Hoạ sĩ John Ferren: Người định nghĩa chủ nghĩa Biểu hiện Trừu tượng

The Witch Doctor

Ferren, mặc dù gần gũi với Picasso trong những năm 1930 và chỉ trích Gorky vì bắt chước quá mức, vẫn bị Elaine de Kooning chỉ trích vì từ chối chủ nghĩa trừu tượng trong các bức tranh hoa và bình. Vào năm 1955, ông là giám đốc của The Club, một nhóm hoạ sĩ tại Manhattan do Philip Pavia thành lập. Xuất thân từ Tây Bắc Thái Bình Dương, Ferren cảm thấy như một người ngoài cuộc ở Los Angeles, New York, và Paris. Ông cũng theo đuổi khám phá siêu hình qua nhiều tôn giáo, kết luận rằng hoạ sĩ không cần bị ràng buộc vào một phương pháp cụ thể.

John Ferren, sinh năm 1905 tại Pendleton, Oregon, là con trai của một sĩ quan quân đội và đã sống tại nhiều nơi trên Bờ Tây trước khi định cư ở Los Angeles. Mặc dù bắt đầu sự nghiệp với niềm đam mê diễn xuất và làm việc ngắn hạn trong lĩnh vực này sau khi học xong trung học, Ferren sau đó chuyển sang giảng dạy nghệ thuật tại Cooper Union vào cuối những năm 1940 và Queens College từ năm 1952. 

Dù nỗ lực theo học trường nghệ thuật năm 1925 không thành công, Ferren đã học chạm khắc đá với một thợ nề trước khi sang Paris để học hội họa từ năm 1929 đến đầu những năm 1930 tại Académie de la Grande Chaumière, Académie Colarossi và trường của Hans Hofmann ở St. Tropez. 

Tại Paris, Ferren hòa nhập nhanh chóng và kết thân với các hoạ sĩ nổi tiếng như Picasso, Miro, và Mondrian. Ông giúp căng vải cho Guernica và dành thời gian tại Atelier 17 của Stanley William Hayter. Ảnh hưởng triết học từ Mondrian, với nền tảng trong Thần học, Ấn Độ giáo, Phật giáo, và triết học Tân Platon, có ảnh hưởng sâu sắc đến Ferren. Ông tin rằng nghệ thuật trừu tượng nắm giữ sức mạnh thiêng liêng, với các hình thức và hình dạng trên vải là biểu hiện của một năng lượng chung. 

Mallorca

Trong tác phẩm **Mallorca** (1933), Ferren thể hiện sự tương tác giữa các hình thức hữu hình và hai chiều, với các hình dạng đơn giản và đường viền trắng, gợi lên hình ảnh tàn tích cổ điển. Tác phẩm này cho thấy Ferren đã dự đoán sự phát triển của Chủ nghĩa biểu hiện trừu tượng và ảnh hưởng của nó.

Khi đặt **Mallorca** cạnh **The Desert and Flowers** (1948), một tác phẩm từ thời kỳ Ferren đã vững vàng trong phong trào Biểu hiện Trừu tượng sau khi chuyển đến Greenwich Village vào năm 1946, ta thấy sự chuyển mình rõ rệt trong phong cách của ông. Ferren dường như đã từ bỏ ảnh hưởng của Trường phái Paris: “So sánh khái niệm cổ điển về không gian trong hội họa Pháp với không gian của chúng ta [những người theo trường phái Biểu hiện Trừu tượng] giống như so sánh một bức ảnh tĩnh với một bộ phim. Một bức tranh của Pollock ‘chứa đựng’ thời gian theo một cách mới mẻ.” Do đó, **The Desert and Flowers** thể hiện ảnh hưởng ít hơn từ Braque và de Chirico, mà thay vào đó là các phong cách của Rothko, Pollock, và Gottlieb.

The Desert and Flowers

Bức tranh bao gồm hai phần: Phần nền chứa hình tròn màu vàng và cam trong hình chữ nhật màu vàng và xanh lá cây. Trong không gian tiền cảnh, xuất hiện nhiều hình dạng: một hình elip màu đen, đất nung, và đỏ; một hình ảnh mờ nhạt gần giống như vải treo; một hình chữ nhật màu xanh lá cây; và một cặp hình dạng giống như lá khô màu đen và đỏ nằm thấp hơn. Những hình dạng này, dù không dễ nhận diện, vẫn tồn tại trong không gian và được thể hiện qua các cử chỉ tinh tế về bóng đổ và tông màu, tạo nên sự hiện diện vật lý mà Elaine de Kooning gọi là “sự phản bội.”

Giữa **Mallorca** và **The Desert and Flowers** đã xảy ra nhiều biến cố quan trọng, nổi bật là Thế chiến II. Ferren, người đã kiên quyết ủng hộ việc được triển khai, được phân công vào Văn phòng Thông tin Chiến tranh thuộc Sư đoàn Chiến tranh Tâm lý vào năm 1942. Tại đây, ông đã viết và biên tập các chương trình phát thanh và văn bản cho quân đội đồng minh, phe trục và dân thường. Ông phục vụ ở Bắc Phi, Ý và Pháp, nhận được Ngôi sao Đồng và bốn Ngôi sao Chiến đấu. Kinh nghiệm này đã mở rộng tầm nhìn của Ferren về các triết lý Trung Đông, củng cố thêm quyết tâm của ông trong việc sáng tạo nghệ thuật một cách tự do và độc lập hơn.

Trong **Red** (1952), Ferren đã giải phóng mình khỏi các hình thức vẽ cẩn thận và đường nét cứng nhắc của những năm 1930 và 1940. Sự nới lỏng trong cách sử dụng sơn tạo ra một sự hỗn loạn và nhòe màu. Những đường nét gọn gàng đã chuyển thành các cử chỉ mạnh mẽ của cọ vẽ, phản ánh năng lượng và áp lực của bàn tay. Dù có cấu trúc giống bản đồ, **Red** không mang cảm giác sắp xếp các vật thể mà chỉ đơn giản là những mảng sáng biến thành dầu.

Mặc dù được giới nghệ thuật yêu thích, danh tiếng của Ferren không được duy trì lâu dài. Điều này một phần là do ông từ chối gắn bó với một phương pháp vẽ tranh duy nhất. Sự ảnh hưởng của Đạo giáo và Phật giáo trong thực hành của Ferren được thể hiện qua việc ông sử dụng nhiều phong cách và phương tiện khác nhau. Mặc dù tín ngưỡng của ông khó bị tranh cãi, Ferren đã phải chịu hậu quả từ việc liên tục chuyển đổi giữa các trường phái nghệ thuật.

Khi xem xét giai đoạn cuối cùng trong sự nghiệp của Ferren, có thể thấy toàn bộ cuộc đời ông là một cuộc thử nghiệm liên tục. Trong các bức tranh của ông, như được nhận xét, luôn có một phép biện chứng giữa kiểm soát và ngẫu nhiên, trật tự và sự hoang dã, hình học và hữu cơ, mà Ferren duy trì trong trạng thái hoạt hình bị đình chỉ. Một ví dụ là **

** (1956), một tác phẩm phức tạp vẽ cùng thời với các tác phẩm của Jasper Johns. Mặc dù nó từ chối từ bỏ tính hội họa và biểu hiện của Chủ nghĩa biểu hiện trừu tượng, nó trình bày một hình thức dễ nhận biết một cách thẳng thắn và không có ngữ cảnh, phủ lên một tập hợp các cung biểu đồ gợi ý chủ nghĩa thần bí mà không cam kết theo chủ nghĩa huyền bí giáo huấn quá mức.

The Vase

Ferren, với kinh nghiệm trong tuyên truyền từ thời quân đội, dường như nhận ra hạn chế của hình ảnh trong việc truyền tải các triết lý cụ thể. Các tác phẩm sau này của ông, như **Tierra Caliente** (1961) và **Shelly's Choice** (1968), mang đến sự gợi lên trực tiếp về sự cao cả. Trong **Tierra Caliente**, một hình chữ nhật màu vàng mờ trên nền hoa hồng bị đâm thủng bởi các nét vẽ không theo quy tắc, tạo thành một khối đập mạnh, khó hiểu và nặng nề. Ferren nhấn mạnh chủ thể này bằng một nét gạch màu xanh lam dày, cho thấy đây chính là biểu hiện của cuộc sống.

**Shelly’s Choice** (1968), bức tranh cuối cùng của Ferren trước khi ông qua đời, mang đến một tuyên bố táo bạo và đơn giản. Họa sĩ tập trung vào hình dạng quả mandorla màu xanh lá cây và vàng, một ẩn dụ thiêng liêng thường thấy trong hội họa thời Trung cổ, biểu thị sự xuất hiện của sự sống. Hình dạng này, bao quanh bởi hai bán cầu sọc màu, gợi ý về cánh cổng của sự sống. Dù là một bức tranh trừu tượng sắc nét yêu cầu người xem tự rút ra kết luận, nó cũng có vẻ là sự trở về với nguồn gốc Pháp của nền giáo dục nghệ thuật của Ferren, tương tự như phiên bản riêng của ông về tác phẩm **L’Origine du monde** (1866) của Courbet.

Cuộc tìm kiếm của Ferren là để khám phá điều không thể diễn tả và cơ bản trong nghệ thuật. Ông đã diễn đạt cách tiếp cận của mình qua câu nói: “Vấn đề không phải là lật đổ các vị thần khác. Đó là tìm kiếm thực tại của riêng bạn, câu trả lời của riêng bạn, trải nghiệm của riêng bạn… Sự tìm kiếm chính là khám phá.”

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art and Antique