Những điều cần biết về Nghệ thuật Baroque

Nghệ thuật Baroque là gì?

Trong hội họa, Baroque là một thuật ngữ khá phức tạp, có nguồn gốc từ La Mã, ra đời trong khoảng thời gian 1590-1720, bao trùm hội họa, điêu khắc cũng như kiến ​​trúc. Sau chủ nghĩa duy tâm của thời kỳ Phục Hưng (400-1530) và Chủ nghĩa Manne (khoảng 1530-1600), nghệ thuật Baroque phản ánh những vấn đề tôn giáo của thời đại - đặc biệt là mong muốn của Giáo hội Công giáo ở Rome nhằm khẳng định lại vị thế của mình sau cuộc Cải cách Tin lành.

Nhiều hoàng đế và quốc vương Công giáo trên khắp châu Âu đã đóng vai trò quan trọng cho sự khuếch trương thanh thế mới của Giáo hội Công giáo. Một lượng lớn các thiết kế kiến ​​trúc, tranh vẽ và điêu khắc đã được các Tòa án Hoàng gia của Tây Ban Nha, Pháp,.. đón nhận. Nghệ thuật Cơ Đốc giáo, được Vatican theo đuổi - nhằm tôn vinh sự thiêng liêng của chính họ cũng như củng cố vị thế chính trị của mình.

Phong cách và các loại hình nghệ thuật Baroque

Nghệ thuật Baroque lấy cảm hứng từ Công giáo có xu hướng trở thành những tác phẩm nghệ thuật công cộng quy mô lớn, chẳng hạn như những bức tranh tường hoành tráng và những bức bích họa khổng lồ cho trần nhà và mái vòm của các cung điện, nhà thờ. Tranh Baroque minh họa các yếu tố chính của giáo điều Công giáo, trực tiếp trong các tác phẩm Kinh thánh hoặc gián tiếp trong các sáng tác thần thoại hoặc ngụ ngôn. Cùng với cách tiếp cận hoành tráng, mang tính trí tuệ cao này, các họa sĩ thường khắc họa cảm giác chuyển động mạnh mẽ, sử dụng các đường xoắn ốc và đường chéo hướng lên. Cách phối màu cũng xa hoa, rực rỡ. Các kỹ thuật mới Chiếu sáng ấn tượng (Tenebrism) và Tương phản đậm (Chiaroscuro) cũng được sử dụng. Tuy nhiên, tính sân khấu và khoa trương của hội họa Baroque không được các nhà phê bình sau này đón nhận, như John Ruskin (1819-1900), người cho rằng nó thiếu chân thực. Tác phẩm điêu khắc Baroque, thường có kích thước lớn, được đánh dấu bằng cảm giác chuyển động cùng với việc tận dụng tối đa không gian.

(Quảng trường St Peter)

Kiến trúc Baroque được thiết kế để tạo vẻ siêu thực trong không gian. Do đó, các đường thẳng của thời kỳ Phục Hưng đã được thay thế bằng các đường cong uốn lượn. Các mái vòm/ mái nhà được mở rộng và nội thất được xây dựng cẩn thận để tạo ra các hiệu ứng ánh sáng và bóng tối. Đó là một phong cách đầy cảm xúc, được minh họa bởi Quảng trường St Peter (1656-67) ở Rome, dẫn đến Vương cung thánh đường St Peter. Nhà thiết kế Bernini, một trong những kiến trúc sư Baroque vĩ đại nhất, đã bao quanh quảng trường bằng những hàng cột, để truyền tải ấn tượng cho du khách rằng họ đang được bao bọc bởi vòng tay của Nhà thờ Công giáo.

Mặc dù hầu hết các kiến ​​trúc, hội họa và điêu khắc được sáng tạo trong thế kỷ 17 được gọi là Baroque, nó không có nghĩa là một phong cách duy nhất. Có ít nhất ba mạch chính  của Baroque, bao gồm:

1. Tôn giáo cao quý

Một phong cách nghệ thuật tôn giáo xa hoa, tráng lệ gần như sân khấu biểu diễn, được ủy quyền bởi Công giáo Phản cải cách và các tòa án của chế độ quân chủ tuyệt đối ở Châu Âu. Loại hình nghệ thuật Baroque này được minh chứng bởi tác phẩm điêu khắc và kiến ​​trúc của Bernini (1598-1680), bởi các bức bích họa đầy tính ảo ảnh trên trần điện  của Pietro da Cortona (1596-1669) và bởi những bức tranh hoành tráng của bậc thầy Flemish Rubens (1577-1640).

(Tác phẩm "Rape of the Sabines" của Pietro da Cortona)

2. Chủ nghĩa hiện thực vĩ đại 

Một phong cách sáng tác mới nghiêng về cuộc sống đời thường hoặc theo chủ nghĩa tự nhiên hơn. Phương pháp mới này được sáng tạo bởi Carravaggio (1571-1610), Francisco Ribalta (1565-1628), Velazquez (1599-1660) và Annibale Carracci (1560-1609). Sự táo bạo và hiện diện thực tế các nhân vật của Caravaggio, cách tiếp cận giống như cuộc sống đối với hội họa tôn giáo được Velazquez áp dụng. Hay một hình thức chuyển động và phóng khoáng do Annibale Carracci tiên phong,...tất cả những yếu tố này là một phần của phong cách mới và năng động được gọi là Baroque. 

3. Nghệ thuật giá vẽ

Không giống như các tác phẩm tôn giáo quy mô lớn, công khai của các nghệ sĩ Baroque ở các nước Công giáo, nghệ thuật Baroque ở Hà Lan theo đạo Tin lành (thường được gọi là Thời kỳ Hoàng kim của Hà Lan) được minh chứng bởi một loại hình nghệ thuật giá vẽ mới - một thể loại hội họa bóng bẩy- nhằm vào những chủ hộ gia đình tư sản giàu có. Trường phái hiện thực Hà Lan mới này cũng dẫn đến chủ nghĩa hiện thực được nâng cao trong nghệ thuật chân dung và tranh phong cảnh, tranh hoa, tranh động vật và đặc biệt, đối với các hình thức tranh tĩnh vật mới, lấy cảm hứng từ Tin lành được gọi là tranh Hư vô (Vanitas)  (1620-50). Các thị trấn và khu vực khác nhau có 'trường học' hoặc phong cách riêng, chẳng hạn như Utrecht, Delft, Leiden, Amsterdam, Haarlem và Dordrecht. Ngoài ra, Rome - trung tâm của phong trào - cũng là nơi có phong cách "cổ điển", được minh họa trong các bức tranh của họa sĩ lịch sử Nicolas Poussin (1594-1665) và nghệ sĩ phong cảnh Arcadian Claude Lorrain. (1600-82). 

Các họa sĩ và tác phẩm nổi tiếng nhất ở Baroque 

• Annibale Carracci (1560-1609) của Trường phái Bolognese (1590-1630)

- Chúa Kitô Đội Vương miện Gai (Christ Wearing the Crown of Thorns ie) (1585-7, Gemaldegalerie, Dresden)

- Các bức tranh bích họa của Phòng trưng bày Farnese (Farnese Gallery fresco paintings) (1590, Rome)

- Chuyến bay đến Ai Cập (Flight into Egypt) (1604,Phòng trưng bày Doria, Rome)

• Peter Paul Rubens (1577-1640)

- Xuất thân từ Thánh giá (Descent from the Cross (Rubens)

- Vụ cưỡng bức các con gái của Leucippus (The Rape of the Daughters of Leucippus) (1618) Alte Pinakothek, Munich.

- Sự phán xét của Paris (Judgement of Paris) (1632-5) National Gallery, London.

(Tác phẩm "The Rape of the Daughters of Leucippus" của Peter Paul Rubens)

• Carravaggio (1571-1610)

- Sự kêu gọi của Thánh Matthew (The Calling of Saint Matthew) (1600) Contarelli Chapel, Rome.

- Sự tử vì đạo của Thánh Matthew (The Martyrdom of Saint Matthew) (1600) Nhà nguyện Contarelli, Rome.

- Cuộc trò chuyện trên đường đến Damascus (Conversion on the way to Damascus) (1601) Nhà nguyện Cerasi, Rome.

- Bữa tối tại Emmaus (Supper at Emmaus) (1601) National Gallery, London.

- Đóng đinh Thánh Peter (Crucifixion of Saint Peter) (1601) Nhà nguyện Cerasi, Rome.

- Cái chết của Trinh nữ (Death of the Virgin) (1601-6) Louvre, Paris.

• Simon Vouet (1590-1649)

- Thần ái tình ngắm Psyche ngủ (Psyche Watching Amor Sleep) (1626) Musee des Beaux-Arts, Lyon

- Trình bày trong Đền (Presentation in the Temple) (1641) Louvre, Paris.

• Nicolas Poussin (1594-1665)

- Vụ bắt cóc phụ nữ Sabine (Abduction of the Sabine Women) (1634-5) Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan.

- Những người chăn cừu Arcadia (Et in Arcadia Ego) (1637) Louvre, Paris.

• Rembrandt (1606-69)

- Bài học Giải phẫu của Tiến sĩ Nicolaes Tulp (The Anatomy Lesson of Dr. Nicolaes Tulp) (1632) Mauritshuis.

- Trực đêm (The Night Watch) (1642) Rijksmuseum.

- Aristotle chiêm ngưỡng bức tượng bán thân của Homer (Aristotle Contemplating the Bust of Homer ) (1653) Bảo tàng Metropolitan, NY.

- Bathsheba với bức thư của nhà vua (Bathsheba With King David's Letter) (1654) Bảo tàng Louvre.

- Sáu Jan (Jan Six) (1654) The Six Collection, Amsterdam.

- Cô dâu Do Thái (The Jewish Bride) (c.1665-8) Rijksmuseum.

(Tác phẩm "The Jewish Bride" của họa sĩ Rembrandt)

Các họa sĩ Baroque nổi bật khác như: họa sĩ chân dung Van Dyck (1599-1641) và họa sĩ động vật và tĩnh vật Frans Snyders (1579-1657). Trong số các họa sĩ Baroque Công giáo vĩ đại đến từ Tây Ban Nha có họa sĩ theo trường phái hiện thực mãnh liệt Jusepe Ribera ngoan đạo (1591-1652)- chuyên gia kĩ thuật Tương phản đậm (Chiaroscuro), người theo chủ nghĩa Chiếu sáng ấn tượng (Tenebrist) Francisco Zurbaran (1598-1664) và Bartolome Esteban Murillo (1618-82) ở Seville, được biết đến với chủ nghĩa lý tưởng và những bức tranh tôn giáo tình cảm. Trong nghệ thuật Baroque của Pháp, họa sĩ theo trường phái Caravaggio (Caravaggesque) hàng đầu là Georges de la Tour (1593-1652). Ở Ý, nên nhắc đến nghệ sĩ Parma, Giovanni Lanfranco (1582-1647), nổi tiếng với kỹ thuật Tạo độ sâu cực hạn (Foreshortening - di sotto in su) và nghệ sĩ trang trí Genova Baciccio (1639-1709), nổi tiếng với kỹ thuật Màu thuần (Cangianti) sử dụng màu sắc rực rỡ để mô tả bóng râm.

Các nhà điêu khắc Baroque nổi tiếng 

• Giovanni Bernini - Nhà điêu khắc Baroque vĩ đại nhất, được chú ý với:

- Sự ức hiếp của Proserpine (The Rape of Proserpine) (1621-22) Galleria Borghese, Rome.

- Apollo và Daphne (Apollo and Daphne) (1622-25), Galleria Borghese, Rome.

- Sự mãn nguyện của Thánh Teresa (Ecstasy of Saint Teresa) (1647-52), Cornaro Chapel, Santa Maria della Vittoria.

• Juan Martines Montanes (1568-1649), thợ điêu khắc gỗ điêu luyện người Tây Ban Nha, được biết đến với tác phẩm:

- Chúa Kitô nhân từ (The Christ of Clemency) (1603) Nhà thờ Seville

- Bàn thờ Santiponce (The Santiponce Altarpiece) (1613).

• Francois Duquesnoy (1597-1643)- Phong cách cổ điển, điêu khắc bằng đá cẩm thạch, đồng và được chú ý cho các bức tượng:

- St Andrew (1629-33) Basilica di San Pietro, Vatican

- St Susanna (1630-33) Santa Maria di Loreto, La Mã

(Tác phẩm "St Andrew" của Francois Duquesnoy)

• Alessandro Algardi (1598-1654) Người theo trường phái cổ điển Baroque, nổi tiếng với:

- Lăng mộ của Giáo hoàng Leo XI (Tomb of Pope Leo XI) (1634-44) St Peter's Rome

- Sự mãn nguyện của Thánh Philip Neri (Ecstasy of Saint Philip Neri) (1638) Santa Maria in Vallicella, Rome

- Giáo hoàng Leo đi đến Attila từ cánh cổng của Rome (Pope Leo Driving Attila from the Gates of Rome) (1646-53) St Peter's Rome

• Andreas Schluter (1664-1714) - nhà điêu khắc / kiến ​​trúc sư người Berlin; được chú ý với các bức tượng về Frederick III, bao gồm:

- Tượng cưỡi ngựa của Frederick William Đại đế (Equestrian Statue of Frederick William the Great) (1689-1703).

Những nhà điêu khắc Baroque muộn khác: Balthasar Permoser (1651-1732) và Louis-Francois Roubiliac (1695-1762). 

Các kiến trúc sư Baroque nổi tiếng 

• Pietro Berrettini da Cortona (1596-1669) - Kiến trúc sư của Giáo hoàng Urban VIII

- SS. Luca e Martina (1635-64, Rome)

- St Maria della Pace, mặt tiền (1656-7, Rome)

- St Maria in Via Lata (1658-62, Rome)

• Bernini (1598-1680)- Người vĩ đại nhất trong tất cả các kiến ​​trúc sư Baroque và các nhà điêu khắc.

- Palazzo Barberini (1628-32, Rome)

- Quảng trường St Peter (1656-67)

- St Andrea al Quirinale (1658-71, Rome)

(Tác phẩm "Palazzo Barberini" của Bernini)

• Francesco Borromini (1599-1667) - Đối thủ truyền kiếp của Bernini

- St Carlo alle Quattro Fontane (1634-68, Rome)

- Palazzo Sapienza và St Ivo alla Sapienza, mái vòm/ mặt tiền (1640-60, Rome)

- St Agnese in Agone (1653, Rome)

• John Vanbrugh (1664-1726)- Lãnh đạo phong trào Baroque ở Anh

- Lâu đài Howard (Castle Howard) (1702-12)

- Cung điện Blenheim (Blenheim Palace) (1705-24)

• Balthasar Neumann (1687-1753)- Nhà thiết kế thời kỳ Baroque người Đức hàng đầu, kiến ​​trúc sư Hoàng gia của gia đình Schonborn.

- Wallfahrtskirche (1730-9, Gossweinstein)

- Cầu thang cho Wurzburg Residenz (Staircase for Wurzburg Residenz) (1737)

- Cầu thang cho Cung điện Augustusburg (Staircase for Augustusburg Palace) (1743-8, Bruhl)

http://www.visual-arts-cork.com/history-of-art/baroque.htm 

Trang Hà