Sự xuất hiện của Nghệ thuật Sinh thái

Nghệ thuật và thiên nhiên luôn có sự giao thoa, chính điều này đã trở thành nguồn cảm hứng dồi dào cho các nghệ sĩ. Được tìm thấy trên nhiều hình thức: nông thôn và lịch sử đối với những người theo trường phái Cổ điển, hùng vĩ và hoang dã đối với những người theo trường phái Lãng mạn, hay nhạy cảm và thơ mộng đối với những người theo trường phái Ấn tượng. Nghệ thuật sau đó đã trở thành phương tiện được ưa thích để thể hiện điều này. Thiên nhiên bắt đầu được miêu tả ngoài chủ nghĩa thẩm mỹ thuần túy, khi nghệ thuật và thiên nhiên trở thành trung tâm của cuộc chiến này.

Tại Hoa Kỳ, các hoạt động nghệ thuật bị đảo lộn từ năm 1969 đến năm 1970. Nhiều nghệ sĩ bắt đầu vượt ra khỏi các địa điểm truyền thống là phòng trưng bày, bảo tàng và xưởng vẽ. Tương tự như những người theo trường phái Ấn tượng vào thời điểm của họ - những người đã rời xưởng để vẽ tranh ngoài trời - các nghệ sĩ Mỹ đã từ bỏ các phòng trưng bày để ủng hộ những không gian rộng lớn, biệt lập và tự nhiên. Sau đó, một quá trình chuyển đổi bắt đầu xảy ra, khi việc từ bỏ các không gian khép kín đồng nghĩa với việc lấy lại tự do. 

Nghệ thuật Đất đai và Thiên nhiên: Sự xuất hiện của Phương pháp tiếp cận Môi trường 

In situ art là quy trình ưa thích của nghệ thuật trên đất liền, một phong trào cố gắng tạo ra các tác phẩm trực tiếp trong môi trường tự nhiên. Các yếu tố tự nhiên của cảnh quan trở thành nguyên liệu chính vì những tác phẩm này được làm từ các vật liệu như đá, đất và cát. Nhiều người tin rằng sự kết hợp giữa nghệ thuật và thiên nhiên này nên được coi là một trải nghiệm hơn là theo giá trị thị trường của chúng. Robert Smithson, một nhà lý thuyết và là nhân vật mang tính biểu tượng trong nghệ thuật trên cạn, đưa ra một ví dụ điển hình về điều này thông qua Spiral Jetty .

Walter De Maria, Cánh đồng sét (The Lightning Field - 1977)

Cánh đồng sét của Walter De Maria là một tác phẩm nổi tiếng của phong trào này. Đây là công trình lắp đặt cố định 400 trụ thép. Chúng nằm rải rác trên một km đồng bằng sa mạc ở Quemado, New Mexico. Hoàn thành vào năm 1977, công trình này được thiết kế đặc biệt để thu hút sét. Một biểu tượng của nghệ thuật đất liền, "The Lightning Field" là một trải nghiệm thực sự. Du khách, tối đa sáu người mỗi phiên, ở trong một cái lán bên cạnh cánh đồng để chờ khi màn đêm buông xuống và sấm chớp. Mặc dù vị trí là cố định, nhưng bản thân trải nghiệm sẽ rất khác nhau vào mỗi dịp. Du khách chỉ có thể thực sự hiểu được quy mô của việc sắp đặt nếu sét đánh vào các cột một cách thần kỳ, một điều hoàn toàn có thể xảy ra. Với sự nhấn mạnh vào môi trường, tác phẩm nghệ thuật được đặt ở ngoài trời. 

Michael Heizer, Double Negative (Tiêu cực kép - 1969)

Năm 1969, Michael Heizer, một nhà điêu khắc đến từ New York, đã mua một số mảnh đất ở sa mạc Nevada. Sau đó, ông đã di chuyển những tảng đá trị giá 240.000 tấn để tạo ra tác phẩm “Double Negative”. Tác phẩm điêu khắc này là một rãnh dài trong lòng đất, với độ sâu 15 mét. Double trong tiêu đề của tác phẩm đề cập đến cả tính chất nhân tạo và tự nhiên của hẻm núi.

Land Art một hình thức nghệ thuật sinh thái

Nghệ thuật trên cạn thường được đánh đồng với nghệ thuật “sinh thái”. Một số nghệ sĩ như Nancy Holt khẳng định rằng nghệ thuật đất, cốt lõi của nó, là sinh thái vì nó thúc đẩy mối liên hệ với đất và môi trường. Những người khác, như Robert Morris, tin rằng những nghệ sĩ này cuối cùng đã bị tha hóa bởi các yếu tố kinh tế.

Lập luận của Morris dựa trên thực tế là các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt đôi khi có thể gây hại và biến đổi cảnh quan một cách triệt để. Đây là lý do tại sao nghệ thuật trên cạn bị một số người coi là "phản sinh thái", vì nó thực sự không tôn trọng thiên nhiên. Trên thực tế, việc ủi đất của Michael Heizer có thể dễ dàng được coi là một nhát dao cắt đứt sự trong sạch của sa mạc Mỹ…Vì vậy, môi trường có thể là một chất liệu gây tranh cãi để các nghệ sĩ sử dụng đất. Nó chắc chắn có thể được xem như một sự trở lại tự nhiên, nhưng không nhất thiết là một hình thức hoạt động sinh thái.

(Alan Sonfist, Phong cảnh thời gian, 1978)

Nghệ thuật cải tạo 

Nghệ thuật cải tạo, còn được gọi là “phát minh sinh thái”, là nghệ thuật phục hồi các không gian bị ô nhiễm hoặc các khu công nghiệp bị bỏ hoang. Nó thường được kết hợp với nghệ thuật trên cạn, tuy nhiên, các tác phẩm của phong trào này giúp phục hồi sinh thái và cũng giúp thúc đẩy sự kết nối giữa con người và môi trường tự nhiên của họ.

Ở New York, năm 1965, Alan Sonfist khởi động một dự án trồng rừng ở một trong những không gian đô thị của Manhattan. Tác phẩm mang tên Phong cảnh thời gian của ông được hoàn thành vào năm 1978, và được coi là khu rừng đô thị đầu tiên ở New York. Mục đích chính của Sonfist là cải tạo vùng đất này và trả lại cho nó hình dáng ban đầu, trước khi thuộc địa hóa hoặc đô thị hóa. Sự đặt cạnh nhau của rừng và môi trường đô thị thể hiện ý thức bảo vệ môi trường của người nghệ sĩ. 

Ở Dallas, năm 1985, nghệ sĩ Patricia Johanson được giao nhiệm vụ cải tạo một hồ nhân tạo bị ô nhiễm ở Dallas. Nghệ thuật của bà có hai mục tiêu: xây dựng lại mối liên kết giữa con người và môi trường tự nhiên của họ và làm cho địa điểm này có thể tồn tại trở lại về mặt sinh thái. Hơn cả việc phục hồi chức năng, công việc của Johanson là một tác phẩm nghệ thuật thực sự. Các tác phẩm điêu khắc bằng đất sét đỏ thu hút người qua đường, đồng thời tạo ra các môi trường sống vi mô cho các loài động vật và thực vật nhỏ. Những tác phẩm điêu khắc này tạo thành một con đường trên mặt nước, cho phép người đi bộ quan sát động vật hoang dã.

(Patricia Johanson, Leonhardt Lagoon, 1985)

Sự kết hợp giữa nghệ thuật và thiên nhiên mang tên Leonhardt Lagoon này là kết quả của quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng. Nó tổng hợp hoàn hảo sự phản ánh thẩm mỹ của các tác phẩm điêu khắc hoành tráng và các nghiên cứu khoa học nhằm phục hồi một hệ sinh thái lành mạnh và bền vững. Công việc này đã thành công trong việc khuyến khích động vật hoang dã quay trở lại đồng thời thu hút những người xem tò mò.

Một ví dụ chính khác của phong trào nghệ thuật khai hoang: Tree Mountain, A Living Time Capsule, của nghệ sĩ Agnès Dénes, người có các tác phẩm liên quan đến các vấn đề môi trường. Những tác phẩm sắp đặt của cô khám phá sự tương tác giữa con người và thiên nhiên. Người nghệ sĩ đã tạo ra một ngọn núi nhỏ và trồng 11.000 cây thông, với sự giúp đỡ của 11.000 người, khai hoang vùng đất đã bị phá hủy do khai thác tài nguyên. Dự án này được đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh Trái đất ở Rio de Janeiro vào ngày 5 tháng 6 năm 1992, như một đóng góp của Phần Lan để hỗ trợ giảm bớt căng thẳng sinh thái.

Nghệ thuật tái chế và Nghệ thuật tuyết

Hạn hán, phá rừng, mực nước dâng cao, cháy rừng,… Hành tinh của chúng ta dễ bị ảnh hưởng bởi những sự tàn phá này hơn bao giờ hết. Nhiều nghệ sĩ đương đại đang cố gắng nâng cao nhận thức của cộng đồng về những vấn đề môi trường này. Điều gì có thể tốt hơn nghệ thuật, một ngôn ngữ phổ quát, để gợi lên chủ đề này? 

Không thể không kể đến nghệ sĩ nổi tiếng thế giới Olafur Eliasson. Ông là bậc thầy của các tác phẩm sắp đặt thử nghiệm, lấy cảm hứng từ các hiện tượng tự nhiên, như ông đã nổi tiếng với Dự án thời tiết .

Theo một khía cạnh khác, Vik Muniz được biết đến với việc tái sử dụng chất thải và giấy tái chế để tạo ra các tác phẩm của mình. Giấy, tàn thuốc, nam châm, đồ chơi… Muniz có thể biến bất kỳ đồ vật nào thành một phương tiện tinh vi. Trên thực tế, nhiều nghệ sĩ quan tâm đến việc tái chế đồ vật để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật.

(Guerra De La Paz, Oasis, 2016)

Một ví dụ khác là Guerra De La Paz, một nhóm hai nghệ sĩ Cuba. Alain Guerra và Neraldo de la Paz sử dụng quần áo cũ để tạo ra các tác phẩm điêu khắc của họ. Các tác phẩm của họ rất nổi bật và thể hiện sự lãng phí của xã hội tiêu dùng đối với ngành thời trang. Một cách rất sáng tạo để truyền tải thông điệp!

Simon Beck, thậm chí còn tìm ra nhiều cách hơn nữa để nâng cao nhận thức về sinh thái. Họa sĩ vẽ tranh biếm họa người Anh đã phát minh ra nghệ thuật vẽ tuyết vào đầu những năm 2000. Với đôi giày trượt tuyết của mình, anh ấy vẽ các hình dạng trên tuyết và quay phim chúng bằng máy bay không người lái. Cách tiếp cận nghệ thuật của anh ấy cảnh báo chống lại sự mong manh của môi trường và nhằm mục đích nâng cao nhận thức. Tuy nhiên, công việc của anh đã bị gián đoạn do một số cảnh báo về tuyết lở và điều kiện thời tiết xấu.

Land art là phong trào nghệ thuật đầu tiên truyền tải sự mong manh của thiên nhiên. Kể từ đó, các nghệ sĩ đã đi qua sa mạc và núi để tìm kiếm không gian biệt lập để tạo tác phẩm sắp đặt. Đôi khi biến đổi các địa điểm bị ô nhiễm, hoặc thay đổi cảnh quan bằng cách di chuyển đá. Ngay cả khi nguyên nhân sinh thái không rõ ràng ngay lập tức trong tất cả các tác phẩm nghệ thuật trên đất liền, cách tiếp cận của các nghệ sĩ này luôn truyền tải mong muốn tạo ra không gian tự nhiên, từ đó mang lại ý nghĩa cho tác phẩm của họ.

Ngày nay, các cách tiếp cận môi trường đối với nghệ thuật và thiên nhiên rất đa dạng. Từ việc nâng cao nhận thức đến hành động của các chiến binh, các đại diện về các vấn đề sinh thái có mặt ở khắp mọi nơi trong các hội chợ và triển lãm nghệ thuật. Thông qua tác phẩm của mình, các nghệ sĩ cố gắng nâng cao nhận thức của cộng đồng nhằm tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn, đặt con người vào sự hài hòa với môi trường.

Nguồn: https://blog.artsper.com/en/a-closer-look/art-and-nature-the-emergence-of-ecological-art/ 

Biên dịch: Trang Hà

Biên tập: Minh Liên