Lịch sử và bí ẩn của bức tranh Las Meninas của Diego Veláquez

“Las Meninas” bởi Diego Velázquez, 1656.

Trong hơn 350 năm, những người yêu nghệ thuật đã bị mê hoặc bởi Las Meninas. Bức tranh sơn dầu tinh vi này của Diego Velázquez là một bức tranh miêu tả về cuộc sống trong triều đình của Vua Philip IV của Tây Ban Nha. Có lẽ là một trong những kiệt tác quan trọng nhất trong lịch sử nghệ thuật phương Tây từ năm 1656 này vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến các nghệ sĩ ngày nay.

Tựa đề của tranh, có nghĩa là Quý cô đang chờ đợi, là một bước ngoặt trong lịch sử nghệ thuật đối với cách mà Velázquez thoát ra khỏi những bức chân dung được gán ghép cái mác trang trọng cứng nhắc về hoàng gia. Bức tranh này cho thấy Infanta Margaret Theresa, con gái của nhà vua, được bao quanh bởi đoàn tùy tùng khi Velázquez đứng sau giá vẽ vẽ chân dung của ông.

Hiện được đặt trong Bảo tàng Prado của Madrid, bức Las Meninas là một điểm nhấn trong danh mục tác phẩm đã hoàn thiện của Velázquez. Nhưng điều gì về kiệt tác này đã khiến công chúng tò mò trong nhiều thế kỷ vừa qua? Điều gì khiến nó trở nên đột phá và Velázquez đang muốn truyền tải điều gì qua bức tranh? Hãy cùng xem điều gì khiến Las Meninas trở thành một biểu tượng và di sản mà nó để lại là gì?

Diego Velázquez là ai?

“Portrait of Innocent X”, 1650. 

Người đàn ông đứng sau bức tranh này, là Diego Velázquez, là một nhân vật hàng đầu trong Thời kỳ Hoàng kim của nghệ thuật và văn học Tây Ban Nha. Sự bùng nổ văn hóa ở Tây Ban Nha này diễn ra song song với sự hưng thịnh của triều đại Habsburg Tây Ban Nha. Sự trỗi dậy của Habsburgs và sự mở rộng của Đế chế Tây Ban Nha là một tin tuyệt vời đối với một nghệ sĩ như Velázquez, người đã chứng kiến ​​sự nghiệp của mình cất cánh với tư cách là họa sĩ hoàng gia cho Vua Philip IV.

Sự nghiệp của họa sĩ người Tây Ban Nha này trải dài cùng thời kỳ với các nghệ sĩ Baroque vĩ đại của Ý và Pháp, nhưng ông đã phát triển phong cách riêng biệt của mình. Sinh ra ở Seville, tác phẩm ban đầu của anh ấy chứa đầy những cảnh được gọi là bodegón. Đặc biệt đối với Tây Ban Nha, những bức tranh về cuộc sống hàng ngày này diễn ra trong nhà bếp với các yếu tố về tĩnh vật.

Sự nghiệp của Velázquez thăng hoa khi anh chuyển đến Madrid. Khi họa sĩ hoàng gia Philip qua đời, Velázquez đã đảm nhận vai trò này và ngày càng được biết đến với những tác phẩm vẽ chân dung của mình. Velázquez không chỉ bắt nét được chân dung của đối tượng mà việc sử dụng nét vẽ lỏng lẻo để tạo ra kết cấu và chuyển động trên quần áo thật sự mang tính cách mạng. Tác phẩm của ông đã có ảnh hưởng lớn đối với các họa sĩ sau này như Manet và những người theo trường phái Ấn tượng, những người đã xây dựng trên nền tảng của những gì ông đặt nền móng đầu tiên.

Las Meninas

“Philip IV in Brown and Silver,” 1631-1632. 

Vào thời điểm Velázquez vẽ bức Las Meninas, ông đã làm việc tại triều đình của Vua Philip IV hơn 30 năm. Vào thời điểm đó, anh đã tự cho mình là người không thể thiếu và đã ở bên cạnh nhà vua, khi người vợ đầu tiên và đứa con trai duy nhất của họ đã qua đời. Vào thời điểm vẽ bức tranh, vua Philip đã tái hôn với Mariana của Áo, và Margaret Theresa (Cô gái trẻ ở trung tâm bức tranh) là con gái đầu lòng và duy nhất của họ.

Được ủy quyền bởi Philip, bức tranh được treo trong phòng làm việc riêng tại cung điện của ông. Cho đến năm 1819, nó vẫn nằm trong cung điện hoàng gia, sau đó nó được đưa vào bộ sưu tập của Bảo tàng Prado. Phần lớn những gì chúng ta biết về bức tranh này là nhờ vào công lao của nhà văn Tây Ban Nha Antonio Palomino, người đã dành toàn bộ phần sách của mình viết từ các nghệ sĩ Tây Ban Nha cho đến bức tranh Las Meninas. Ông không chỉ đưa ra thông tin về thời gian bức tranh được tạo ra, mà còn xác định hầu hết những người trong bức tranh. Cũng nhờ Palomino mà chúng tôi biết rằng nó có một căn phòng nằm trong Royal Alcázar. Cung điện kiêm pháo đài này là nơi ngự trị của các nhà cai trị Habsburg.

Nhân vật chính trong Las Meninas

Với rất nhiều người trong một khung cảnh, điều quan trọng là phải hiểu từng người là ai và vai trò của họ trong Habsburg ra sao.

INFANTA MARGARET THERESA

Cô công chúa lúc đó mới 5 tuổi khi bức Las Meninas được vẽ. Mặc dù Philip có 12 người con giữa hai người vợ, Margaret Theresa chỉ là một trong hai người sống sót đến tuổi trưởng thành. Sau đó cô trở thành Hoàng hậu La Mã Thần thánh khi kết hôn với Leopold I. Tại đây, cô đang được hai người phụ nữ chờ đợi và mặc trang phục lộng lẫy mà người ta mong đợi từ một Habsburg trẻ tuổi. Điều thú vị là đôi mắt của cô ấy không hướng vào một trong hai người phụ nữ đang chờ của cô ấy, mà là trực tiếp hướng ra người đang đứng sau giá vẽ của Velázquez.

MARÍA AGUSTINA SARMIENTO VÀ ISABEL DE VELASCO

Đứng ở hai bên Margaret Theresa là những người phụ nữ đang đợi của cô ấy. Isabel đứng bên trái cô công chúa trẻ, sẵn sàng chào hỏi. Thay vào đó, María Agustina quỳ gối trước cô ấy và mời cô ấy đồ uống trên khay.

MARIA BÁRBOLA VÀ NICOLASITO PERTUSATO

Đứng ở hai bên Margaret Theresa là những người phụ nữ đang đợi của cô ấy. Isabel đứng bên trái cô công chúa trẻ, sẵn sàng chào hỏi. Thay vào đó, María Agustina quỳ gối trước cô ấy và mời cô ấy đồ uống trên khay.

MARCELA DE ULLOA

Đứng ngay sau Isabel de Velasco là Marcela de Ulloa, người đi kèm của Margaret Theresa. Cô ấy mặc đồ tang và trò chuyện với một nhân vật không rõ danh tính, có lẽ là một vệ sĩ.

JOSÉ NIETO

Người hầu phòng của nữ hoàng José Nieto được nổi bật trong bức chân dung nhờ vị trí của ông ở ngưỡng cửa. Nieto cũng là người đứng đầu trong việc thảm trang trí tại cung đình và có thể là họ hàng của Velázquez. Có vẻ như anh ấy đang vén một tấm rèm ở ngưỡng cửa sang một bên, có lẽ để đón nhiều ánh sáng tự nhiên hơn trong khi họa sĩ làm việc.

VUA PHILIP IV CỦA TÂY BAN NHA VÀ MARIANA CỦA ÁO

Mặc dù ta không thể xác định Margaret Theresa đang nhìn ai, nhưng những người quan sát tinh ý sẽ nhận thấy một cặp đôi được phản chiếu trong gương ở phía sau căn phòng. Ở đây chúng ta thấy hình ảnh của Vua Philip IV và hoàng hậu của ông, Mariana của Áo. Và một khi chúng tôi cho rằng chúng tôi cũng nhìn thấy Velázquez vẽ tranh trên giá vẽ của anh ấy, nghĩa là cô ấy đang nhìn cha mẹ mình. Việc sử dụng gương trong bức tranh rất có thể là do ảnh hưởng của Bức chân dung Arnolfini của Jan Van Eyck. Được vẽ vào năm 1434, kiệt tác thời Phục hưng phương Bắc này được treo trong cung điện của Philip, vì vậy Velázquez chắc chắn đã nhìn thấy nó.

DIEGO VELÁZQUEZ

Mặc dù chắc chắn không có gì lạ khi các nghệ sĩ tự đưa mình vào các bức tranh — Raphael đã tự giới thiệu mình trong Trường học Athens — Velázquez mang lại cho bức chân dung tự họa của mình một vị trí nổi bật trong bức tranh. Las Meninas không chỉ diễn ra trong xưởng vẽ của anh ấy tại Alcázar, mà mọi thứ trong tác phẩm đều xoay quanh hành động của người họa sĩ. Không chỉ làm việc với tư cách là họa sĩ của triều đình mà còn là người quản lý bộ sưu tập nghệ thuật phong phú của Vua Philip, vai trò của Velázquez rất quan trọng đối với đời sống văn hóa của tòa án. Tại đây, họa sĩ người Tây Ban Nha này thể hiện mình trước bức tranh vẽ chân dung của cặp vợ chồng hoàng gia.

Las Meninas có nghĩa là gì?

Bức tranh đặt người xem vào vị trí của nhà vua và hoàng hậu. Sự thay đổi thú vị này khiến những ai đang xem bức tranh vừa là người thưởng tranh vừa là người tham gia. Tất nhiên, ban đầu khán giả sẽ là Vua Philip, vì nó được treo trong phòng của ông. Bức tranh Las Meninas cho thấy dàn nhân vật đáng lẽ quan trọng đối với nhà vua.

Một số nhà sử học nghệ thuật đã coi tác phẩm này như một cách để Velázquez thể hiện tầm quan trọng của bản thân mình trong triều đình. Bằng cách nâng tầm bản thân lên ngoài trong việc thể hiện nghệ thuật hội họa “máy móc”, anh ấy đã thể hiện sự xứng đáng của mình. Điều này sẽ rất quan trọng khi người ta xem xét những chi tiết nhỏ trong cách nghệ sĩ mô tả bản thân.

Hình chữ thập đỏ trên ngực của ông là biểu tượng của Order of Santiago, một trật tự tôn giáo và quân sự. Trong khi người ta từng cho rằng ông đã vẽ thêm cây thánh giá vào ngực của mình vào một ngày sau đó, các nghiên cứu bảo tồn mới cho thấy điều này không đúng. Có thể là người họa sĩ đã thúc đẩy động cơ được phong tước trước khi được nhà vua phong tước hiệp sĩ cho ông?

Nhà sử học nghệ thuật Jonathan Brown, một chuyên gia hàng đầu về Velázquez, đã đặt ra một giả thuyết khác. Ông lập luận rằng bức tranh đã được thực hiện trong khoảng thời gian từ khi họa sĩ được phong tước hiệp sĩ vào năm 1659 và khi ông hỗ trợ Vua Philip trong một chuyến đi chính trị quan trọng đến Pháp vào năm 1660. Brown đã đưa ra giả thuyết rằng Las Meninas là một món quà cảm ơn Vua Philip khi đã phong tước cho Velázquez.

Dù thế nào đi nữa, bức tranh Las Meninas vẫn hấp dẫn với trò chơi thú vị giữa người họa sĩ, người mẫu và người xem. Ai đang nhìn ai? Và tại sao? Đó là một bí ẩn chưa được giải đáp khiến những người yêu nghệ thuật thích thú.

Ảnh hưởng của bức tranh Las Meninas

“Những người con gái của Edward Darley Boit” của John Singer Sargent, năm 1882. 

Las Meninas chỉ ảnh hưởng khi tác phẩm của Velazquez bắt đầu nổi tiếng trên toàn thế giới vào thế kỷ 19. Pablo Picasso đặc biệt say mê bức Las Meninas. Vị thiên tài Lập thể này đã vẽ 58 biến thể trên tác phẩm vào năm 1957. Salvador Dalí đã vẽ lại sự tôn kính của riêng mình đối với tác phẩm vào năm 1958 với một tác phẩm có tựa đề Velázquez Vẽ tranh của Infanta Margarita Với ánh sáng và bóng tối của vinh quang riêng của ông. 

Trong khi các tác phẩm của Picasso và Dalí như một sự tôn kính trực tiếp đối với người đồng nghiệp Tây Ban Nha của họ, các họa sĩ khác đã học các bài học của Las Meninas và sử dụng chúng để nâng cao bức chân dung của họ. Ví dụ nổi tiếng nhất là bức tranh sơn dầu năm 1882 của John Singer Sargent, trong bức Những người con gái của Edward Darley Boit. Việc Sargent sử dụng không gian, di chuyển từ nền tối sang nền sáng, cũng như các nét vẽ lỏng lẻo và bố cục chắc chắn được ảnh hưởng bởi Las Meninas.

Nguồn: https://mymodernmet.com/diego-velazquez-las-meninas/

Biên dịch: Hưng

Biên tập: Ahndoar