Cùng hướng tới một thị trường thứ cấp khắt khe hơn

Trong môi trường ngày nay, chất lượng và chuyên môn vẫn là chìa khóa thành công – và làm phong phú thêm những khám phá.

Trong thời kỳ kinh tế bất ổn, doanh số bán nghệ thuật hậu chiến và đương đại có thể là chỉ số quan trọng của thị trường nghệ thuật. Dù là tại phòng trưng bày hay đấu giá, các đợt bán này cho thấy nhu cầu giảm và thị trường trở nên khắt khe hơn, mặc dù Pháp vẫn duy trì sự phục hồi mạnh mẽ.

Theo báo cáo The Art Market 2023 của Art Basel và UBS, mặc dù doanh số bán tốt đối với các nghệ sĩ có ý nghĩa lịch sử, cơn sốt của năm 2021 đã giảm vào năm 2022, khi các nhà sưu tầm trở nên kén chọn hơn và cạnh tranh hơn về giá cả. Trong bối cảnh địa chính trị bất ổn hiện nay, liệu những "nghệ sĩ có ý nghĩa lịch sử" có vẫn là điểm đến an toàn?

Tại triển lãm Paris+ par Art Basel lần thứ hai vào tháng 10, các tác phẩm nghệ thuật lịch sử được trưng bày có chất lượng rất cao. Đặc biệt nổi bật là các tác phẩm của Rothko tại Pace và Maillol tại Lévy Gorvy Dayan. Hervé Loevenbruck nhận thấy sự trở lại của 'những nhà sưu tập thực thụ' tại Paris, bao gồm cả những gương mặt mới như một nhà sưu tầm người Hàn Quốc đã mua bức tranh của Philippe Mayaux và nhà sưu tầm người Pháp Hervé Lebrun, người đã mua một tác phẩm quý hiếm của Michel Parmentier từ năm 1968.

Chất lượng đặc biệt cao của các tác phẩm trên thị trường thứ cấp thường dẫn đến kết quả tốt. Báo cáo của Art Basel và UBS cho biết doanh thu trung bình của các chuyên gia nghệ thuật hiện đại, cổ điển và hậu chiến thường cao hơn so với các đại lý nghệ thuật đương đại. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng trên thị trường thứ cấp, mặc dù số lượng bán ra lớn hơn, doanh số thường diễn ra trong một khoảng thời gian dài hơn.

Trong số các đại lý mỹ thuật được phỏng vấn cho báo cáo, 13% làm việc trên thị trường thứ cấp và "đã chứng kiến ​​doanh số tăng đáng kể là 22%"; 42% là các đại lý hoạt động trên cả hai phân khúc của thị trường, những người "tiếp tục có doanh số trung bình cao nhất, nhưng có mức tăng trưởng thấp hơn với giá trị tăng 11%"; và 45% còn lại là các đại lý chỉ làm việc trên thị trường sơ cấp, những người đã chứng kiến ​​doanh số tăng 20%, từ mức doanh thu trung bình là 1,5 triệu đô la Mỹ lên 1,8 triệu đô la Mỹ.

‘Trong suốt sự kiện Paris+ par Art Basel, chúng tôi đã bán Lucio Fontana, Claudio Parmiggiani, Alighiero Boetti, Emilio Isgrò…,’ Michele Casamonti, người sáng lập Tornabuoni Arte cho biết, ‘Chúng tôi cũng có cảm giác rằng du khách muốn xem thêm các tác phẩm của các bậc thầy cổ điển.’ Tornabuoni Arte, có gian hàng ở trung tâm hội chợ, là một phần của nhóm các phòng trưng bày trong cùng khu vực chuyên về thị trường thứ cấp bao gồm Applicat-Prazan, 1900-2000, Van de Weghe, Le Minotaure và Richard Nagy Ltd. Cách đó vài bước, Yves Zlotowski đang trưng bày tác phẩm của một tài năng ít được biết đến, Jean Gorin, một nghệ sĩ tân tạo hình người Pháp gần gũi với Mondrian. Làm thế nào để xây dựng một thị trường thứ cấp cho một nghệ sĩ như vậy? ‘Bạn phải mua hết những tác phẩm quan trọng, quảng bá những tác phẩm ít được biết đến hơn và tạo ra các danh mục cân bằng,’ người quản lý phòng trưng bày giải thích. Casamonti nói thêm: 'Làm việc trên thị trường sơ cấp không giống với làm việc trên thị trường thứ cấp: Bạn phải có kiến ​​thức chuyên môn'.

“Năm 2001, chúng tôi đã bị chỉ trích vì trưng bày ‘Compressions’ của César và tác phẩm của Villeglé bên cạnh các tác phẩm đương đại. Tuy nhiên, giờ đây, sự phân biệt này đã bị lãng quên nhờ sự quan tâm mới đối với việc khám phá lại các nghệ sĩ,” Marianne Le Métayer, Giám đốc Galerie Georges-Philippe et Nathalie Vallois, cho biết. Thị trường thứ cấp ngày càng trở thành trọng tâm của các phòng trưng bày nghệ thuật đương đại, với nhiều phòng trưng bày, như Perrotin trên Đại lộ Matignon ở Paris, mở ra không gian riêng biệt cho nghệ thuật đương đại.

Vậy liệu nghệ thuật đương đại có thể thành công trên thị trường thứ cấp, nơi tập trung nhiều vào các tác phẩm lịch sử không? Đây là mục tiêu của những người buôn bán trong lĩnh vực này, đóng góp vào sự hồi sinh của các nghệ sĩ thời hậu chiến như Hans Hartung và Georges Mathieu (Perrotin); Jean Degottex (Mennour); Anna-Eva Bergman, người đã được Jérôme Poggi đưa ra ánh sáng; và Serge Poliakoff, hiện đang được Almine Rech quản lý. Rech giải thích rằng, “Tác phẩm của Poliakoff làm phong phú thêm danh mục các tác phẩm trừu tượng của phòng trưng bày thế kỷ 20.” Jérôme Poggi, sau khi đưa Anna-Eva Bergman trở lại với sự chú ý, hiện đang làm điều tương tự với họa sĩ Tây Ban Nha Darío Villalba, nói rằng đây là cách “hồi sinh các tác phẩm có thể ít được biết đến trên thị trường, trong thời điểm các phòng trưng bày đang mở cửa.”

Susan May, Giám đốc Nghệ thuật Toàn cầu tại White Cube, nhấn mạnh xu hướng này: “Chúng tôi bắt đầu đại diện cho khu đất đầu tiên của mình vào năm 2018 (Quỹ Al Held) và hiện đang làm việc với các khu đất khác như Quỹ Isamu Noguchi và Bảo tàng Vườn ở New York, cũng như Quỹ Takis ở Athens. Chúng tôi tiếp tục mở rộng vào thị trường thứ cấp, bên cạnh việc làm việc với các nghệ sĩ còn sống.” Jean Frémon của Galerie Lelong, đại diện cho các nghệ sĩ như Joan Miró, Etel Adnan và Antoni Tàpies, coi xu hướng này là sự tiến triển tự nhiên giữa thị trường chính và thị trường thứ cấp: “Phòng trưng bày của chúng tôi sắp kỷ niệm 80 năm thành lập và có một danh sách dài các nghệ sĩ lịch sử. Vai trò của chúng tôi là cập nhật danh sách đó bằng cách thường xuyên thêm các nghệ sĩ mới để giữ cho phòng trưng bày luôn sống động.”

Mặc dù kết quả đấu giá tại New York gần đây khá tích cực, các chỉ số ngành cho thấy sự suy giảm trong nửa đầu năm 2023, với doanh số bán hàng toàn cầu tại Christie's, Sotheby's, Phillips và Bonhams giảm 16%. Tuy nhiên, Paris đang đi ngược lại xu hướng này. Các cuộc đấu giá tháng 10 tại Christie's, với nhiều cái tên quen thuộc, đã ghi nhận "tuần lớn nhất trong lịch sử, nhờ vào các đồ vật và bộ sưu tập đặc biệt," theo Paul Nyzam, người đứng đầu bộ phận hậu chiến và đương đại của Christie's tại Pháp. Điều này phản ánh sự quan tâm ngày càng tăng đối với các khoản đầu tư an toàn. Các nhà sưu tập quốc tế cũng đang chú ý đến bối cảnh nghệ thuật của Pháp. Khảo sát toàn cầu năm 2023 của Art Basel và UBS cho thấy các nhà sưu tầm ở sáu trong số 11 thị trường khảo sát thích mua tác phẩm tại các phòng trưng bày ở Pháp, trong khi năm thị trường còn lại xếp Pháp ở vị trí thứ hai.

Dù bối cảnh vẫn còn bất ổn, có lý do để lạc quan: 77% nhà sưu tầm trong cuộc khảo sát tin tưởng vào triển vọng của thị trường nghệ thuật trong 6 tháng tới. Đặc biệt, các nhà sưu tầm người Pháp rất lạc quan, với 91% trong số họ bày tỏ sự tin tưởng vào tương lai. Cuộc khảo sát cũng chỉ ra rằng những nhà sưu tầm giàu có nhất, những người tích cực trên thị trường thứ cấp, thường sở hữu nhiều tác phẩm của các nghệ sĩ đã qua đời. Trong số những người chi hơn 1 triệu đô la vào năm 2021 hoặc 2022, hơn 60% số tác phẩm là của các nghệ sĩ đã khuất.

Dù thị trường thứ cấp vẫn vững mạnh và là trụ cột của ngành nghệ thuật, nhu cầu về các nghệ sĩ nổi tiếng hoặc có giá trị lịch sử đang gia tăng. Bên cạnh đó, một xu hướng mới đang nổi lên: việc khám phá lại các nghệ sĩ bị lãng quên hoặc không được đánh giá cao, mở ra một cách nhìn mới và phong phú hơn về lịch sử nghệ thuật.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art Basel