9 Bảo vật Quốc gia được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam ( Phần 2 )

6. Cánh cửa chạm rồng – Chùa Keo, Thái Bình, Thế kỷ XVII, gỗ chạm

Tác phẩm là minh chứng sống động cho nghệ thuật chạm khắc gỗ truyền thống vùng Sơn Nam xưa. Cánh cửa chùa Keo – cao lớn, bề thế – không chỉ là vật dụng kiến trúc mà là một tác phẩm điêu khắc tinh vi, nơi rồng mây, ngọc báu hòa quyện trong từng đường chạm bong, chạm lộng.

Cặp rồng ẩn mình trong hình lá đề, uốn lượn giữa rừng mây đao mác, tạo nên cảnh tượng huyền thoại. Kỹ thuật tạo khối tinh xảo giúp cánh cửa trở thành bức phù điêu sống động, không gian như chuyển động theo từng lớp vẩy rồng. Đây là một đỉnh cao của nghệ thuật thủ công dân gian mang tính biểu tượng và mỹ thuật.

7. Bác Hồ ở chiến khu Việt Bắc – Dương Bích Liên, 1980, sơn mài

Dương Bích Liên – với tâm hồn nghệ sĩ và bút pháp dạt dào cảm xúc – đã vẽ nên một khúc trữ tình hội họa bằng chất liệu sơn mài: hình ảnh Bác Hồ đang vỗ về ngựa, chuẩn bị vượt suối ở chiến khu Việt Bắc.

Không gian thiên nhiên bao la, núi rừng xanh thẳm và ánh nắng vàng rực tỏa sáng lên hình ảnh con người. Dáng điệu dịu dàng của Bác, phối cảnh chia hai đầy cân đối, đã khiến bức tranh trở thành một bản giao hòa giữa người và thiên nhiên. Đây là một tác phẩm vừa hiện thực vừa lãng mạn, tiêu biểu cho xu hướng kết hợp giữa lý tưởng và cảm xúc trong mỹ thuật cách mạng.

8. Bình phong – Nguyễn Gia Trí, 1939, sơn mài

Bình phong là dấu ấn khởi đầu trong hành trình cách tân nghệ thuật sơn mài của Nguyễn Gia Trí – người được mệnh danh là "cha đẻ sơn mài hiện đại Việt Nam". Tác phẩm gồm tám tấm ghép, là bản nhạc thị giác kể về đời người phụ nữ qua nhiều giai đoạn – từ thơ ấu đến trưởng thành, từ rực rỡ đến tàn phai.

Nguyễn Gia Trí sử dụng nghệ thuật đồng hiện: mọi lát cắt thời gian cùng tồn tại trong một không gian mộng ảo. Cảnh vật và nhân vật hiện lên vừa thực vừa mơ, được điểm xuyết bằng sắc vàng son đặc trưng của sơn mài truyền thống. Tác phẩm là kết quả của sự kết hợp giữa hình họa phương Tây và mỹ cảm Á Đông, thể hiện đỉnh cao của tư duy trừu tượng và cảm quan thẩm mỹ.

9. Gióng – Nguyễn Tư Nghiêm, 1990, sơn mài

Gióng là một tuyên ngôn nghệ thuật mang tính dân tộc và hiện đại của Nguyễn Tư Nghiêm. Với sơn mài, ông tạo dựng một thế giới huyền thoại – nơi người anh hùng Gióng từ truyện cổ bước vào không gian hội họa đầy tính khái quát.

Hình tượng Gióng gợi nhớ đến mỹ thuật Đông Sơn với thân hình cường tráng, tư thế hiên ngang, y phục cách điệu. Cách phối màu táo bạo, các mảng hình khỏe khoắn và nhịp điệu đường nét gãy gọn khiến tác phẩm trở thành một bản anh hùng ca trừu tượng, vừa sâu sắc vừa đầy sức sống. Gióng không chỉ là biểu tượng lịch sử mà còn là đỉnh cao của tư duy tạo hình mang tinh thần dân tộc mới.

(Xem lại phần 1)

Nguồn: Hội di sản văn hóa

Biên dịch: Trang Lê