Giải thưởng Marcel Duchamp 2024 đã được trao cho Noémie Goudal

Giải thưởng Marcel Duchamp 2024 đã được trao cho Noémie Goudal. Cô cho biết: "Trong các tác phẩm của tôi, người xem không chỉ nhìn thấy phong cảnh mà còn cảm nhận được cả kinh nghiệm và công sức đã bỏ ra để tạo ra chúng."

Vào thế kỷ 20, mực nước biển Địa Trung Hải đã dâng cao gần 20 cm. Trong vòng 2 năm, đỉnh Mont Blanc đã giảm xuống 2 cm. Diện tích bề mặt của khu rừng Fontainebleau cũng đã tăng lên đáng kể kể từ giữa thế kỷ 19. Những sự thay đổi về địa chất này được ghi lại thông qua các phép đo chính xác, tuy nhiên, rất khó có thể quan sát bằng mắt thường. Vậy liệu chúng ta có thể sử dụng nghệ thuật để thể hiện những sự biến đổi này của hành tinh, vượt ra ngoài sự tạm thời của con người? Đây chính là mục tiêu mà Noémie Goudal, một trong bốn nghệ sĩ vào chung kết giải thưởng Marcel Duchamp 2024, theo đuổi.

Trong hai bộ phim mới, Goudal, nghệ sĩ thị giác người Pháp sinh năm 1984, đã dựng lên những cảnh phá hủy một cảnh quan. Trong bộ phim đầu tiên, những tảng đá trong một hang động tối tăm vỡ ra thành hàng nghìn mảnh trong chuyển động chậm, để lộ những tia sáng. Trong bộ phim thứ hai, cây cối tan chảy, làm mất đi khu rừng mà chúng từng tạo ra. Chỉ trong vài phút, Goudal đã khiến nhận thức của người xem bị bối rối, và dần dần họ nhận ra rằng chúng ta không chứng kiến sự tan rã tự nhiên của thế giới, mà là sự biến đổi của những hình ảnh quy mô lớn được nghệ sĩ dàn dựng. Goudal đã hoàn thiện phong cách nghệ thuật trompe-l'oeil (lừa mắt) trong suốt 10 năm qua, đầu tiên qua nhiếp ảnh và gần đây hơn là qua video.

Nguồn gốc các tác phẩm của Goudal có thể truy ngược lại từ thời cô còn là sinh viên, đặc biệt là từ chuyến đi đến Scotland. Thất vọng vì không thể nắm bắt được sức mạnh của cảnh quan xung quanh chỉ bằng máy ảnh, cô đã nảy ra ý tưởng in một bức ảnh lớn về một con đường địa phương trong studio của mình. Cô đã tạo ra hiệu ứng đắm chìm mà mình mong muốn bằng cách đặt các vật thể hoặc con người trước bức ảnh in đó. Hai yếu tố này đã nhanh chóng trở thành nền tảng cho nghệ thuật của cô: tính vật chất của hình ảnh, thông qua in ấn và tái tạo trước ống kính, và sự pha trộn của cảnh quan, thông qua các bối cảnh được ghép nối.

Trong khi nhiều nghệ sĩ cùng thế hệ với Goudal sử dụng Photoshop để tạo ra các tác phẩm ghép, Goudal lại ưa chuộng phương pháp thủ công của mình, chia nhỏ các tầng hình ảnh để tái tạo chúng một cách tận dụng phối cảnh và sự biến đổi. Cô thường in ảnh của mình ở kích thước A3, cắt và dán chúng lại với nhau để tạo thành nền, sau đó gắn chúng vào các cấu trúc bằng gỗ hoặc treo chúng trên giàn giáo. Mọi thứ bắt đầu từ vị trí của máy ảnh, quyết định cách bố trí bối cảnh trong không gian. Chẳng hạn, trong loạt tác phẩm 'Southern Light Stations' (2015), những quả cầu chứa đầy mây, khói hoặc màu của bầu trời dường như lơ lửng trên những vùng biển hoặc thung lũng núi. Dù bề mặt của chúng có vẻ như hình cầu, nhưng thực tế lại phẳng, phản chiếu môi trường xung quanh, tạo nên chiều sâu siêu thực cho tác phẩm.

Tuy nhiên, khi nhìn kỹ hơn vào những hình ảnh này, người ta sẽ nhận thấy dấu vết bàn tay của nghệ sĩ, với những sợi dây và kẹp quần áo giữ chặt các cạnh của những bức tranh ghép giấy. Đây là một sự giám sát đơn giản hay một quyết định có chủ đích? Goudal giải thích: "Trong các tác phẩm của tôi, người xem không chỉ nhìn thấy phong cảnh mà còn cảm nhận được cả kinh nghiệm và công sức đã bỏ ra để tạo ra chúng."

Goudal rất quan tâm đến Copernicus và việc giải mã bầu trời trước khi kính thiên văn được phát minh, cũng như nghiên cứu lý thuyết của Buffon vào thế kỷ 18 về lịch sử Trái đất. Tuy nhiên, điều khiến cô đặc biệt ám ảnh là ngành cổ khí hậu học - nghiên cứu về khí hậu cổ đại. Trong suốt nhiều năm, cô đã tìm cách theo dấu sự tiến hóa của cảnh quan mà không có sự can thiệp của con người.

Vào năm 2022, Goudal bắt đầu ghi lại quá trình tiến hóa này qua video. Trong lễ hội nhiếp ảnh Rencontres d’Arles, cô đã công chiếu hai bộ phim tại Église des Trinitaires. Một bộ phim mô tả khu rừng bị thiêu rụi bởi ngọn lửa, hé lộ một bối cảnh khác phía sau nó, và bộ phim còn lại về khu rừng thay đổi khi những cây cối chìm trong dòng suối. Đây là lần đầu tiên bối cảnh của cô được tái hiện qua ống kính, đồng thời những bối cảnh này cũng chịu sự tác động ngẫu nhiên từ các hành động mà cô gợi ra.

Goudal tiếp tục khám phá những vùng đất mới trong dự án của mình cho giải thưởng Marcel Duchamp. Lần này, cô được bao quanh bởi một đoàn làm phim, như thể cô đang ở trong một phim trường, in những bức tranh phong cảnh của mình lên kính và cho nổ chúng bằng pháo hoa, hoặc in lên polystyrene, nơi ngọn lửa tan chảy với độ nhớt ấn tượng.

Vài tháng sau khi công chiếu các bộ phim này tại Trung tâm Pompidou, Goudal sẽ khánh thành một tác phẩm lớn tại nhà ga xe lửa Blanc-Mesnil mới, gần Paris. Nghệ sĩ sẽ sử dụng những ô cửa sổ lớn để dàn dựng một nhà kính nhiệt đới chứa đầy các loài thực vật kỳ lạ, một số trong đó đã tuyệt chủng kể từ thời kỳ đồ đá giữa. Tác phẩm sắp đặt này không chỉ kết hợp giữa thực và giả, mà còn đưa ra sự hòa quyện giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Đây là một tác phẩm cố định, sẽ nhắc nhở người xem về một trong những sức mạnh vĩ đại của nghệ thuật: sự siêu việt.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art Basel