Giám tuyển Kitty Scott và tầm nhìn của bà cho Triển lãm Biên niên Thượng Hải lần thứ 15

Tiêu đề “Hoa có nghe thấy ong không?” xuất hiện trong đầu người giám tuyển khi bà suy nghĩ về nhiều hệ thống giao tiếp và trao đổi tồn tại trong tự nhiên. 

Giám tuyển người Canada Kitty Scott sẽ dẫn dắt Triển lãm Biên niên Thượng Hải lần thứ 15 vào tháng 11 năm 2025.

Ra mắt vào năm 1966, Triển lãm Biên niên Thượng Hải (Shanghai Biennial) là sự kiện đầu tiên của loại hình này ở Trung Quốc đại lục. Trong Tuần lễ Nghệ thuật Thượng Hải nhộn nhịp, Triển lãm đã công bố kế hoạch cho phiên bản thứ 15, dự kiến ​​mở cửa tại không gian Power Station of Art vào tháng 11 năm 2025 và kéo dài đến tháng 3 năm sau nữa. 

Mang tiêu đề “Hoa có nghe thấy ong không?”, phiên bản này sẽ do giám tuyển người Canada Kitty Scott dẫn dắt, với thành tích đáng nể bao gồm các vai trò tại Documenta 12, Triển lãm Liverpool 2018 và Gian hàng Canada tại Triển lãm Venice lần thứ 57. Scott cũng từng là giám tuyển trưởng tại Phòng trưng bày Quốc gia Canada, người phụ trách nghệ thuật Hiện đại và Đương đại tại Phòng trưng bày Nghệ thuật Ontario và giám tuyển trưởng tại Serpentine Galleries ở London. Bà sẽ là người phụ nữ đầu tiên giám tuyển Triển lãm Thượng Hải kể từ khi thành lập.

Vào một ngày thu ấm bất thường, giám tuyển Scott đứng trên sân thượng của khách sạn Sheraton Plaza ở Thượng Hải và giải thích rằng chủ đề mở lần này sẽ bao gồm nhiều cách giải thích khác nhau trong khi vẫn giải quyết một số câu hỏi cấp bách nhất của nền văn minh. Tại bữa sáng sau buổi thuyết trình của mình, giám tuyển Scott chia sẻ với báo giới rằng tiêu đề triển lãm xuất phát từ những suy ngẫm của bà về thiên nhiên và các hệ thống giao tiếp ẩn giấu xung quanh chúng ta. Các nghiên cứu cho thấy hoa “nghe” thấy ong và, để đáp lại, tạo ra mật ngọt hơn để chào đón ong. Như giám tuyển Scott đã nói, “chúng ta đã biết từ lâu rằng khi ong tụ tập, chúng giao tiếp và chia sẻ kiến ​​thức với nhau. Chúng ta chỉ mới nhận ra rằng mạng lưới giao tiếp này còn mở rộng hơn nữa… Hóa ra hoa cũng đang thu thập thông tin, và giờ chúng ta đánh giá cao rằng chúng nghe thấy tiếng rung cánh của ong mật.” 

Triển lãm Biên niên Thượng Hải lần thứ 15 sẽ khám phá các hình thức giao tiếp cảm giác mới giữa các tác phẩm nghệ thuật, thúc đẩy đối thoại và hài hòa với các trí thông minh khác, từ động vật đến thực vật. “Các tác phẩm nghệ thuật cung cấp cho chúng ta một không gian đặc quyền để làm điều đó theo cách nhập thân và kết nối, tạo ra mối liên kết chặt chẽ hơn bên trong và giữa các cộng đồng và hài hòa với một thế giới hơn cả con người,” giám tuyển Scott nói, hình dung người xem như những bông hoa, hòa hợp với vô số hình thức của sự sống và trí thông minh xung quanh họ.

Giám tuyển Scott cũng nhấn mạnh vị trí độc đáo của Thượng Hải với tư cách là “một không gian đô thị được định nghĩa bởi sự gặp gỡ của các nền văn hóa khác biệt và đôi khi xung đột”, khiến nó trở thành địa điểm lý tưởng để khám phá đa chiều cần thiết để giải quyết những thách thức quan trọng nhất mà xã hội chúng ta đang phải đối mặt hiện nay. Việc lựa chọn nghệ sĩ của Triển lãm sẽ bao quát cả quan điểm địa phương và toàn cầu, đồng thời tập trung cụ thể vào các nghệ sĩ bản địa với tư cách là những người mang những hình thức kiến ​​thức thay thế. Giám tuyển Scott hiện đang làm việc với một nhóm các giám tuyển chủ yếu là người địa phương, và mặc dù vẫn còn nhiều việc phải làm, nhưng giám tuyển Scott đã làm rõ rằng quá trình giám tuyển sẽ đảm bảo rằng tiếng nói của khu vực được cộng hưởng cùng với tiếng nói quốc tế.

Không gian Power Station of Art tại Biên niên lần thứ 14. 

Sự căng thẳng biện chứng giữa nghề thủ công và thiên nhiên và cách thức các vật thể thủ công đóng vai trò là những chiếc bình chứa ký ức và bản sắc văn hóa, vượt qua quốc tịch hay chính trị và kết nối con người trong nhu cầu biểu đạt chung, là một trong những chủ đề cốt lõi của Triển lãm. Giám tuyển Scott mở rộng ý tưởng này sang công nghệ hiện đại, bao gồm cả A.I., mà bà mô tả là sự tiến hóa mới nhất trong một chuỗi sáng tạo của con người. “Tất cả kỹ năng của con người, dù trừu tượng đến đâu, đều bắt nguồn từ thực hành cơ thể và, ở cấp độ sâu nhất, từ kiến thức được truyền đạt thông qua sự chạm và chuyển động của bàn tay,” bà nói. 

Tuy nhiên, Triển lãm cũng nhằm mục đích thách thức quan niệm lỗi thời về sự độc quyền giao tiếp của con người, kêu gọi chúng ta nhận ra “một mạng lưới rộng lớn hơn các tác nhân giao tiếp cùng nhau định hình thế giới.” Theo tinh thần này, Triển lãm nhằm mục đích kết nối lại chúng ta với một khái niệm cũ hơn về techne, một khái niệm xa lạ với sự xa lánh kỹ thuật số và đơn điệu ngày nay, thay vào đó là một hình thức tạo ra củng cố mối liên kết giữa tâm trí và nghề thủ công - một lời nhắc nhở về bản chất sâu sắc của trải nghiệm con người. Theo giám tuyển Scott, “nghề thủ công tạo ra những vật thể vật chất cung cấp cái nhìn sâu sắc về các kỹ thuật trải nghiệm có thể định hình cách đối xử của chúng ta với người khác.”

Thông qua việc tập trung vào đa văn hóa, mối quan hệ giữa các loài và kiến thức bản địa, Scott hình dung một Triển lãm, theo lời bà, “có thể đóng góp vào nhiệm vụ lớn lao hiện tại, xây dựng lại một nền văn hóa dư thừa, một nền văn hóa có thể tiếp cận mọi nơi và cho mọi người.” Theo truyền thống của các nhà tư tưởng như Eduard Glissant và Patrick Chamoiseau, Triển lãm Biên niên Thượng Hải lần thứ 15 sẽ khám phá một tầm nhìn về nhân loại hài hòa với các hình thức trí tuệ khác, giúp cho người xem nhận ra những bản giao hưởng tinh tế mà chúng ta biết sự tồn tại của chúng ta phụ thuộc vào hình thức đó.

Nguồn: Curator Kitty Scott On Her Vision for the 15th Shanghai Biennale

Biên dịch: Huyền Trịnh