Mumbai trong tâm trí tôi: sáu ngôi sao sáng tạo người Ấn Độ nói về thành phố họ yêu thích

Vào thế kỷ 16, những nhà vẽ bản đồ Bồ Đào Nha đánh dấu bảy hòn đảo ven biển Ấn Độ là Ilhas de Bom Baim. Đến năm 1668, Công ty Đông Ấn Anh thuê lại vùng đất này từ Vua Charles I và đặt tên là Bombay. Dưới thời thuộc địa, các dự án khai hoang điên cuồng đã hợp nhất những hòn đảo thành một thành phố sầm uất. Thương mại phát triển mạnh mẽ, thu hút hàng nghìn người tìm đến lập nghiệp. Một đô thị ven biển ra đời: Mumbai.

'Mumbai là thành phố của cơ hội,' nhà làm phim Payal Kapadia nhận định. Cô khắc họa nhịp sống của người nhập cư trong All We Imagine as Light (2024), tác phẩm đoạt Grand Prix tại Cannes và được đề cử Quả cầu vàng 2025. Kapadia, con gái nghệ sĩ tiên phong Nalini Malani, đã dành nhiều năm nghiên cứu về Mumbai và hiện đang thực hiện bộ ba phim khám phá 'những quy tắc của một thành phố không có quá khứ rõ ràng, nơi tiềm năng và bi kịch cùng tồn tại'.

Kiến trúc sư Bijoy Jain yêu thích sự ấm áp của Mumbai. Anh gợi ý ghé thăm Bể Banganga cổ ở Malabar Hill – nơi từng là điểm tụ họp trước thời thuộc địa. Với Jain, kiến trúc không chỉ là xây dựng mà còn là sự hòa hợp với thiên nhiên. Các công trình của Studio Mumbai, được trưng bày tại Venice Biennale và Fondation Cartier, phản ánh triết lý này. 'Những không gian trung gian – như Banganga, bãi biển trước dinh thống đốc hay những mảng xanh ở Walkeshwar – là hy vọng cuối cùng của một Mumbai đang dần bị xói mòn'.

Nhà thiết kế thời trang Ashdeen Lilaowala nhớ về tuổi thơ ở Nam Mumbai với khung cảnh biển tuyệt đẹp và sự giao thoa văn hóa. Thuộc cộng đồng Parsi di cư từ thế kỷ 7, anh lớn lên giữa các lễ hội Giáng sinh, Eid, Ganesh Chaturthi… Thương hiệu Ashdeen của anh, đặt tại quận nghệ thuật Colaba, tôn vinh nghệ thuật thêu Gara – sự pha trộn tinh tế giữa phong cách châu Âu, Ba Tư, Ấn Độ và Trung Quốc. Cùng với những đóng góp nghệ thuật, từ thiện và kinh doanh của cộng đồng Parsi, Mumbai vẫn là biểu tượng sống động của sự đa dạng.

Gần Ashdeen là Jhaveri Contemporary, phòng trưng bày nghệ thuật do hai chị em Amrita và Priya Jhaveri thành lập năm 2010. Tọa lạc trên tầng ba của Devidas Mansion cổ kính, giữa khu phố Colaba lịch sử, không gian này tôn vinh nghệ sĩ từ nhiều thế hệ và quốc tịch. 'Chúng tôi yêu nơi này vì lịch sử, những khách sạn, quán cà phê và con phố rợp bóng cây của nó', họ chia sẻ. Với tầm nhìn ra Cổng Ấn Độ và nằm giữa hàng loạt phòng trưng bày khác, Jhaveri Contemporary phản ánh sự phát triển tự nhiên của hệ sinh thái nghệ thuật Mumbai, nơi ngày càng nhiều nhà sưu tập trẻ xuất hiện.

Một cuộc trò chuyện về Mumbai không thể thiếu ẩm thực – sự pha trộn của văn hóa và con người nơi đây. Vada pav (bánh khoai tây trong bánh mì Bồ Đào Nha), falooda hoa hồng ngọt mát của người Ba Tư, hay trà sữa nóng đậm vị trong các quán cà phê Iran là một phần không thể thiếu của nhịp sống đô thị.

Sự giao thoa này cũng truyền cảm hứng cho nghệ thuật Mumbai. Nghệ sĩ Shilpa Gupta, có tác phẩm được trưng bày tại Guggenheim, Pompidou và Mori Art Museum, thể hiện điều đó trong I Live Under Your Sky Too (2004-2023). Đan xen tiếng Hindi, Urdu và Anh, tác phẩm khắc họa sự hòa trộn văn hóa qua di cư. 'Trên phố, ta nghe thấy vô số ngôn ngữ – phản ánh sự biến đổi khi con người và nền văn hóa chạm vào nhau', bà nói.

Gupta, người gắn bó với Bandra cả đời, nhớ lại khoảnh khắc nhìn xuống Mumbai từ tầng 26 vào một buổi tối. 'Những chấm sáng từ đèn xe chuyển động, tạo nên sự kỳ diệu và khiêm nhường – như thể mỗi chúng ta chỉ là một phần nhỏ trong biển ánh sáng bất tận'.

Diễn viên Ali Fazal đến Mumbai để học tại Cao đẳng St. Xavier, nhưng chính thành phố đã trở thành ngôi trường lớn nhất của anh. 'Tôi lắng nghe mọi người khắp nơi – trên đường phố, cửa hàng, tiệm làm đẹp – và ghi lại màu sắc, cảm xúc, mùi hương. Đó là một kiểu nhật ký khác'.

Ký ức và khám phá là cốt lõi trong tình yêu của Fazal dành cho Mumbai. Anh trân trọng những ngày tháng ở Kala Ghoda, những bữa ăn tại Britannia & Co., Kyani & Co., Fountain Plaza, và niềm vui thử nghiệm nhà hàng mới. 'Tôi không biết tại sao, nhưng tôi tự hào về điều này. Khi dẫn ai đó đến những nơi ấy, tôi cảm thấy như đang đưa họ về nhà'.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art Basel