Trò chơi mới cho phép người chơi “hoàn trả” hiện vật châu Phi bằng cách... đột nhập bảo tàng phương Tây

Ảnh chụp màn hình từ "Relooted", một trò chơi mới của nhà phát triển trò chơi điện tử Nam Phi Nyamakop.

“Relooted” – Trò chơi nghệ thuật đậm tính phản biện từ Nyamakop

Bạn đã bao giờ tưởng tượng mình sẽ phá vỡ một bức tường trong một bảo tàng nổi tiếng, ôm theo những hiện vật nghệ thuật châu Phi từng bị cướp đoạt để đưa chúng trở về quê hương? Có thể chưa từng, nhưng giờ đây điều đó hoàn toàn có thể diễn ra—trong thế giới của trò chơi Relooted do hãng phát triển game Nam Phi Nyamakop thực hiện.

Ra mắt tại sự kiện Summer Game Fest ở Los Angeles đầu tháng này, Relooted là một trò chơi platformer giải đố kiểu đi cảnh, gợi nhớ đến các trò cổ điển như Tomb Raider hay Prince of Persia. Trong game, người chơi gia nhập một nhóm “siêu trộm” mang tinh thần Robin Hood, chuyên thực hiện các vụ cướp nghệ thuật để thu hồi những hiện vật văn hóa bị đánh cắp khỏi các bảo tàng phương Tây và trả lại cho cộng đồng sở hữu ban đầu.

Bối cảnh phản ánh thực trạng trả lại di sản văn hóa

Theo phần giới thiệu trên nền tảng Epic Games, Relooted lấy bối cảnh trong một tương lai gần, nơi các cường quốc chính trị ký kết Hiệp ước Hoàn trả xuyên Đại Tây Dương, cam kết hoàn lại các hiện vật nghệ thuật châu Phi từ các bảo tàng phương Tây. Tuy nhiên, hiệp ước chỉ áp dụng cho những tác phẩm nghệ thuật được trưng bày công khai, khiến nhiều bảo tàng lách luật bằng cách cất giữ hiện vật trong các kho lưu trữ bí mật. Và đó là lúc người chơi bước vào – lên kế hoạch, đột nhập, đánh cắp và... trốn thoát.

Dựa trên hiện vật thật và nghiên cứu lịch sử

Theo Ben Myres – giám đốc sáng tạo của trò chơi – đội ngũ phát triển đã mất hai năm nghiên cứu, lựa chọn những di sản văn hóa tiêu biểu trong hàng trăm hiện vật vẫn còn bị giữ lại tại các bảo tàng lớn ở phương Tây. Các hiện vật được dựng lại bằng mô hình 3D dựa trên ảnh chụp và bản quét số, thể hiện sự tôn trọng và tính chính xác cao dù nhiều hiện vật đã bị giấu trong kho từ lâu.

Myres dẫn chứng bằng trống Ngadji – một hiện vật nghệ thuật châu Phi do người Pokomo ở Kenya chế tác để dùng trong các nghi lễ quan trọng. Trống này bị quân đội Anh tịch thu năm 1902 và đến nay vẫn nằm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Anh, bất chấp nỗ lực yêu cầu hoàn trả từ các nhà nghiên cứu Kenya.

Nghệ thuật số và việc kể chuyện lịch sử thông qua trò chơi

Mặc dù các hiện vật trong game dựa trên tác phẩm thật, nhưng các bảo tàng trong Relooted được thiết kế hư cấu để tránh rắc rối pháp lý. Trò chơi thuộc thể loại nghệ thuật số tương tác, mở ra góc nhìn mới mẻ cho chủ đề hoàn trả di sản văn hóa, vốn là một trong những vấn đề được tranh luận nhiều trong giới nghệ thuật quốc tế.

Dù Nyamakop đặt trụ sở tại Johannesburg, đội ngũ của họ bao gồm thành viên đến từ nhiều quốc gia châu Phi như Zambia, Zimbabwe, Ghana, Nigeria, Ethiopia và Tanzania. Đây là dự án thứ hai của hãng sau Semblance (2018) – trò chơi đầu tiên do châu Phi phát triển và được phát hành trên hệ máy Nintendo.

Cơ hội cho game châu Phi và nghệ thuật bản địa lên tiếng

“Cơ hội phát triển game chuyên nghiệp ở đây (châu Phi) rất ít,” Myres chia sẻ. “Nên khi chúng tôi có cơ hội làm một trò chơi mang cảm hứng châu Phi, mọi người đều cực kỳ hào hứng. Đây không chỉ là game, mà còn là cách để kể lại lịch sử bằng giọng nói của chính chúng tôi.”