Tinh thần táo bạo của Sơ Corita Kent

Sơ Corita Kent, được biết đến với biệt danh "Nữ tu nổi loạn" vào những năm 1960, đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật in lụa đầy màu sắc, kết hợp độc đáo giữa nghệ thuật đại chúng, tâm linh và chủ nghĩa hoạt động. Dù đã qua nhiều thập kỷ, các tác phẩm của bà vẫn được đón nhận và tôn vinh rộng rãi.

Một trong những di sản nổi bật của Corita là "Mười quy tắc của khoa nghệ thuật" tại Cao đẳng Immaculate Heart, Hollywood, Los Angeles, nơi bà làm trưởng khoa nghệ thuật vào khoảng năm 1966. Quy tắc đầu tiên mở đầu bằng lời khuyên sâu sắc: "Tìm một nơi bạn tin tưởng và thử tin tưởng nơi đó trong một thời gian." Quy tắc cuối cùng kết thúc bằng câu trích dẫn từ nghệ sĩ John Cage: "Chúng ta đang phá vỡ mọi quy tắc, kể cả quy tắc của chính mình. Và chúng ta làm điều đó như thế nào? Bằng cách để lại chỗ cho vô số khả năng." Danh sách quy tắc này, được dán trên tường lớp học, là lời nhắc nhở sinh viên rằng nhiệm vụ của nghệ sĩ không chỉ là tuân thủ quy tắc mà còn là dám phá vỡ chúng để khám phá những chân trời mới.

Những quy tắc này phản ánh tư tưởng cốt lõi trong công việc và cuộc sống của Corita: thiết lập một khuôn khổ hoặc cấu trúc đáng tin cậy, sau đó phá vỡ nó để mở đường cho những khả năng sáng tạo chưa từng có. Corita chủ yếu làm việc với kỹ thuật in lụa – một hình thức nghệ thuật yêu cầu sự tin tưởng và kiên nhẫn, gần như một loại "đức tin" trong quá trình sáng tạo. Bà tin rằng chính sự tin tưởng này mang đến khả năng phát triển và đổi mới. Trong từng tác phẩm của mình, bà kết hợp giữa sự ngẫu nhiên và thử nghiệm, tận dụng tối đa những bất ngờ mà vật liệu mang lại để tạo ra điều mới mẻ.

Corita Kent, tên khai sinh là Frances Elizabeth Kent, sinh năm 1918 tại Iowa và lớn lên ở Los Angeles. Năm 18 tuổi, bà gia nhập dòng nữ tu Trái tim Vô nhiễm của Đức Mẹ Maria, lấy tên Mary Corita (trái tim nhỏ). Với lời thề sống nghèo khó, trong sạch và vâng lời, bà cam kết dành trọn cuộc đời mình để phụng sự Chúa Kitô và nhà thờ. Năm 1947, sau một thời gian giảng dạy tại Vancouver, Canada, bà quay lại Cao đẳng Immaculate Heart và làm việc trong khoa nghệ thuật.

Vào đầu những năm 1950, Corita khám phá kỹ thuật in lưới và bắt đầu sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật biểu hiện, mô tả các vị thánh và gia đình tôn giáo. Các hình ảnh Chúa Kitô trong tác phẩm của bà nổi bật với sắc màu rực rỡ và những hình thức trừu tượng, kết hợp các đoạn văn Kinh thánh được viết tay.

Đến giữa thập niên 1950, Corita đã được công nhận là một giáo viên và nghệ sĩ tài năng. Nhờ uy tín của mình, bà mời được những tên tuổi lớn như Alfred Hitchcock, Buckminster Fuller, John Cage, Charles và Ray Eames, cùng Saul Bass đến diễn thuyết tại trường.

Năm 1963, Công đồng Vatican II được triệu tập để thảo luận về cải cách các quy tắc nhà thờ, điều này cũng thôi thúc hội nữ tu của Corita đánh giá lại các hoạt động của mình. Họ đặt câu hỏi về hệ thống phân cấp của nhà thờ và tham gia vào các hoạt động xã hội, bao gồm biểu tình phản đối chiến tranh Việt Nam, sự tàn bạo của cảnh sát tại Los Angeles và ủng hộ phong trào công nhân nông trại. Họ trở thành biểu tượng của các nữ tu tiên phong, thậm chí từ bỏ quy định mặc áo dòng truyền thống.

Thời kỳ này, nghệ thuật của Corita trở nên táo bạo hơn. Các màu sắc trong tác phẩm của bà rực rỡ hơn, hình thức trừu tượng hơn, và ý nghĩa ngày càng rõ nét. Từ những hình ảnh truyền thống như trái tim thiêng liêng, Corita chuyển sang sử dụng biểu tượng hiện đại như bao bì Wonder Bread để tạo ra những bản in đầy ấn tượng chỉ với ba màu: đỏ, vàng, và xanh lam. Bà sử dụng hình ảnh và ngôn ngữ từ biển báo, quảng cáo, báo chí, kết hợp chúng với các câu Kinh thánh.

Năm 1964, một trong những tác phẩm nổi tiếng của bà đã sử dụng quảng cáo cà chua Del Monte với dòng chữ: "Mary Mother là quả cà chua ngon ngọt nhất trong số chúng." Tác phẩm này và các sáng tạo khác của Corita bắt đầu phản ánh rõ ràng lập trường chính trị, đặc biệt về vấn đề phân biệt chủng tộc ở Hoa Kỳ và sự tham gia của quốc gia này trong Chiến tranh Việt Nam.

Đến năm 1967–1968, mâu thuẫn giữa các nữ tu Dòng Trái Tim Vô Nhiễm Đức Mẹ Maria và Tổng Giám mục Los Angeles trở nên căng thẳng. Tổng Giám mục cho rằng các hành động của hội nữ tu, đặc biệt là Corita Kent, đã làm suy yếu quyền uy của nhà thờ. Cuối thập niên 1960, phần lớn các nữ tu trong dòng quyết định từ bỏ lời khấn, thành lập Cộng đồng Trái Tim Vô Nhiễm – một nhóm đại kết cho phép họ tiếp tục những hoạt động tiến bộ. Cũng vào thời điểm này, Corita rời Los Angeles, chuyển đến Bờ Đông để bắt đầu một giai đoạn mới trong cuộc đời.

Năm 1968, bà chính thức xin rời khỏi dòng tu và từ bỏ lời khấn, nhưng vẫn duy trì mối quan hệ thân thiết với nhiều phụ nữ trong cộng đồng cũ. Sau đó, Corita tập trung hoàn toàn vào nghệ thuật, tiếp tục vẽ, chụp ảnh và sáng tác in ấn cho đến khi qua đời vào năm 1986.

Trong sự nghiệp giảng dạy, Corita kết hợp sự nghiêm khắc, kỷ luật với tinh thần khuyến khích vượt qua giới hạn bản thân. Thay vì hướng học sinh đến sự hoàn thiện kỹ năng hay một nghề thủ công cụ thể, bà dạy họ cách nhìn nhận và quan sát thế giới với sự tập trung và sáng tạo. Một trong những bài tập nổi tiếng của bà là yêu cầu học sinh cắt một khung vuông từ bìa cứng, sau đó sử dụng nó để quan sát cảnh vật tại tiệm rửa xe gần trường. Qua khung nhìn giới hạn này, họ khám phá cách nhìn thế giới từ một góc độ mới, đồng thời hình thành quan điểm độc lập.

Những bài tập Corita giao cho học sinh thường được xây dựng có phương pháp và lặp lại. Trong một bài giảng năm 1967, bà chia sẻ: "Tôi nghĩ rằng các bài tập có ích chính vì chúng giới hạn, cho phép bạn tập trung vào một điều thay vì mọi thứ... điều này giúp bạn tự do không phải làm tất cả."

Triết lý này phản ánh sâu sắc trải nghiệm cuộc sống tôn giáo của Corita, nơi kỷ luật nghiêm ngặt như cầu nguyện, lời khấn, hay các nghi lễ là cách để chiêm nghiệm sự bao la của Thiên Chúa. Qua đó, bà nhìn thế giới và bí ẩn tâm linh thông qua một phương pháp tận tụy và có hệ thống. Công việc nghệ thuật và giảng dạy của bà chính là sự mở rộng của triết lý tâm linh này, giúp học sinh và bản thân bà tìm thấy vẻ đẹp và ý nghĩa trong sự hạn chế và khám phá.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art Basel