Jean-Michel Othoniel biến Avignon thành không gian triển lãm lớn nhất sự nghiệp

Hai năm trước, thành phố Avignon mời nghệ sĩ Jean-Michel Othoniel thực hiện một dự án kỷ niệm 25 năm nơi đây trở thành Thủ đô Văn hóa châu Âu và 30 năm được UNESCO công nhận Di sản Thế giới vào năm 2025. Thay vì giới hạn trong một địa điểm, Othoniel đã biến toàn bộ thành phố thành một triển lãm nghệ thuật quy mô hiếm có, với 270 tác phẩm, trong đó có 140 sáng tác mới, trưng bày tại 10 điểm khác nhau.

Jean-Michel Othoniel tại L'Astrolabe place du Palais des Papes. (Hình ảnh: OTresson / Avignon Tourisme).

Các tác phẩm xuất hiện khắp Avignon: từ cung điện Palais des Papes, các bảo tàng, quảng trường công cộng, mặt tiền tòa nhà, cho tới cầu Saint Bénezet thời trung cổ. Trên cây cầu gắn với bài hát thiếu nhi nổi tiếng, ông tạo nên những cây thánh giá bằng vàng và thủy tinh, gợi nhắc biểu tượng của thủy thủ địa phương. Đây là sự kiện nghệ thuật lớn nhất trong sự nghiệp 61 năm của ông, đồng thời là một trong những triển lãm tranh nghệ thuật và sắp đặt quy mô hiếm có tại châu Âu.

Othoniel vốn được biết đến với các khối hạt thủy tinh, thép không gỉ, dát vàng, biến thành vòng cổ, bông hoa, đài phun hay thánh giá. Tuy nhiên, triển lãm này là kết quả của một quá trình kéo dài nhiều tháng, với sự tham gia của hàng trăm cộng sự: từ nghệ nhân thủy tinh tại Thụy Sĩ, Ý, Ấn Độ, thợ kim loại, thợ dát vàng, tới kỹ sư, nhà vận chuyển, nhà thiết kế ánh sáng. Một vở trình diễn múa kéo dài hai ngày cũng sẽ diễn ra tại Palais des Papes vào tháng 8, do Carolyn Carson biên đạo. Việc lắp đặt triển lãm mất sáu tuần, nhiều đêm phải thi công xuyên đêm vì cung điện luôn mở cửa đón khách.

Lấy cảm hứng từ di sản văn hóa của Avignon, Othoniel khởi đầu từ câu chuyện nhà thơ Petrarch. Năm 1327, Petrarch nhìn thấy Laure tại nhà thờ Sainte-Claire, để rồi viết nên 366 bài thơ, phần lớn là sonnet, về tình yêu đơn phương. Nghệ sĩ coi mỗi không gian trưng bày như một “bài sonnet” tạo thành chòm sao khát vọng về tình yêu. Tác phẩm “Coeur”, trái tim thủy tinh đỏ, hiện đặt tại Chapelle Saint-Claire, nơi Petrarch lần đầu gặp Laure.

Jean-Michel Othoniel tại La Porte des Navigateurs. (Hình ảnh: Mairie Avignon / CAubry-GQuittard).

Trung tâm của sự kiện nghệ thuật này là Palais des Papes, cung điện đồ sộ từng là trung tâm Công giáo thế kỷ 14. Othoniel sắp đặt 133 tác phẩm tại đây: tượng thủy tinh treo gợi hình chòm sao, đài phun bằng thủy tinh và vàng trong vườn cổ, khối thép “Yardang” như cột cát giữa bão sa mạc, 60 bức tranh mực trên nền vàng, cùng “ngôi mộ tình yêu” phủ gạch xanh lam ánh sáng. Đặc biệt, bốn khối cầu “Cosmos” bằng thép mạ vàng, mỗi khối đường kính 5m, được treo trong Đại nguyện đường nhờ hệ thống kết cấu kim loại ẩn phía trên trần vòm.

Jean-Michel Othoniel tại Le grand Lasso. (Hình ảnh: Mairie Avignon / CAubry-GQuittard).

Ngoài Palais des Papes, nhiều địa điểm khác trong thành phố trở thành không gian triển lãm nghệ thuật: tại bảo tàng Petit Palais, các vòng thủy tinh dát vàng được bố trí theo hình hào quang trong tranh Botticelli hay Strozzi; ở Lapidaire, cột thủy tinh đứng cạnh bia mộ Ai Cập cổ; tại Bảo tàng Calvet, tượng cẩm thạch thế kỷ 19 đối thoại cùng hoa sen bằng thủy tinh mạ vàng; trong bảo tàng tự nhiên, Othoniel dựng thảo mộc phát sáng phản chiếu bộ sưu tập hàng trăm nghìn mẫu thực vật. Tại Bains Pommer, nhà tắm công cộng xưa, các bồn sứ cũ đặt cạnh đài phun thủy tinh nghe tiếng nước róc rách.

Tại Collection Lambert, Othoniel đối thoại cùng nghệ thuật tối giản. Tấm thảm gạch thủy tinh màu caramel gợi nhắc giàn hỏa thiêu Ấn Độ và tác phẩm sàn đồng của Carl André. Tác phẩm “Oracle” bằng gạch xanh lá sắp xếp theo khối chữ nhật phẳng đối chiếu cùng sáng tác của Donald Judd. Một vòng cổ thủy tinh Murano nhiều màu được treo cạnh cột màu của André Cadere.

Jean-Michel Othoniel tại Les Cosmos. (Hình ảnh: OTresson / Avignon Tourisme).

Toàn bộ dự án mang tên Cosmos ou Les Fantômes de l’Amour (Vũ trụ hay những bóng ma của tình yêu). Theo Othoniel, đây là thời điểm ông đạt độ chín về nghề nghiệp, có ê-kíp gắn bó và nguồn lực để hiện thực hóa. Triển lãm nghệ thuật và các không gian sắp đặt này sẽ kéo dài đến ngày 4/1/2026.

Jean-Michel Othoniel tại Yardang. (Hình ảnh: OTresson / Avignon Tourisme).

Sự kiện nghệ thuật không chỉ làm nổi bật di sản của Avignon mà còn mở ra những cách tiếp cận mới về nghệ thuật đương đại, kết nối giữa lịch sử, ký ức và hình thức thể hiện. Đây cũng là một minh chứng cho sự phát triển của hội chợ nghệ thuật, tọa đàm nghệ thuật và workshop nghệ thuật trong bối cảnh toàn cầu, nơi các dự án có thể mở rộng ra cả thành phố như một bảo tàng sống động.

Nguồn: Jean-Michel Othoniel takes over Avignon for his biggest ever exhibition

Quỳnh Hoa