Những tác phẩm nghệ thuật quy mô lớn tái hiện truyền thống tổ tiên tại Art Basel Hong Kong 2025

Tại sự kiện nghệ thuật Art Basel Hong Kong, khu vực Encounters luôn là điểm nhấn thu hút sự chú ý nhờ quy mô và chiều sâu ý tưởng. Năm nay, với chủ đề As The World Turns, triển lãm mang đến các tác phẩm lớn gắn liền với các truyền thống văn hóa lâu đời và thực hành nghệ thuật bản địa, đặt ra nhiều câu hỏi về ký ức, bản sắc và sự bền vững. Đây là một trong những sự kiện nghệ thuật đáng chú ý trong mùa hội chợ tại châu Á.

Alexie Glass-Cantor, giám tuyển khu vực Encounters tại Art Basel Hong Kong 2025.

Pacita Abad: Kết nối xuyên văn hóa qua chất liệu dệt

Chân dung Pacita Abad. Tư liệu: Pacita Abad Art Estate và Silverlens.

Ngay khi bước vào khu Encounters, khách tham quan sẽ gặp bộ ba tranh dệt khổ lớn của nghệ sĩ quá cố Pacita Abad. Với chiều cao hơn 5 mét, ba tác phẩm dạng trapunto (dệt chần bông và thêu) được đặt trên nền vải rực rỡ màu hồng và vàng, sàn phủ vinyl tím, tạo nên không gian thị giác mạnh mẽ.

Được thực hiện tại Jakarta vào thập niên 1990, các tác phẩm sử dụng chất liệu batik và ikat truyền thống, phản ánh quá trình sưu tầm và sống cùng các nền văn hóa khác nhau trong hành trình toàn cầu của Abad. Nghệ sĩ gốc Philippines, từng di cư sang Mỹ vào năm 1970, đã tạo dựng sự nghiệp bằng việc gắn bó với cộng đồng thiểu số và văn hóa bản địa – những yếu tố xuyên suốt trong các triển lãm nghệ thuật đương đại hiện nay.

Từ Venezuela đến Úc: Những câu chuyện xuyên biên giới

El Segundo Verso, Nadia Hernández, 2025. Ảnh: Simon Strong. Tư liệu: nghệ sĩ và Station Gallery.

Bên cạnh Abad, khu vực Encounters còn giới thiệu tác phẩm của Nadia Hernández – nghệ sĩ Venezuela-Australia với thực hành kết hợp hội họa, vải vóc, âm nhạc và trình diễn. Triển lãm năm nay trưng bày El Segundo Verso (2025), một sắp đặt âm thanh – thị giác nơi các bài hát phản kháng được tái hiện thành thơ, kết nối ký ức tập thể và niềm hy vọng xuyên thế hệ. Chủ đề về di cư và nỗ lực giữ gìn bản sắc qua nghệ thuật là điểm chung nổi bật giữa các tác phẩm.

Betty Muffler, chụp bởi Rhett Hammerton. Tư liệu: nghệ sĩ, Iwantja Arts và Ames Yavuz.

Ngangkari Ngura (Healing Country), Betty Muffler, 2024. Tư liệu: nghệ sĩ, Iwantja Arts và Ames Yavuz.

Tương tự, Betty Muffler – nghệ sĩ người Úc gốc Aboriginal thuộc cộng đồng Pitjantjatjara – mang đến loạt tranh đơn sắc với họa tiết tròn lặp, gợi liên tưởng tới bản đồ địa lý và hệ sinh thái vùng sa mạc trung tâm nước Úc. Bà cũng là một thầy thuốc truyền thống, và các tác phẩm mang tính chất chữa lành này được trưng bày trên giá gợi nhắc kiến trúc của trung tâm Iwantja Arts – một không gian workshop nghệ thuật bản địa tại Úc.

Lễ tang Tiwi và nghệ thuật điêu khắc của Pedro Wonaeamirri

Nghệ sĩ Pedro Wonaeamirri, đại diện cộng đồng Tiwi tại đảo Melville (Úc), trình bày một sắp đặt gồm các cột gỗ Tutini gắn trên nền cát. Đây là các cột tang lễ truyền thống, thường được điêu khắc và trang trí bởi người thân của người đã khuất trong các nghi lễ Pukumani. Với các hoa văn hình học được vẽ bằng sắc tố tự nhiên lấy từ đảo, tác phẩm là một phần của chuỗi triển lãm nghệ thuật lớn, đồng thời là hình thức bảo tồn văn hóa qua sáng tác.

Wonaeamirri chia sẻ: “Chúng tôi vẫn làm các cột này cho nghi lễ, nhưng cũng muốn giới thiệu chúng như một hình thức nghệ thuật với thế giới.” Câu chuyện của ông nhấn mạnh vai trò của trung tâm triển lãm nghệ thuật trong việc đưa nghệ thuật bản địa đến gần hơn với công chúng toàn cầu.

Từ thần thoại đến chính trị: những chất liệu đa chiều

Lower than the sky (cảnh phim), Vajiko Chachkiani, 2021. Tư liệu: nghệ sĩ và SCAI The Bathhouse.

Bên cạnh các nghệ sĩ bản địa, Encounters năm nay còn có sự góp mặt của Vajiko Chachkhiani (Georgia) với phim Lower Than the Sky (2022), ghi lại cảnh hai chiếc thuyền chở người tị nạn không cập bến, tạo nên cảm giác lơ lửng giữa đất liền và biển cả. Câu chuyện về hành trình, lưu lạc và khát vọng trở về cũng được mở rộng qua tác phẩm của nghệ sĩ Movana Chen, người biến hộ chiếu cũ và bản đồ thành vải dệt. Dự án Beyond the Surface (2024 – đang tiếp diễn) và loạt Body Container mà Chen trình bày cho thấy sự giao thoa giữa thủ công truyền thống và biểu hiện đương đại.

Dreconstructing, Movana Chen, 2004–2008. © Movana Chen. Tư liệu: Flowers Gallery.

Beyond the surface, Movana Chen, 2024–nay. © Movana Chen. Tư liệu: Flowers Gallery.

Chen và vũ công Francisco Borges sẽ biểu diễn bên trong một điêu khắc dệt từ bản đồ – một ví dụ khác về việc triển lãm nghệ thuật có thể trở thành trải nghiệm đa tầng.

Tính đa dạng ngữ cảnh trong nghệ thuật toàn cầu

Giám tuyển khu Encounters, Alexie Glass-Kantor, cho rằng năm nay các nghệ sĩ đều đến từ những bối cảnh khác nhau nhưng cùng có điểm chung trong việc tìm kiếm sự tiếp nối văn hóa. “Mỗi bối cảnh đều có chiều sâu, lịch sử và tiếng nói riêng,” bà nói. “Hãy cùng tôn vinh điều đó một cách tỉnh táo và có nhận thức.”

Thông qua việc đề cao thực hành chất liệu và khai thác ký ức liên thế hệ, Encounters tại Art Basel Hong Kong năm nay là một điểm đến quan trọng trong bản đồ các hội chợ nghệ thuật quốc tế, gợi mở nhiều hướng tiếp cận cho toạ đàm nghệ thuật, bảo tồn di sản và thúc đẩy đối thoại xuyên văn hóa.

Nguồn: Monumental artworks revive ancestral traditions at Art Basel Hong Kong

Quỳnh Hoa