Bức tranh "Good Egg, Bad Bunny" (2024) và "Only Happy Thoughts" (2024) được trưng bày tại triển lãm mới nhất của Derrick Adams có tên "Situation Comedy," ở London. Ảnh: Prudence Cuming Associates Ltd/Courtesy Gagosian

Khi là một hoạ sĩ trẻ người Da đen học tại Đại học Columbia ở New York, Derrick Adams đã phát hiện ra điều sẽ ảnh hưởng đến sự nghiệp của anh mãi mãi. "Mặt trái của việc là người Da đen là mọi thứ bạn làm đều mang tính chính trị," anh chia sẻ với CNN tại buổi khai mạc triển lãm mới nhất của mình. "Bạn vẽ hoa, đó là chính trị. Bạn vẽ cầu vồng, bạn vẽ bướm, đó là chính trị. Khi tôi nhận ra điều đó (ở trường), điều này thực sự giải phóng tôi, vì tôi không phải nghĩ về việc làm chính trị… Tôi là một khái niệm chính trị biết di chuyển."

Trong triển lãm "Situation Comedy," đang được tổ chức tại phòng trưng bày nghệ thuật Gagosian ở London, kéo dài đến ngày 22 tháng 3, thật dễ dàng để rơi vào bẫy chính trị hóa tác phẩm của Adams. Liệu cô gái nổi trên không với kiểu tóc afro làm từ kẹo Tootsie Rolls trong "Only Happy Thoughts" (2024) có phải là một ẩn dụ thị giác ám chỉ một lời lăng mạ chủng tộc? Liệu người cao bồi da màu trong bức tranh "Getting the Bag" (2024) có phải là một bình luận về một phần thường bị lãng quên trong lịch sử người Mỹ gốc Phi? (Trong khi văn hóa đại chúng có thể khiến bạn tin rằng nghề chăn nuôi gia súc và cưỡi ngựa là đặc quyền của người da trắng, các nhà sử học ước tính rằng cứ 4 chàng cao bồi ở những năm 1900 thì có một người là da màu). Có thể đúng, nhưng cũng có thể chỉ là những gì bạn thấy — những hình ảnh sống động, có kích thước lớn hơn cả chính chúng ngoài đời thực trong những bố cục vui nhộn với nhiều màu da. Quan trọng là, Adams nói, quyết định nằm ở bạn.

"Tôi thích ý tưởng để mọi thứ chảy qua tôi một cách trực giác và cho phép mọi người lục lọi qua nó và chọn ra những gì phù hợp với họ," anh nói.

Bức tranh "Getting the Bag" (2024) thể hiện một người cao bồi da đen ôm một con đại bàng, tay cầm một chiếc túi Telfar. Các nhà sử học tin rằng mặc dù người da đen thiếu sự hiện diện trong truyền thông và nghệ thuật, cứ một trong bốn cao bồi trong thế kỷ 20 là người Da đen. Ảnh: Hoạ sĩ và Phòng trưng bày Gagosian

"Trao cho mọi người có một lối thoát"

Đối với Adams, người sinh ra tại Baltimore vào năm 1970, hội họa là cách để "đánh dấu" những sở thích và mối quan tâm cá nhân của anh: túi Telfar, gốm sứ thế kỷ 19, tượng chiến binh Masai Kenya mua ở phố 125 tại Harlem, kiểu tóc cao vút của Halle Berry và Natalie Desselle trong bộ phim "B.A.P.S" năm 1997. Một số trong những tham chiếu này mang tính học thuật hơn những cái khác. "Công trình nghệ thuật của tôi có tất cả các biểu tượng và tất cả các điểm vào suy nghĩ của bạn để có thể khiến nghệ thuật của tôi trở nên phức tạp hơn," anh nói. "Nhưng nghệ thuật ấy cũng cho phép mọi người có một lối thoát nếu họ không muốn làm vậy."

Trong triển lãm mới nhất của mình, Adams tập trung vào sự nghỉ ngơi và giải trí — những trạng thái mạnh mẽ mà thường chỉ được dành cho những người ở tầng lớp xã hội cao hơn. Vào năm 2020, Trung tâm Tiến bộ Mỹ phát hiện rằng người da màu có khả năng thích nghi dễ dàng lớn hơn gấp ba lần người da trắng khi sống ở những khu vực không có thiên nhiên, do đó họ bị tước đi những lợi ích về sức khỏe và sự thịnh vượng mà việc thư giãn ngoài trời mang lại. Nhưng trong những bố cục mơ mộng của Adams, các hình ảnh người Da đen đều trong trạng thái nghỉ ngơi, đang ngủ, dã ngoại trên bãi biển hoặc trong rừng săn trứng Phục sinh.

Miêu tả của Adams về người Da đen trong những cảnh nghỉ ngơi, hầu như luôn được thể hiện bằng màu sắc sáng, khiến công trình của anh thường xuyên bị gắn nhãn là một ví dụ của "niềm vui của người Da đen" — một mô tả ngày càng phổ biến về hội họa hình tượng người Da đen mà không liên quan gì đến áp lực cuộc sống cả. Tuy nhiên, Adams thấy cách dán nhãn này là "phẳng phiu" và giam hãm các nghệ sĩ Da đen vào một khuôn mẫu. "Không có một thể loại thực sự cho nghệ thuật mà tôi làm," Adams nói về sự nghiệp ban đầu của mình. "Mọi người nhìn vào nó như một ý tưởng về niềm vui của người Da đen, vì tôi nghĩ đó là thể loại duy nhất mà họ có thể nghĩ ra... Tôi phải chấp nhận điều đó, vì đó là cách để mọi người bắt đầu nói về nghệ thuật của tôi."

"Fantastic Voyage" (2024) và "Baked In" (2024). Việc nhấn mạnh các cảnh nghỉ ngơi trong công việc của Adams khiến công trình của anh thường xuyên bị gắn nhãn là niềm vui của người Da đen, một nhãn hiệu mà anh cảm thấy hạn chế. Ảnh: Prudence Cuming Associates Ltd/Courtesy Gagosian

(Xem phần 2 tại đây)

Nguồn: In Derrick Adams’ paintings, Black history collides joyfully with the present

Biên dịch: Huyền Trịnh