tác phẩm video "1 ★ Review Tour" (tạm dịch: Chuyến đi 1 sao) của nhóm !mediengruppe bitnik, do phòng tranh Super Dakota (Brussels) trình bày. Người xem ngồi trên ghế massage để thưởng thức video kể về cách hệ thống đánh giá số hoá đã làm giảm giá trị trải nghiệm thực tế.

Ví dụ được đưa ra là tòa nhà Roche Tower ở Basel – bị đánh giá là "xấu nhất Thụy Sĩ". Tác phẩm cho thấy cách các nền tảng như Google hay Yelp đang bóp méo trải nghiệm văn hoá thông qua lăng kính ngôi sao và thuật toán.

Bijoux Solaires – Từ hầm chứa vàng đến boutique trang sức nghệ thuật

Phòng tranh suns.works từ Zurich đã tận dụng tầng hầm ngân hàng để mở ra "Bijoux Solaires" – một không gian trưng bày nghệ thuật trang sức chủ đề hạ chí. Bộ sưu tập ở đây có cả những món cổ vật từng thuộc về Meret Oppenheim và Andy Warhol. Các chiếc nhẫn của Johanna Dahm đặc biệt gây ấn tượng: mỗi chiếc được tạo từ một thỏi vàng 20g của Credit Suisse, khoét lỗ bằng một phát đạn từ súng máy – vừa sang trọng, vừa dữ dội.

Bijoux Solaires do suns.works trình bày tại Câu lạc bộ xã hội Basel 2025.

June Art Fair và Maison Clearing – Những điểm đến thay thế đầy chất thơ

Không chỉ có BSC, Basel còn sở hữu các lựa chọn thay thế khác như June Art Fair – tọa lạc trong hầm bê tông do Herzog & de Meuron cải tạo. Tại đây, người xem được trải nghiệm nghệ thuật theo cách chậm rãi, đối thoại hơn là thương mại, điển hình cho triển lãm nghệ thuật có chiều sâu.

Trong khi đó, Clearing – phòng tranh có trụ sở tại New York và Los Angeles – đã bỏ qua Art Basel lẫn Liste để tổ chức "Maison Clearing", một triển lãm trong một căn nhà riêng rộng hơn 10.000 mét vuông tại Bannwartweg 39. Các buổi chiếu phim trên gác mái, bữa tối trên bãi cỏ và sự kiện miễn phí đã khiến nơi đây trở thành điểm dừng chân đáng giá cho người yêu nghệ thuật.

BSC – Linh hồn tự do của tuần lễ nghệ thuật Basel

Basel không thiếu triển lãm tranh nổi tiếng, từ hội chợ chính đến các bảo tàng nghệ thuật đỉnh cao. Nhưng chính những không gian nghệ thuật thay thế như Basel Social Club lại thổi luồng gió mới, giúp người xem chạm đến nghệ thuật theo cách gần gũi, tự do và… đầy bất ngờ.