Mọi thứ bạn muốn biết về một nhà cố vấn nghệ thuật

Trong loạt bài giới thiệu thế giới hậu trường của bốn hội chợ, cố vấn nghệ thuật người New York Maria Brito và Alex Glauber giải thích về công việc đa dạng của họ. 

Sàn triển lãm Art Basel có thể được coi như một sinh cảnh đa dạng, nơi tập hợp một dàn diễn viên phức tạp, từ chủ phòng tranh đến nghệ sĩ và nhà sưu tập, tất cả đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên trải nghiệm độc đáo mà một hội chợ nghệ thuật có thể mang lại. Kể từ những năm 1980 và đặc biệt là trong những năm 1990, một nhân vật mới đã xuất hiện trong hệ sinh thái này: cố vấn nghệ thuật. Những chuyên gia trong ngành này, đã trở thành một phần không thể thiếu của thế giới nghệ thuật, thực sự làm gì?

Maria Brito, một cố vấn nghệ thuật tại New York, giải thích rằng: "Cố vấn nghệ thuật là người giúp xây dựng các bộ sưu tập nghệ thuật cho các nhà sưu tập và mở ra cánh cửa đến với thế giới nghệ thuật cho họ." Bà cũng cho biết: "Cố vấn còn hỗ trợ mọi khía cạnh của giao dịch nghệ thuật, bao gồm bảo hiểm, trưng bày, vận chuyển và hải quan." Tại hội chợ Art Basel, bạn có thể thấy các cố vấn hướng dẫn khách hàng của mình qua các lối đi đông đúc, trình bày các tác phẩm đã được chọn trước và giới thiệu những nghệ sĩ và chủ phòng tranh mới.

Các cố vấn nghệ thuật không chỉ cần theo kịp những xu hướng thay đổi nhanh chóng – như nghệ sĩ mới, phòng trưng bày, diễn ngôn và diễn biến thị trường – mà còn phải lọc ra những thông tin mà một khách hàng nhất định có thể không quan tâm. Mối quan hệ chặt chẽ của các cố vấn với các phòng trưng bày giúp tăng cơ hội cho các nhà sưu tập, đặc biệt là những người mới gia nhập lĩnh vực này, tiếp cận các tác phẩm được săn đón. "Nhiều người hiện có nguồn lực và đam mê với việc sưu tầm, nhưng họ muốn tích hợp nó vào cuộc sống của mình một cách hợp lý. Họ mong muốn tìm những tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời và sống cùng chúng, nhưng không có thời gian hoặc hứng thú để dấn thân vào toàn bộ bối cảnh. Do đó, một cố vấn giỏi sẽ trở thành người hỗ trợ và là cầu nối cho họ," Alex Glauber, người sáng lập AWG Art Advisory và chủ tịch Hiệp hội các cố vấn nghệ thuật chuyên nghiệp (APAA), cho biết.

Trong cuộc sống hàng ngày, các cố vấn nghệ thuật thường xuyên đến thăm các phòng trưng bày, hội chợ nghệ thuật, triển lãm bảo tàng và xưởng vẽ của nghệ sĩ. Họ tham dự các sự kiện, gặp gỡ các đại lý và nghiên cứu. Tuy nhiên, trong những tuần trước hội chợ Art Basel, cường độ công việc tăng lên đáng kể: Brito nhận được tới 30 bản PDF xem trước mỗi ngày từ các phòng trưng bày trên khắp thế giới. Cô giải thích: "Khối lượng công việc thực sự tăng lên khoảng hai tuần trước sự kiện."

Trước hội chợ Art Basel Miami Beach năm nay, các cố vấn đều đang nghiên cứu những bản PDF này và kết hợp chúng với sở thích của khách hàng. Brito cho biết: "Để hiểu và nắm bắt sở thích của khách hàng, tôi phải cho họ xem nhiều tác phẩm, đưa họ đến nhiều buổi triển lãm và hội chợ nghệ thuật, lắng nghe họ rất kỹ lưỡng và cung cấp càng nhiều kiến thức và thông tin càng tốt." Mối quan hệ của Glauber cũng tương tự; trước hội chợ, anh đã tập hợp các bản PDF của các tác phẩm có khả năng thú vị từ thông tin xem trước, cùng với những điểm nổi bật cho từng khách hàng.

Tại hội chợ, một cố vấn thường trực tiếp hướng dẫn từng cá nhân (thường là tối đa sáu người trong suốt quá trình diễn ra hội chợ) qua các điểm nổi bật đã được chọn trước, điều này có thể mất cả ngày. Sau đó, họ sẽ tư vấn cho bất kỳ tác phẩm mới nào thu hút sự chú ý của nhà sưu tập. Brito cho biết: "Mục đích của việc có một cố vấn nghệ thuật là giúp nhà sưu tập học cách điều hướng thế giới nghệ thuật mà không mắc phải những sai lầm lớn." Các bữa tối do các phòng trưng bày tổ chức và đôi khi là khách hàng, luôn nằm trong chương trình xã hội của sự kiện. Brito cũng đến thăm các phòng trưng bày địa phương bên ngoài hội chợ, có hoặc không có sự hiện diện của nhà sưu tập của cô.

Glauber làm việc với khoảng 15 khách hàng. Hầu hết là cá nhân, nhưng anh cũng đang tạo dựng một bộ sưu tập tập trung vào các nghệ sĩ mới nổi và những người đang ở giữa sự nghiệp cho một ngân hàng quốc tế hàng đầu. Đối với hầu hết các cố vấn, cơ sở khách hàng thường nhỏ và dựa vào sự tin tưởng sâu sắc cùng sự đồng điệu về thẩm mỹ. Anh chia sẻ: "Thực sự rất khó để tìm được những khách hàng tuyệt vời. Hãy nghĩ về điều đó – các điều kiện tiên quyết rất cao. Bạn cần một người có nguồn lực tài chính để sưu tầm. Họ cần muốn sưu tầm nghệ thuật và họ cần sẵn sàng trả tiền cho ai đó để giúp họ chi tiền cho nghệ thuật. Họ phải quyết định rằng bạn là người họ muốn hợp tác, và bạn phải thích họ. Vì vậy, có rất nhiều rào cản cần phải vượt qua."

Brito bổ sung thêm: "Một số người nghĩ rằng [tư vấn nghệ thuật] là dễ dàng, nhưng các phòng trưng bày phải thích bạn, những người trên thị trường thứ cấp phải thích bạn và các cố vấn nghệ thuật khác cũng phải thích bạn." Khách hàng của cô, gồm năm đến mười người đang hoạt động cùng với những nhà sưu tập lớn tuổi có yêu cầu cụ thể, bao gồm từ bác sĩ, nha sĩ và luật sư đến những người nổi tiếng và nhà sản xuất Broadway. Tuy nhiên, bà lưu ý rằng 75% trong số họ làm việc trong lĩnh vực tài chính.

Cố vấn làm việc với khách hàng càng lâu thì càng có thể hiểu rõ sở thích của khách hàng và thậm chí có thể khuyến khích họ thử sức với một nghệ sĩ mới. Tuy nhiên, sở thích cá nhân của cố vấn không bao giờ được phép lấn át sở thích của nhà sưu tập. Glauber cho biết đôi khi ông nhận ra các bộ sưu tập có dấu ấn của cố vấn, điều này không phải lúc nào cũng lý tưởng. Brito cho biết: "Tôi đã đặt khoảng 600 tác phẩm nghệ thuật." Bà nói thêm: "Thật tuyệt khi một nhà sưu tập mua một tác phẩm gì đó hơi nằm ngoài vùng an toàn của họ, nhưng tôi cũng không bao giờ muốn thúc ép khi họ còn do dự." Các lĩnh vực trưng bày nghệ thuật mới nổi của Art Basel đặc biệt hữu ích trong việc khám phá những điều khác thường. "Tôi rất vui khi hội chợ tiếp tục thu hút các phòng trưng bày trẻ trong các lĩnh vực cụ thể, giới thiệu tài năng mới nổi," bà nói. "Tôi đã gặp rất nhiều phòng trưng bày mới từ các thành phố và quốc gia khác mà trước đây tôi chưa từng biết đến."

Hoa hồng chung cho một lần bán thường là 10% và luôn do nhà sưu tập thanh toán, không phải từ phòng trưng bày. Tuy nhiên, Brito áp dụng mức phí 9% cho các giao dịch lớn với những khách hàng thường xuyên. Nhiều cố vấn làm việc theo chế độ trả trước để tránh việc quá tập trung vào giá cả, trong khi một số khác kết hợp cả chế độ trả trước và phí giao dịch. Đôi khi, khi Brito không thể bán được một tác phẩm, cô hợp tác với một cố vấn khác và nếu tác phẩm bán được, họ sẽ chia đôi hoa hồng 10%. Cô cho biết: "Giá của các tác phẩm nghệ thuật mà tôi bán dao động từ 5.000 đô la đến hàng triệu đô la."

Kể từ khi xuất hiện vào cuối thế kỷ 20, số lượng cố vấn nghệ thuật đã tăng đều đặn. Tuy nhiên, thông tin cụ thể về vai trò này vẫn còn khá mơ hồ. Dù nhiều cố vấn đến từ các phòng trưng bày hoặc nhà đấu giá, bất kỳ ai cũng có thể tự xưng là cố vấn nghệ thuật. Glauber nói: "Không có rào cản nào để gia nhập và không có chứng chỉ chính thức từ tổ chức nào." Một trong những nhiệm vụ chính của APAA – được thành lập vào năm 1980 và hiện có hơn 170 thành viên – là đảm bảo tính minh bạch và thúc đẩy hoạt động kinh doanh tốt nhất, mặc dù không được quản lý chặt chẽ. Ví dụ, một cố vấn nghệ thuật nắm giữ hàng tồn kho – tức là mua tác phẩm rồi bán lại – là điều tuyệt đối không được phép, cũng như việc nhận thêm khoản thanh toán từ một phòng trưng bày hoặc nghệ sĩ. Glauber cho biết: "Có những vùng xám nơi cơ hội để che giấu hoặc bỏ sót thông tin. Nhưng nếu bạn làm điều gì đó mà bạn sẽ xấu hổ nếu khách hàng của mình phát hiện ra, thì bạn không nên làm."

Không có con đường duy nhất để trở thành cố vấn nghệ thuật. Nhiều người đã bước vào lĩnh vực này sau khi xây dựng mối quan hệ từ những mạng lưới khác trong thế giới nghệ thuật. Sau khi hoàn thành bằng cử nhân lịch sử nghệ thuật, Glauber đã làm trợ lý giám tuyển cho bộ sưu tập nghệ thuật của Lehman Brothers. Sau khi ngân hàng đầu tư này sụp đổ vào năm 2008, ông đã dành thêm một năm nữa để "tháo gỡ" bộ sưu tập, rồi làm việc để thành lập bộ sưu tập cho các công ty tài chính nhỏ. Nhờ đó, Glauber đã gặp được những cá nhân cũng có niềm đam mê sưu tầm, và lời khuyên của ông phát triển từ đó.

Con đường của Brito không phải là con đường trực tiếp: Sau khi chuyển đến New York vào năm 2000, cô làm nghề luật doanh nghiệp, nhưng dành những ngày cuối tuần để thăm các phòng trưng bày và bảo tàng (ông của cô là người sưu tầm nghệ thuật ở quê hương Venezuela của cô). Vào năm 2009, cô quyết định rời bỏ nghề luật để trở thành cố vấn nghệ thuật. Cô giải thích rằng: "Là một người ngoài cuộc, tôi đã nhìn nhận mọi thứ theo cách khác."

Mặc dù lĩnh vực này còn khá mới mẻ, nó đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Glauber cho biết: "Khái niệm về việc các nhà sưu tập tìm kiếm lời khuyên luôn tồn tại, nhưng nó đã có nhiều hình thức khác nhau." Anh đề cập đến việc các chủ phòng trưng bày đôi khi sẽ gửi các nhà sưu tập đến gặp đồng nghiệp của họ nếu sở thích của nhà sưu tập phù hợp với các chuyên gia đó. Trước đây, ý kiến của các nhà phê bình cũng đóng vai trò quan trọng đối với các nhà sưu tập đang tìm kiếm những tác phẩm mới và đã được thẩm định.

Báo cáo thị trường nghệ thuật gần đây của Art Basel chỉ ra sự tăng trưởng đáng kể của thị trường nghệ thuật trong 15 năm qua, từ 39,5 tỷ đô la vào năm 2009 lên 67,8 tỷ đô la vào năm 2022. Sự gia tăng phổ biến của nghề tư vấn nghệ thuật phản ánh sự mở rộng này. Brito bổ sung: "Sự gia tăng số lượng cố vấn nghệ thuật cũng gắn liền với công nghệ." Cô giải thích: "Nó bắt đầu với Instagram: sự gia tăng của việc mọi người tiếp cận thế giới nghệ thuật từ màn hình của họ đã tạo ra nhiều nhu cầu hơn. Tôi bắt đầu kinh doanh vào năm 2009 và bây giờ, sau mười bốn năm, thị trường đã hoàn toàn khác. Nó cực kỳ năng động." Thỉnh thoảng, một nhà sưu tập sẽ gửi cho Brito thông tin về một nghệ sĩ được tìm thấy trực tuyến và yêu cầu ý kiến của cô. Cô đã "khám phá ra các nghệ sĩ trên Instagram trong nhiều năm."

Brito và Glauber đều đồng ý rằng, để trở thành một cố vấn nghệ thuật thành công, trước tiên và quan trọng nhất, cần phải có một niềm đam mê mãnh liệt với nghệ thuật và sự nhiệt tình sâu sắc đối với các hệ thống và các nhân vật tham gia vào việc duy trì và trao đổi nghệ thuật. Tư vấn nghệ thuật cũng yêu cầu nhiều thời gian, sự kiên nhẫn lớn, kỹ năng nghiên cứu sắc bén, sự đồng cảm và kiến thức về các quy tắc cũng như những phức tạp không được công khai của thị trường nghệ thuật. Glauber cho biết: "Đó là một nhiệm vụ yêu cầu liên tục học hỏi và khám phá." Cuối cùng, nghề tư vấn nghệ thuật là về con người. Glauber nhấn mạnh: "Những mối quan hệ khách hàng tuyệt vời là những mối quan hệ mà bạn cảm thấy hiểu rõ sở thích và tham vọng của họ. Và thật sự thú vị khi chứng kiến một bộ sưu tập phát triển và thay đổi theo thời gian."

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art Basel