Sức hấp dẫn đặc biệt của làng nghề tăm hương duy nhất còn lại giữa lòng Hà Nội.

Làng nghề tăm hương hơn trăm năm tuổi ở Quảng Phú Cầu, Hà Nội, ngày càng được biết đến rộng rãi. Nhờ đó, người dân không chỉ giữ gìn nghề truyền thống từ bao đời mà còn mở rộng sinh kế qua du lịch làng nghề.

Hà Nội có hơn 800 làng nghề và làng có nghề, trong đó Quảng Phú Cầu là địa phương duy nhất còn giữ nghề làm tăm hương truyền thống.

Làng tăm hương hơn trăm tuổi này ngày càng được biết đến rộng rãi. Nhờ đó, nhiều hộ dân không chỉ duy trì nghề tổ truyền mà còn phát triển du lịch làng nghề, mở ra cơ hội nâng cao thu nhập và quảng bá bản sắc văn hóa địa phương.

Ấn tượng từ làng hương xưa

Làng tăm hương Quảng Phú Cầu (huyện Ứng Hòa, Hà Nội) để lại dấu ấn sâu đậm với du khách nhờ những hình ảnh rực rỡ, sống động xuất hiện trên báo chí, mạng xã hội hay qua lời kể từ bạn bè, người thân.

Ngày càng nhiều người tìm đến đây để tận mắt chiêm ngưỡng và ghi lại vẻ đẹp độc đáo của làng nghề tăm hương duy nhất ở Thủ đô, đồng thời khám phá đời sống văn hóa của một miền quê Bắc Bộ còn lưu giữ đậm nét truyền thống.

Vừa đặt chân tới đầu làng, chị Minh Hường cùng nhóm bạn từ TP.HCM đã được anh Nguyễn Hữu Long – chủ cơ sở tăm hương Long Hòa – ra tận nơi đón bằng xe điện. Niềm nở giới thiệu về nghề hương của quê mình, anh Long cho biết, gia đình anh là một trong những cơ sở sản xuất lớn nhất trong xã. Đã gắn bó với nghề suốt 39 năm, sản phẩm tăm hương của cơ sở Long Hòa hiện được phân phối rộng khắp ba miền, với sản lượng trung bình từ 7 đến 9 tấn mỗi ngày.

Theo anh Long, xã Quảng Phú Cầu có hơn 10 thôn, nhưng chỉ khoảng 3–4 thôn còn duy trì nghề làm tăm hương, với hơn 10 hộ sản xuất nhỏ lẻ, quy mô không lớn. Tuy vậy, trên sân phơi rộng của cơ sở Long Hòa, những bó tăm hương nhuộm đỏ, xanh, vàng được sắp xếp thành từng cụm như những tác phẩm nghệ thuật dân gian, nổi bật nhất là sắc đỏ – gam màu truyền thống – khiến cả không gian làng quê như bừng sáng.

Vào dịp giáp Tết, làng nghề tăm hương Quảng Phú Cầu nhộn nhịp đón nhiều đoàn khách quốc tế. Từ người lớn tuổi đến trẻ nhỏ, ai cũng thích thú tạo dáng bên những bó tăm hương mộc mạc, rực rỡ sắc màu – một vẻ đẹp rất đỗi bình dị mà cuốn hút.

Anh Nguyễn Hữu Long chia sẻ rằng ngay cả trong những ngày Tết, cơ sở của anh vẫn mở cửa đón các đoàn khách nước ngoài đã đặt lịch trước, nhằm giới thiệu về nghề truyền thống của quê hương.

Lần đầu đến làng nghề, anh Alex Gilman – du khách đến từ Vương quốc Anh – chia sẻ sự bất ngờ: trước đây, anh chỉ nghĩ tăm hương đơn thuần là để làm hương. Nhưng tận mắt chứng kiến quy trình sản xuất và cách người Việt bài trí, tạo nên khung cảnh mang tính thẩm mỹ cao, anh mới hiểu hết chiều sâu văn hóa ẩn sau từng cây hương. Từng đi qua 15–20 quốc gia, từng ghé thăm nhiều làng nghề, nhưng đây là lần đầu anh thấy một nghề thủ công vừa mang tính tâm linh, vừa giàu giá trị nghệ thuật như vậy.

“Việt Nam nên gìn giữ những nét văn hóa này, đặc biệt là các làng nghề thủ công với quy trình sản xuất bằng tay. Đó là điều giúp người nước ngoài hiểu sâu hơn về giá trị truyền thống của các bạn,” anh Gilman nói.

Cũng mang theo sự tò mò về các làng nghề Việt, anh Nick – nhân viên Chính phủ đến từ Singapore – đã tranh thủ ghé Bát Tràng, Lụa Vạn Phúc và Quảng Phú Cầu trong chuyến đi lần này. Điều khiến anh ngạc nhiên nhất là sự kết hợp giữa thủ công và cơ giới hóa trong sản xuất hương – có hộ gia đình đạt sản lượng tới 15 tấn mỗi ngày. Với anh, đó là minh chứng cho sức sống bền bỉ và sự thích ứng linh hoạt của các làng nghề truyền thống Việt Nam trong thời hiện đại.

Tô điểm sắc màu cho làng quê Việt

Trên những con đường làng, ngõ nhỏ ở Quảng Phú Cầu, sắc màu rực rỡ của tăm hương được phơi dọc sân nhà, bờ tường hay những khoảng đất trống, tạo nên một bức tranh sống động cho không gian nông thôn. Trong từng nếp nhà, người dân miệt mài với công việc chẻ vầu, nhuộm chân hương, phân loại, đóng gói… Ô tô tấp nập ra vào lấy hàng, đưa sản phẩm đi khắp mọi miền. Người dân ở đây luôn sẵn lòng chia sẻ câu chuyện về làng nghề – không chỉ là lịch sử, mà còn là nỗi trăn trở trong việc gìn giữ và phát huy nét đẹp truyền thống.

Nghề làm hương khởi nguồn từ thôn Phú Lương Thượng, sau đó lan rộng sang các thôn Đạo Tú, Cầu Bầu, Xà Cầu. Từ bao giờ không rõ, Quảng Phú Cầu đã trở thành điểm sáng trong bản đồ làng nghề ven đô Hà Nội, là niềm tự hào lớn lao của người dân địa phương. Để làm ra một nén hương hoàn chỉnh, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ: từ chẻ tre, vót tăm, nhuộm chân hương, làm thân hương, phơi khô đến đóng gói. Danh tiếng của hương Quảng Phú Cầu không chỉ đến từ chất lượng ổn định mà còn từ sự kỹ lưỡng trong lựa chọn nguyên liệu và tinh thần gìn giữ nghề truyền thống.

“Làm nghề mà một công đôi việc – vừa sản xuất tăm hương, vừa đón khách du lịch thì quá tuyệt. Trước đây hoàn toàn làm thủ công, giờ chuyển dần sang máy móc để nâng cao năng suất, kỹ thuật cũng ngày càng đòi hỏi cao hơn. Cách phơi hương giờ cũng thay đổi, được sắp đặt có chủ đích để khách chụp ảnh,” anh Nguyễn Hữu Long – chủ cơ sở tăm hương Long Hòa – chia sẻ.

Hiện nay, Hợp tác xã Hương Quảng Phú Cầu có hơn 3.000 hộ tham gia sản xuất. Nhiều sản phẩm đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao như hương nén, hương nụ, hương vòng; và 4 sao với các sản phẩm đặc trưng như nụ quế, nụ trám, nụ trầm từ bi hương.

Tăm hương Quảng Phú Cầu có màu sắc hài hòa, mùi thơm nhẹ, ít khói, cháy lâu và đặc biệt là an toàn cho sức khỏe. Nét tinh tế này không chỉ phục vụ đời sống tâm linh mà còn phản ánh thẩm mỹ và sự kỹ lưỡng trong từng khâu sản xuất.

Nhiều du khách, nhất là người nước ngoài, không chỉ đến để tìm hiểu văn hóa làm hương, mà còn mong muốn được chứng kiến tận mắt những công đoạn thủ công xưa cũ – điều làm nên bản sắc riêng của nghề truyền thống. Bởi bên cạnh hiện đại hóa là cần thiết, thì giữ lại những nét xưa vẫn là điều quan trọng để kể một câu chuyện trọn vẹn về văn hóa Việt.

Một nén hương, trong văn hóa Việt, là sợi dây nối giữa trần gian và cõi tâm linh. Quảng Phú Cầu – nơi gìn giữ và thổi hồn vào cây hương – đang từng bước thổi bừng sức sống mới cho làng nghề, nhờ biết kết hợp giữa sản xuất và du lịch, giữa giá trị truyền thống và nhu cầu thời đại.

Nguồn tham khảo: Sức hút từ làng nghề tăm hương duy nhất ở Thủ đô Hà Nội

Biên soạn: Hoàng Linh