Ống kính tương lai bản địa của Cara Romero: Hài hước và sức mạnh chống lại sự xóa sổ

Cara Romero.

Nhiếp ảnh như ánh sáng và ký ức

Các bức ảnh của Cara Romero luôn nằm trên ranh giới giữa cái chết và sự tan biến bản ngã. Một người phụ nữ bị chôn vùi trong cát vẫn nhìn thẳng vào người xem, hay một nhân vật nổi giữa mặt nước dưới bóng giàn khoan dầu. Ống kính của cô kết hợp ký ức tổ tiên của người bản địa với nhịp điệu văn hóa đại chúng, biến hành trình sinh tồn thành huyền thoại, mang tính tương lai, nhưng chưa bao giờ kết thúc.

Romero – công dân của bộ tộc Chemehuevi Indian ở California – xem công việc của mình như việc “vẽ bằng ánh sáng của nhiếp ảnh”. Trong cuộc phỏng vấn với ARTnews, cô nói: “Trong ngôn ngữ của chúng tôi không có từ để chỉ nhiếp ảnh. Các nhân vật trong tác phẩm đại diện cho những ý tưởng, câu chuyện lớn hơn chính họ. Trọng tâm công việc của tôi là chia sẻ, kể chuyện tập thể, và cộng tác với những người thân, bạn bè.”

Bước ngoặt trong sự nghiệp

Chỉ trong vòng một năm qua, Romero đã góp mặt trong hơn 10 triển lãm nhóm tại các bảo tàng lớn, bao gồm Smoke in Our Hair: Native Memory and Unsettled Time tại Hudson River Museum và Second Nature: Photography in the Age of the Anthropocene tại Cantor Art Center.

Đặc biệt, Bảo tàng Hood (New Hampshire) tổ chức triển lãm cá nhân đầu tiên của cô, Panûpünüwügai (tạm dịch: Nguồn sáng sống), từ ngôn ngữ Chemehuevi, vừa có nghĩa là “ánh sáng mặt trời ló rạng sau núi” vừa mang nghĩa “linh hồn ánh sáng, thổi sự sống vào cái vô tri”.

Cảnh quan lắp đặt của “Cara Romero: Panûpünüwügai (Ánh sáng sống),” năm 2025, tại Bảo tàng Nghệ thuật Hood , Dartmouth, trưng bày Arla Lucia (năm 2019), bên trái.

Đảo ngược định kiến trong nghệ thuật bản địa

Tác phẩm TV Indians (2017) cho thấy nhóm người bản địa trong trang phục truyền thống giữa sa mạc, phía sau là đống tivi cũ phát sóng hình ảnh rập khuôn về người da đỏ từ Hollywood. Hình ảnh này như một cách “chôn cất” các định kiến, trả lại sự sống động cho những nhân vật bản địa thực sự.

Cara Romero, Người Ấn Độ truyền hình (Sepia) , 2017.

Trong 3 Sisters (2022), ba phụ nữ bản địa mang hình hài thần thoại hiện đại: da xanh ánh tím, hình xăm truyền thống, kính râm phong cách đầu thập niên 2000. Họ gợi nhớ tới hình tượng nữ thần trong lịch sử nghệ thuật nhưng đồng thời xóa bỏ hoàn toàn cái nhìn nam quyền và thực dân, khẳng định bản sắc phụ nữ bản địa trong thế giới đương đại.

Cara Romero, 3 chị em gái , 2022.

Nghệ thuật bản địa và sức mạnh nữ giới

Theo giám tuyển Rebecca DiDimenico, Romero không chỉ thách thức cách cơ thể bản địa được thể hiện trong nghệ thuật, mà còn phá bỏ giới hạn không gian mà xã hội từng áp đặt. Trong loạt Imagining Indigenous Futures, nhân vật mang lông quạ, hạt bắp hay hình xăm truyền thống, hòa quyện với biểu tượng văn hóa đại chúng như Wonder Woman (Arla Lucia, 2019), nhằm tôn vinh sức mạnh nữ giới bản địa.

Thông điệp về môi trường và biến đổi khí hậu

Romero cũng phản ánh khủng hoảng khí hậu qua góc nhìn bản địa. Tác phẩm Evolvers (2019) cho thấy trẻ em đội mũ lông chạy trên sa mạc đầy tua-bin gió, trong khi Weshoyot (2021) miêu tả phụ nữ Tongva chống chọi trong lũ lụt. Tại triển lãm Nature on Notice ở LACMA, tác phẩm Water Memory (2015) gợi nhắc đến ký ức về vùng đất tổ tiên bị nhấn chìm dưới các con đập, đồng thời liên hệ tới thảm họa khí hậu toàn cầu.

Phản kháng cái nhìn thực dân

Romero coi các bức ảnh thế kỷ 19 của Edward Curtis hay Ansel Adams – những tác phẩm dàn dựng người bản địa như “chủng tộc đã biến mất” – là ví dụ điển hình cho “câu chuyện một chiều”. Cô nhấn mạnh: “Có hàng ngàn câu chuyện từ cộng đồng của chúng tôi, tất cả đều hợp lệ.” Sự cộng tác xuyên nhiều bộ tộc và vùng đất trong tác phẩm của cô là một hình thức kháng cự thị giác, chống lại di sản lưu trữ thực dân từng cố gắng đóng băng người bản địa trong quá khứ.

Hài hước như một chiến lược

Trong Sand and Stone (2020), hình ảnh người phụ nữ bị chôn vùi trong sa mạc Mojave gợi lại câu chuyện sáng thế của người Southern Paiute. Romero sử dụng sự hài hước và những hình ảnh châm biếm để dẫn dắt khán giả, trước khi tạo ra cú chạm tâm lý mạnh mẽ. Với cô, nghệ thuật không chỉ là phê phán mà còn là sự kết nối, trao tặng và chia sẻ nhân tính.

Cara Romero, Cát và Đá , 2020.