Ánh sáng sử dụng trong phòng tranh và viện bảo tàng

Sắp đặt ánh sáng là một trong các công việc quan trọng tại phòng tranh, và viện bảo tàng. Nó góp phần tạo ra một bầu không khí để xem các tác phẩm nghệ thuật, hoặc tạo ra một trải nghiệm đặc biệt nào đó.  Viện bảo tàng, phòng tranh, hay triển lãm là những nơi nhất thiết cần đến việc sắp đặt ánh sáng thích hợp.

Vậy thì thế nào là ánh sáng thích hợp? Vanvi Gallery xin phép đưa ra một số yếu tố dựa trên việc tìm hiểu và kinh nghiệm để góp phần giúp bạn giải đáp vấn đề này.

HIỆU QUẢ CỦA ÁNH SÁNG

Trước hết, chúng ta hãy xem ánh sáng có thể góp phần đạt được những hiệu quả như thế nào:

• Ánh sáng đánh dấu các chi tiết, và đối tượng quan trọng của tác phẩm nghệ thuật
• Ánh sáng tạo ra các trải nghiệm khác nhau trên một tác phẩm nghệ thuật khi đứng ở các góc nhìn khác nhau
• Ánh sáng hướng dẫn dắt bạn xem từ khu vực này sang khu vực khác
• Ánh sáng tạo một cảm giác khám phá và muốn tìm hiểu thêm
• Ánh sáng góp phần bảo vệ các tác phẩm và đồ vật trong triển lãm
• Ánh sáng hoàn thành chức năng của một phòng tranh và viện bảo tàng

Việc chiếu sáng vào các tác phẩm nghệ thuật có thể góp phần cải thiện kết cấu và màu sắc của tác phẩm nghệ thuật, tạo ra những ý niệm riêng trên tác phẩm nghệ thuật hoặc để nhấn mạnh vào ý niệm của nghệ sỹ, hoặc để nhấn mạnh vào ý niệm mà giám tuyển muốn đặt vào tác phẩm ấy.

MỨC ĐỘ CHIẾU SÁNG

Trong khi ngắm các bức tranh, hoặc tác phẩm điêu khắc, người xem gần như không nhận thấy việc chiếu sáng đang tác động như thế nào lên họ. Đó là vấn đề mà một người kỹ thuật phải xem xét cẩn thận mức độ chiếu sáng, thông số của đèn, và cách chiếu sáng theo chủ ý của giám tuyển.

TÍNH CHẤT CỦA TÁC PHẨM LIÊN QUAN ĐẾN ÁNH SÁNG

Một số tác phẩm có thể dẫn đến sự hao mòn và hư hỏng khi mức độ ánh sáng không được kiểm soát cũng như thời gian phơi sáng. Một ví dụ cụ thể là các bức tranh được sáng tác trên lụa có thể giòn gãy sợi lụa khi thời gian phơi sáng quá lâu và liên tục, hoặc với cường độ ánh sáng mạnh. Các hạt màu dưới cường độ ánh sáng mạnh cũng có thể bay đi bớt, gây cho bức tranh bạc màu, đặc biệt là với các bức tranh sơn dầu thường không sử dụng kính trên bề mặt.

NHIỆT ĐỘ MÀU

 Ánh sáng có đặc tính là nhiệt độ màu, được đo bằng độ Kelvin. Nhiệt độ màu ảnh hưởng đến việc người xem cảm nhận tác phẩm nghệ thuật và cả không gian nói chung. Nhiệt độ màu được đo bằng Kelvin (K) - con số càng thấp, ánh sáng trắng xuất hiện càng ấm, trong khi Kelvin cao hơn sẽ xuất hiện lạnh hơn.

Nhiệt độ màu này có thể chia thành 3 dải:  

• Ấm áp: 2700-3300K, với tông màu cam và đỏ.
• Mát: 3300-5300K, tông màu trung tính.
• Lạnh: từ 5000-6500K, với các sắc thái xanh lam.

Khi chiếu sáng cho một bức tranh hoặc một tác phẩm điêu khắc, nhiệt độ màu hợp lý cho các tác phẩm là tông màu trung tính 3300-5300K. Ngoài ra, một chỉ số cần chú ý nữa là chỉ số CRI, là thước đo định lượng về khả năng tái tạo màu sắc của các vật thể một cách trung thực so với nguồn sáng tự nhiên hoặc lý tưởng. CRI cho viện bảo tàng và phòng tranh là từ 95 đến 97.

CÁC LOẠI ĐÈN

Các loại đèn được sử dụng trong phòng tranh và viện bảo tàng có mấy loại:

• Đèn chiếu sáng: để chiếu sáng phòng và các lối đi, ánh sáng của chúng cần đồng đều và không tạo ra bóng đổ.
• Đèn rọi: để chiếu sáng các tác phẩm nghệ thuật,là loại đèn có thể xoay được nhiều hướng để đạt được những chủ ý khác nhau của nghệ sỹ hoặc giám tuyển.
• Đèn lớn: để chiếu sáng cho các tác phẩm lớn, chiếc đèn này sẽ chiếu sáng trên một khoảng rộng,
• Đèn treo: theo các thiết kế và chủ ý khác nhau.

Các loại đèn này được sử dụng để ánh sáng chiếu vào tác phẩm, và hướng sự tập trung của người xem vào tác phẩm. Ánh sáng của nó cần tạo được sự thoải mái, và dễ chịu cho đôi mắt trong thời gian thưởng thức các tác phẩm nghệ thuật.

PHONG CÁCH

Việc phân bổ ánh sáng theo cách thức như thế nào và việc sắp xếp khoảng cách các tác phẩm nghệ thuật là những điều tối quan trọng trong công tác chuẩn bị cho một triển lãm. Viện bảo tàng, và phòng tranh có thể kết hợp nhiều  loại ánh sáng khác nhau để tạo ra các cảm giác phù hợp với từng khu vực, và chủ ý cụ thể. Có những khu vực sẽ cần ánh sáng đồng nhất, và bao trùm. Có những khu vực sẽ chỉ cần ánh sáng chiếu điểm và giữ tối các phần khác để dẫn dắt đôi mắt tập trung vào điểm cần nhấn mạnh, hoặc chiếu sáng để tạo ra phong cách riêng.

Ảnh: Bảo tàng Louvre Abu Dhabi. Nguồn ảnh:https://www.louvreabudhabi.ae/

Vanvi Gallery