Các bức tranh tường thời Trung cổ ẩn giấu trong một nhà thờ lớn ở Pháp được hé lộ qua hình ảnh kỹ thuật số

Các chuyên gia bảo tồn tại Anh đã ghép nối hàng nghìn bức ảnh chụp các bức tranh tường tại nhà thờ Angers của Saint Maurille.

Các nhà nghiên cứu (từ trái sang phải) Lucy Wrapson, Paul Binski và Emily Guerry đang nghiên cứu các bức tranh tường thế kỷ 13. Ảnh: Viện Hamilton Kerr.

Các bức tranh tường thời Trung cổ, được xem là kiệt tác thuộc loại hình này còn sót lại từ cuối thế kỷ 13 tại Pháp, với phong cách gắn bó chặt chẽ với triều đình của vua Henry III, đã được hé lộ trong vẻ đẹp rực rỡ sắc màu tuyệt vời nhất lần đầu tiên sau hơn 500 năm. Tuy nhiên, các bức tường này vẫn bị che giấu phía sau các tấm vách trong nhà thờ lớn Angers ở miền tây nước Pháp.

Một nhóm nhà sử học nghệ thuật và bảo tồn ở Anh đã làm việc trong suốt một thập kỷ để tạo ra hình ảnh đầu tiên đầy đủ màu sắc của những bức tranh mô tả cuộc đời và các phép lạ của Thánh Maurille, một giám mục thế kỷ thứ 5 ở Angers. Thánh tích của ngài từng được lưu giữ trong một đền thờ bạc tại nhà thờ lớn này.

Hình ảnh này được tạo ra bằng cách ghép kỹ thuật số hơn 8.000 bức ảnh của các bức tường cong, chụp từ không gian hẹp phía sau các tấm vách không thể tháo rời vì chúng là một phần của khu vực ca đoàn trong nhà thờ. Những bức ảnh, vốn bị méo mó do hạn chế trong việc tiếp cận và sự cong vênh của tường, đã được Chris Titmus từ Viện Hamilton Kerr tại Cambridge xử lý thành một hình ảnh hoàn chỉnh. Công việc này kéo dài nhiều năm và nhận được tài trợ từ Quỹ John Fell. Kết quả của dự án đã được công bố trong số mới nhất của *Bulletin of the Hamilton Kerr Institute* (tháng 11/2024).  

Huyền thoại về Thánh Maurille kể về việc ngài đã ban phước cho một người phụ nữ hiếm muộn để sinh được một mụn con trai. Tuy nhiên, khi cậu bé qua đời, Maurille đã không can thiệp. Trong sự ăn năn, ngài vứt bỏ chìa khóa nhà thờ, và chiếc chìa khoá này đã được một con cá nuốt vào bụng. Ngài rời Pháp, sang Anh làm người làm vườn cho nhà vua. Tại một bữa tiệc, con cá cùng chiếc chìa khóa đã xuất hiện một cách thần kỳ trên bàn tiệc, sự việc này đã tiết lộ danh tính của ngài. Ngài trở về Angers, ban phước và làm hồi sinh cậu bé, người sau này trở thành Thánh René. Tuy nhiên, câu chuyện này hiện được coi là hư cấu.  

Các bức tranh nhấn mạnh các chuyến hành trình qua Eo biển Anh đến nước Anh, gắn liền với vùng Angers, nơi khởi nguồn quyền lực của triều đại Plantagenet, cai trị nước Anh cho đến năm 1485 khi Richard III qua đời tại trận Bosworth. Nhóm nghiên cứu xác định các bức tranh được thực hiện vào khoảng năm 1270, có thể do Isabella la Blanche, em cùng cha khác mẹ của vua Anh Henry III, hoặc con trai bà là Maurice đặt vẽ.  

Sau một vụ hỏa hoạn vào giữa thế kỷ 15, các bức tranh bị phủ lớp vôi trắng, giúp chúng tránh khỏi sự tàn phá của những người bài trừ biểu tượng. Đến năm 1786, các bức tranh được bao bọc bởi các tấm vách, vừa gây hư hại cục bộ nhưng cũng giúp bảo vệ các tác phẩm nghệ thuật này khỏi cuộc Cách mạng Pháp. Các bức tranh tình cờ được phát hiện vào năm 1980 bởi một linh mục khi sử dụng không gian này làm nơi lưu trữ, và sau đó được các chuyên gia Pháp phục chế cẩn thận. Tuy nhiên, chỉ có những hình ảnh đen trắng một phần được ghi nhận. Những hình ảnh mới, lần đầu tiên hé lộ trọn vẹn các bức tranh trong hơn 500 năm, đã được chia sẻ với nhà thờ.  

Emily Guerry, một giảng viên Lịch sử Trung cổ tại Đại học St Peter’s, Oxford, người phân tích bối cảnh lịch sử và các nhà tài trợ có khả năng, mô tả những bức tranh này là “đẹp đến kinh ngạc.” Tuy nhiên, bà cũng thừa nhận rằng việc chụp ảnh các bức tranh là một "cơn ác mộng" vì phải bò từng chút qua không gian chật hẹp, bụi bặm và xác chim bồ câu chết để đảm bảo ánh sáng và góc chụp thống nhất.  

Các bức tranh được vẽ bằng sơn dầu, không phải frescos. Các đồng nghiệp của Guerry, gồm Paul Binski, giáo sư danh dự về lịch sử nghệ thuật Trung cổ tại Đại học Cambridge, và Lucy Wrapson, chuyên gia bảo tồn cao cấp tại Viện Hamilton Kerr, chỉ ra sự tương đồng với các bức tranh tường sơn dầu cùng thời tại Westminster Abbey ở London. Điều này cho thấy sự chia sẻ kiến thức về vật liệu mới giữa các nhóm họa sĩ, thậm chí có thể cùng một số nghệ sĩ thực hiện.  

Các bức tranh tại Angers được cho là do hai nhóm họa sĩ thực hiện. Binski tin rằng những tác phẩm tốt nhất, với cách thể hiện nhân vật tự tin và màu sắc phong phú, là những kiệt tác còn sót lại xuất sắc nhất từ thời kỳ đó. Ông cũng lưu ý sự tương đồng nổi bật giữa hình ảnh vị vua trẻ đẹp trai trong bức tranh tiệc tùng và tượng chân dung của Henry III trên lăng mộ hoành tráng của nhà vua tại Westminster.

Nguồn: Medieval wall paintings hidden in a French cathedral revealed in digital imagery

Biên dịch: Huyền Trịnh