Phát hiện tranh hang động kể chuyện cổ nhất tại Indonesia

Một bức tranh cổ đại miêu tả ba hình người và một con lợn rừng được phát hiện tại đảo Sulawesi, Indonesia đã lập kỷ lục là tranh kể chuyện cổ nhất từng được tìm thấy.

Bức tranh cổ xưa hơn 51.000 năm

Tác phẩm nghệ thuật này được phát hiện tại hang Leang Karampuang, phía đông đảo Sulawesi của Indonesia, và có niên đại ít nhất là 51.200 năm. Đây là một trong những tranh hang động lâu đời nhất, vượt qua kỷ lục trước đó gần 6.000 năm – vốn cũng được tìm thấy tại cùng khu vực này.

Bức tranh tái hiện hình ảnh ba nhân vật mang dáng dấp con người cùng với một con lợn rừng. Đây là minh chứng cho loại hình tranh nghệ thuật cổ đại có tính biểu tượng cao, phản ánh khả năng tư duy trừu tượng của con người từ thuở sơ khai.

Bước đột phá trong hiểu biết về con người thời tiền sử

Giáo sư Maxime Aubert, thành viên nhóm nghiên cứu đến từ Đại học Griffith (Úc), chia sẻ với BBC News rằng phát hiện này mở ra một hướng hiểu mới về sự phát triển của sáng tạo trong tiến trình tiến hóa của con người.

“Bức tranh kể một câu chuyện phức tạp. Nó là bằng chứng cổ nhất mà chúng ta có về việc con người kể chuyện thông qua hình ảnh. Điều này cho thấy khả năng tư duy trừu tượng đã xuất hiện từ rất sớm,” ông nói.

Nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học thuộc Đại học Griffith, Đại học Southern Cross, và Cơ quan Nghiên cứu và Đổi mới Quốc gia Indonesia, và được công bố trên tạp chí Nature.

Mặc dù các mẫu khảo cổ được thu thập từ năm 2017, phải đến đầu năm nay các nhà khoa học mới xác định được niên đại chính xác.

Bức tranh tượng hình cổ nhất thế giới là gì?

Tác phẩm tại Leang Karampuang đã vượt qua bức tranh tượng hình 45.500 năm tuổi trước đó – miêu tả một con lợn rừng – được tìm thấy tại hang Leang Tedongnge, cũng thuộc đảo Sulawesi.

Tác phẩm mới nhất mô tả ba sinh vật lai giữa người và động vật (therianthropes) cùng với một con lợn rừng – một hình ảnh quen thuộc trong nhiều tranh trừu tượng thời tiền sử ở khu vực Đông Nam Á.

Một số tranh được cho là có niên đại hơn 64.000 năm ở Tây Ban Nha (Cantabria, Andalusia và Extremadura) vẫn đang gây tranh cãi, do chưa có phương pháp xác định niên đại rõ ràng.

Công nghệ hiện đại giúp xác định niên đại chính xác hơn

Phương pháp mới sử dụng laser để phân tích các lớp canxi cacbonat trên bề mặt tranh cho phép xác định chính xác hơn từng phần cụ thể của bức tranh. Cách làm này giúp tăng độ tin cậy trong việc xác định niên đại của các tranh cổ đại trong khảo cổ học.

Trong bức tranh, con lợn rừng được khắc họa với miệng hơi há ra. Hình người lớn nhất dang rộng hai tay và cầm một cây gậy. Nhân vật thứ hai, đứng đối diện con lợn, cũng cầm một vật thể giống gậy và dường như đang chĩa vào cổ con vật. Nhân vật thứ ba xuất hiện trong tư thế lộn ngược, với một tay vươn về phía đầu con lợn.

Vai trò biểu tượng và tinh thần của động vật trong nghệ thuật tiền sử

Theo nhà nghiên cứu Adam Brumm – đồng trưởng nhóm dự án từ Đại học Griffith – lợn rừng (warty pigs) là chủ đề phổ biến trong nhiều tác phẩm nghệ thuật hang động tại khu vực này.

“Chúng rõ ràng có giá trị kinh tế quan trọng với người xưa. Và ta có thể thấy, chúng còn mang ý nghĩa biểu tượng và có thể cả tinh thần,” ông chia sẻ với báo The Guardian.

Tuy nhiên, ý nghĩa thực sự của tranh vẫn chưa được xác định rõ, cũng như chưa thể xác nhận chính xác loài vật nào được kết hợp trong các hình thái người-thú lai.

Hình ảnh – chứng nhân của văn hóa kể chuyện

Tính biểu tượng trong cách thể hiện khiến đây trở thành bức tranh kể chuyện cổ nhất từng được ghi nhận. Dù trước đó, các nhà khảo cổ đã tìm thấy những hình vẽ hình học tại hang Blombos ở Nam Phi có niên đại từ 75.000 – 100.000 năm, nhưng những hình đó không có tính biểu tượng cao như tranh kể chuyện từ Indonesia.

Nhà nghiên cứu Adhi Agus Oktaviana, người dẫn đầu nghiên cứu, khẳng định loại hình kể chuyện bằng hình ảnh này chính là yếu tố nền tảng của văn hóa con người thời tiền sử ở khu vực Đông Nam Á.

“Con người có lẽ đã kể chuyện bằng lời từ hàng chục nghìn năm trước, nhưng vì ngôn ngữ không hóa thạch được nên chúng ta chỉ có thể dựa vào bằng chứng gián tiếp như các cảnh tượng được vẽ – và hiện nay, tranh nghệ thuật tại Sulawesi là bằng chứng cổ nhất mà khảo cổ học từng ghi nhận,” ông nói với BBC.

Phương pháp định niên đại mới này cũng được áp dụng với tranh tại hang Leang Bulu’ Sipong 4 gần đó, cho thấy niên đại là 48.000 năm – tức già hơn 4.000 năm so với ước tính trước đó.