Nhà đấu giá Christie’s New York thông báo cho Chính phủ Romania vào thứ Sáu tuần này rằng họ đã ra quyết định tạm hoãn cuộc đấu giá bức tranh “San Sebastian” của họa sĩ Tây Ban Nha El Greco cho đến ngày 28 tháng 2. Đây là một tác phẩm nghệ thuật từng thuộc bộ sưu tập Hoàng gia Romania và sau đó thuộc sở hữu của Vua Michael, theo nguồn tin từ chính phủ Romania vào cùng ngày.  

Quyết định này được đưa ra sau khi nhà nước Romania can thiệp vào vụ tranh chấp tại Tòa án Paris nhằm tìm cách thu hồi bức tranh. Tác phẩm này được định giá từ 7 đến 9 triệu USD.  

Bức tranh dự kiến được bán đấu giá vào ngày 5 tháng 2 năm 2025, nhưng phiên đấu giá đã bị đình chỉ đến cuối tháng 2, trong khoảng thời gian này, bức tranh sẽ không được trả lại cho chủ sở hữu hiện tại.  

Chính phủ Romania đang cố gắng ngăn chặn việc bán đấu giá tại nhà đấu giá danh tiếng Christie’s New York và khôi phục quyền sở hữu bức “San Sebastian”. Theo các thông tin trước đó, Vua Michael được cho là đã bán kiệt tác của El Greco – hiện được định giá từ 7 đến 9 triệu USD – cho một nhà buôn nghệ thuật lớn của Pháp-Mỹ.  

Theo một tài liệu chính thức của Bộ, được Profit.ro phân tích, Chính phủ Romania đã phê duyệt một bản ghi nhớ về các bước cần thực hiện, bao gồm cả thủ tục pháp lý (dân sự/hình sự) để bảo vệ quyền sở hữu hợp pháp đối với bức tranh “San Sebastian” và khôi phục tình trạng trước khi tác phẩm này bị chuyển nhượng khỏi di sản nhà nước. Chính phủ cũng đang chuẩn bị thực hiện bất kỳ biện pháp pháp lý cần thiết nào để giành lại quyền sở hữu bức tranh.  

Thủ tướng Ciolacu xác nhận những bước đi của Chính phủ nhằm ngăn chặn việc bán đấu giá bức tranh. “Việc chặn đứng phiên đấu giá bức tranh ‘San Sebastian’ của danh họa El Greco, một phần di sản Romania, là một thành công lớn của nhà nước và đội ngũ luật sư đại diện. Tôi xin chúc mừng Bộ Tài chính và tất cả những ai đã tham gia vào chiến thắng ban đầu này, điều này giúp chúng tôi thêm tự tin rằng sau nhiều thập kỷ, chúng tôi chắc chắn sẽ lấy lại được bức tranh vô giá này”, Thủ tướng tuyên bố.  

Ông nhấn mạnh rằng “San Sebastian” của El Greco là một phần quan trọng trong di sản văn hóa và bộ sưu tập nghệ thuật quốc gia của Romania. Bức tranh từng thuộc sở hữu của Vua Carol I – vị vua đầu tiên của Romania – trước khi được chuyển giao cho Hoàng gia Romania sau khi ông qua đời vào năm 1914.  

Bức tranh này, cùng với nhiều tác phẩm nghệ thuật khác, đã rời khỏi Romania vào năm 1947 và chưa bao giờ quay trở lại kể từ đó. “Thay mặt Chính phủ Romania, tôi đã ủy quyền cho các bộ ngành liên quan và luật sư của chúng tôi, thông qua hai bản ghi nhớ được thông qua trong tháng này, theo đuổi cả vụ kiện tại Tòa án Paris để thu hồi bức tranh, cũng như chặn đứng cuộc đấu giá dự kiến diễn ra vào ngày 5 tháng 2 tại New York của một nhà đấu giá danh tiếng,” Thủ tướng tuyên bố.  

Ông khẳng định rằng “phiên đấu giá đã bị đình chỉ và bức tranh đang được nhà đấu giá giữ lại”, đây là bước đầu tiên để Romania có thể thu hồi hoàn toàn tác phẩm, bởi vì “bức tranh này thuộc quyền sở hữu không thể tranh cãi của nhà nước Romania.”  

Carol I – Một người hâm mộ El Greco  

Vua Carol I, người lên ngôi vào năm 1866, bắt đầu thu mua các tác phẩm nghệ thuật cho Bộ sưu tập Hoàng gia từ năm 1879 để trang trí các cung điện hoàng gia. Dưới sự tư vấn của học giả và nhà sưu tầm Felix Bamberg (1820-1893), nhà vua đặc biệt yêu thích hội họa Tây Ban Nha, vốn rất phổ biến ở Pháp nhưng ít được biết đến ở Trung và Đông Âu.  

Carol I sở hữu nhiều bức tranh của El Greco, phần lớn từng thuộc sở hữu của Vua Louis Philippe của Pháp (1773-1850), từ bộ sưu tập Tây Ban Nha tại Bảo tàng Louvre. Hiện nay, Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia Romania vẫn đang lưu giữ ba tác phẩm quan trọng của El Greco: “Marriage of the Virgin” (Hôn lễ của Đức Mẹ), “The Martyrdom of Saint Maurice” (Tử đạo của Thánh Maurice) và “he Adoration of the Shepherds” (Sự thờ phụng của các mục đồng).  

Bức tranh đã rời khỏi Romania như thế nào?  

Vua Carol I đã chuyển giao bức tranh cho Hoàng gia Romania theo di chúc vào ngày 14 và 26 tháng 2 năm 1899. Bộ sưu tập Hoàng gia được thành lập vào cuối thế kỷ 19 bằng ngân sách công, thông qua các khoản mua sắm của Chính phủ Brătianu. Trong di chúc, Carol I nhấn mạnh rằng toàn bộ bộ sưu tập của ông, được thủ thư hoàng gia Leo Bachelin lập danh mục vào năm 1898, “sẽ mãi mãi ở lại đất nước, thuộc về Hoàng gia Romania.”  

Tuy nhiên, theo nhà đấu giá Christie’s, vào tháng 11 năm 1947, Chính phủ Romania được cho là đã chuyển quyền sở hữu bức tranh cho Vua Michael.  

“Hợp đồng chuyển nhượng cho Vua Michael I của Romania (1921-2017) được thực hiện vào ngày 11-12 tháng 11 năm 1947, với sự đồng thuận của Chính phủ Romania”, Christie’s cho biết. Sau đó, bức tranh được bán bởi nhà vua vào năm 1976 thông qua công ty Wildenstein & Co. tại New York và được mua lại bởi chủ sở hữu hiện tại thông qua Giraud Pissarro Segalot, cũng tại New York, vào năm 2010.  

Tuy nhiên, không rõ từ tuyên bố của nhà đấu giá liệu cựu vương đã trực tiếp bán bức tranh cho công ty Wildenstein hay thông qua một trung gian nào khác.  

Các giao dịch liên quan đến bức tranh được ghi nhận vào năm 1976 và 2010, với xuất xứ từ bộ sưu tập Hoàng gia trước đây. Vua Michael I rời Romania vào tháng 1 năm 1948, ngay sau khi quyền sở hữu bức tranh được chuyển giao và ông buộc phải thoái vị dưới sức ép của chế độ cộng sản mới.  

Bức tranh từng được trưng bày tại Paris vào năm 1937, sau đó tại Bảo tàng Prado ở Madrid, Paris, Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia Washington, Bảo tàng Nghệ thuật Toledo và gần đây nhất là tại Bảo tàng Nghệ thuật Dallas từ ngày 1 tháng 4 năm 1982 đến ngày 6 tháng 2 năm 1983.

Nguồn: State Seeks To Recover El Greco Painting From Royal Collection 

Biên dịch: Huyền Trịnh