Bà Minh Thúy, nguyên mẫu bức tranh chân dung Em Thúy của danh họa Trần Văn Cẩn, qua đời

Ông Đào Anh Tuấn - con trai trưởng của nhà giáo Nguyễn Minh Thúy - cho biết khoảng bốn năm nay, sức khỏe bà yếu hơn. Nhiều năm trước lúc mẹ còn khỏe, ông Tuấn thường đưa bà đến Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam ngắm bức tranh Em Thúy. Tuy nhiên, khi nhiều bệnh tuổi già ập đến, bà chỉ sinh hoạt tại nhà, cũng không còn nhớ nhiều về ký ức thời ngồi làm mẫu cho hoạ sĩ Trần Văn Cẩn vẽ năm nào.

Lễ viếng nhà giáo Nguyễn Minh Thúy diễn ra lúc 7h30 ngày 13/7 tại Nhà tang lễ bệnh viện Đa khoa Hà Đông. Gia đình tổ chức lễ truy điệu và đưa tang vào 9h cùng ngày. Bà được an táng tại Đài hóa thân hoàn vũ Văn Điển, Thanh Trì, Hà Nội.

Bà Nguyễn Minh Thúy sinh năm 1935, là chị cả trong một gia đình công chức có bốn chị em ở phố Hàng Cót, Hà Nội. Theo nề nếp gia đình, bà Thúy học sư phạm và trở thành nhà giáo. Ảnh: VOV2

Nhà giáo Minh Thúy là cháu gái hoạ sĩ Trần Văn Cẩn. Một ngày năm 1943, thấy bà Thúy mặc áo lụa Hà Đông màu phớt hồng, ông đề nghị cháu ngồi làm mẫu để vẽ. Khi ấy, Minh Thúy tám tuổi, đang học trường nữ sinh tiểu học École Brieux, Hàng Cót.

Trong bức tranh chân dung, nhân vật có đôi mắt đen to tròn, môi chúm chím, hai má bầu bĩnh, tóc rẽ lệch ngôi. Cô bé ngồi trên ghế mây, hướng lệch sang trái, hai tay nắm lại, đặt trên đùi. Các gam màu được sử dụng trong tác phẩm tạo độ tươi sáng, hài hòa. 

Danh họa mất vài tháng để hoàn thành bức tranh chân dung này, lần đầu giới thiệu tại triển lãm FARTA (Hội nghệ thuật An Nam) ở Hà Nội năm 1943. Tại triển lãm mỹ thuật ở Hội Khai Trí Tiến Đức cùng năm, bức tranh chân dung giúp hoạ sĩ Trần Văn Cẩn đoạt giải nhất, bên cạnh tác phẩm điêu khắc "Gội đầu". 

Sau khi chiến tranh nổ ra, quân Pháp quay lại chiếm Hà Nội, bà Minh Thúy cùng gia đình đi tản cư. Năm 32 tuổi, bà thành hôn với nhà giáo Đào Văn Phúc. Trước khi nghỉ hưu, ông Đào Văn Phúc là quyền Giám đốc, Tổng biên tập Nhà xuất bản Giáo dục, nay là Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Bố chồng bà là nhà giáo Đào Văn Định - Hiệu trưởng đầu tiên của THPT chuyên Lê Hồng Phong, Nam Định.

Năm 2013, bức tranh chân dung "Em Thúy" được công nhận là bảo vật quốc gia, hiện được trưng bày tại phòng 10, chuyên đề tranh sơn dầu, tầng hai Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam sau khi phục chế. Theo hồ sơ của Cục Di sản văn hóa, danh họa sử dụng bố cục điển hình phong cách châu Âu đầu thế kỷ 20. Với chất liệu sơn dầu, tác phẩm tiêu biểu cho nghệ thuật tả thực, cũng như thể loại tranh chân dung Việt Nam giai đoạn ấy.

Tranh "Em Thúy" chất liệu sơn dầu, kích thước 60x45 cm. Ảnh: Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Theo nhà phê bình Thái Bá Vân, hình tượng cô bé trong Em Thúy phản ánh thế giới nội tâm của Trần Văn Cẩn vào những năm 1940 khi hoạ sĩ mang nhiều nỗi niềm trước công cuộc Âu hóa ở Việt Nam.

Lấy cảm hứng từ "Em Thúy", một người Anh là Paul Zetter đã sáng tác bản nhạc "Khúc minuet dành cho Em Thúy" (Little Thúy Minuet). 

Ông cũng chính là người đã giúp mời chuyên gia phục chế người Úc Caroline Fry phục chế bức tranh chân dung "Em Thúy" năm 2004.

Chuyên gia mỹ thuật Caroline Fry từng cho biết choáng ngợp trước vẻ đẹp của bức tranh chân dung này khi lần đầu được chiêm ngưỡng. "Dù ở tình trạng không tốt, tác phẩm vẫn toát lên sự cuốn hút và không quá khi gọi là Mona Lisa của Việt Nam", bà nói. Nhạc sĩ người Anh Paul Zetter sáng tác bài Little Thúy Minuet sau khi nhìn thấy tác phẩm. Ông cho biết bị "sét đánh", mê hoặc bởi "như nhìn thấy tuổi thơ của mình, thấy những xáo động nội tâm đến rơi nước mắt bởi sự mộc mạc, giản dị tuyệt đối của bức tranh".

Nguồn: Tổng hợp

Thực hiện: Huyền Trịnh