Nhìn lại quá khứ của Việt Nam: Bộ Chuyên khảo bằng tranh vẽ về Đông Dương (Monographie dessinée de l’Indochine)

Bản sắc nghệ thuật của Việt Nam trong những năm 1930 được tỏa sáng khi Bộ Chuyên khảo bằng tranh vẽ về Đông Dương (Monographie dessinée de l’Indochine) cung cấp bộ sưu tập tranh vẽ bằng bút chì và thạch bản ấn tượng từ Trường Mỹ thuật Gia Định.

Năm 1935, kết hợp với một nhà xuất bản ở Paris, các sinh viên Việt Nam của École d'Art de Gia Định ở miền nam Việt Nam và giám đốc người Pháp Jules Besson đã phát hành một ấn phẩm minh họa lộng lẫy mang tên Bộ Chuyên khảo bằng tranh vẽ về Đông Dương (Monographie Dessinée de l'Indochine) nhằm cung cấp cho độc giả ở châu Âu một "phần nhỏ của cuộc sống" ở nước thuộc địa xa xôi.

Bộ Chuyên khảo bằng tranh vẽ về Đông Dương (Monographie dessinée de l'Indochine) là một loạt 520 bức vẽ bằng bút chì và thạch bản, hầu hết đều có màu. Ảnh: Trí Thức VN.

Nội dung bức tranh miêu tả cảnh vật, lối sống của nhân dân ta vào khoảng đầu những năm 1930. Trong bộ sưu tập đồ sộ này, có 4 bộ về miền Bắc, 1 bộ về miền Trung, 6 bộ về miền Nam và 2 bộ về Campuchia và Lào.

Vẽ tranh theo gợi ý của ông Jules Gustave Besson - Chánh thanh tra các trường Mỹ thuật khu vực phía Nam và cũng là Hiệu trưởng trường Mỹ thuật Gia Định hơn 10 năm.

Học sinh của Trường Mỹ thuật Gia Định đã tham gia đông đảo để thực hiện chương trình này, tác phẩm của họ đã được Hội Thủ công và Trang trí tập hợp lại và in thành "Tuyển tập Thương mại, Văn hóa, Lãnh thổ và Con người Đất Gia Định" - Cuốn sách được do Nhà xuất bản Paul Geuthner in theo bản vẽ được thực hiện trong những năm 1935-1938-1943.

Nhóm họa sĩ và thợ in Việt Nam đã cùng nhau đóng góp vào bộ sưu tập 240 tấm trong bộ sách này, tuy nhiên, họ đã mang cả tính  cá nhân/ địa phương, dẫn đến sự không đồng nhất và lộn xộn với cả bản in dân tộc học phương Tây và hình ảnh được du nhập từ cả chủ nghĩa hiện đại châu Á và châu Âu.

Người xem, cả trong nước và quốc tế, đều kinh ngạc khi chuyên khảo gợi lên  như tiên đoán về sự biến đổi của phong cách nghệ thuật Việt Nam giữa bối cảnh thuộc địa.

Nghi lễ thờ cúng. Ảnh: Trí Thức VN

Nuôi dưỡng nét độc đáo của phong cách nghệ thuật Việt Nam.

Các họa sĩ được đào tạo tại các trường kỹ thuật do Pháp thành lập ở Việt Nam trong nửa đầu thế kỷ XX được tiếp xúc với nhiều truyền thống nghệ thuật - Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp và Việt Nam truyền thống - với mục tiêu nuôi dưỡng một phong cách Việt Nam độc đáo.

Những người đàn ông quý tộc đang đi dạo. Ảnh: Trí Thức VN

Tuy nhiên, kết quả cuối cùng là một tổng thể công trình lộn xộn mà các học giả sẵn sàng viết ra như là một sự chế nhạo vùng đất thuộc địa phái sinh.

Sự đa dạng của chuyên khảo cũng cho thấy tầm quan trọng của tính đa dạng của nghệ thuật hiện đại, khi các họa sĩ Việt Nam tích cực vay mượn, nhào nặn và biến đổi các loại hình nghệ thuật như một phương tiện tự đại diện của họ.

Thư viện Khoa học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh lưu giữ nguyên bản cuốn Monographie dessinée de l'Indochine: Cochinchine (gồm 8 cuốn, xuất bản một lần), bằng tiếng Pháp, do Nhà xuất bản Paul Geuthner ở Paris xuất bản năm 1935.

Trong sách có hàng trăm bức tranh tả thực, tranh màu nước được thực hiện rất công phu. Cuốn sách cực kỳ quý hiếm và có thể được xem như một cuốn từ điển về phong cảnh, cuộc sống, sinh hoạt, văn hóa, phong tục tập quán và tín ngưỡng, nghề thủ công, nông nghiệp, thương mại ... của những năm trước.

Chuyên gia mỹ thuật Nguyễn Quang Tuấn chia sẻ rằng: “Cuốn sách nêu lý do người Pháp thành lập Viện Viễn Đông Bác Cổ ở Việt Nam. Đó là vì họ nhận ra rằng nước ta có một nền văn hóa cổ tự rất đáng trân trọng và cần được nghiên cứu. Những học giả chân chính của Pháp khi tìm hiểu về văn hóa Việt Nam luôn thấy hấp dẫn. Bộ sách ảnh này là một minh chứng cho sự trân trọng đó ”.

Nguồn: https://vietnamtimes.org.vn/a-look-at-vietnams-past-monographie-dessinee-de-lindochine-40405.html 
Biên dịch: Khanh
Biên tập: Hiếu - Huyền