Triển lãm tôn vinh tinh thần sống trong ngôi nhà Tây Phi

“Chúng tôi mong muốn tạo ra một không gian mà người Nigeria có thể cảm thấy thân thuộc,” nhà thiết kế Moyo Adebayo chia sẻ về triển lãm mới nhất của anh – What Makes a Space Nigerian?, nơi anh đi tìm lời hồi đáp cho câu hỏi: điều gì tạo nên bản sắc của một ngôi nhà Nigeria?

Liệu đó là trò chơi chiến thuật Ayo đặt trong phòng khách, là những bức ảnh gia đình treo khắp các bức tường, hay cây chổi truyền thống Igbale nơi gian bếp? Theo Adebayo, những ngôi nhà châu Phi được định hình bởi chiều sâu văn hoá, truyền thống và tinh thần gắn kết. Với triển lãm lần này, chàng kiến trúc sư trẻ muốn tôn vinh những chi tiết làm nên linh hồn của tổ ấm Tây Phi.

Trong một kho thóc cổ hơn 200 năm tại Milton Keynes, Adebayo cùng các giám tuyển Oreofe Ogunkoya, Bewaji Oyesanya, Tunmiji Osibodu và Israel Taiwo đã cùng nhau dựng nên một căn nhà Nigeria mộc mạc – với đầy đủ các khu vực sinh hoạt quen thuộc trong không gian nhà như bếp, phòng khách, phòng ngủ, và cả không gian triển lãm kết hợp sân khấu trò chuyện. “Ngôn ngữ kiến trúc lấy cảm hứng từ nhà ở truyền thống của người Yoruba và Igbo,” Adebayo nói.

Toàn bộ cấu trúc được dựng thủ công tại chỗ từ những vách ngăn gỗ mô-đun, được xử lý để mô phỏng kết cấu vách đất adobe đặc trưng trong các ngôi nhà miền Nam Nigeria thời tiền thuộc địa. Mỗi chi tiết đều được cân nhắc kỹ lưỡng để hoà hợp với mặt sàn lồi lõm của kho thóc cổ.

Bên trong, người xem có thể bắt gặp bàn chơi Ayo, những bức tranh, ảnh chân dung người thân – “Với người Nigeria, gia đình rất quan trọng. Một ngôi nhà sẽ không trọn vẹn nếu thiếu hình ảnh của những người ta yêu quý,” Adebayo chia sẻ. Những cuốn Kinh thánh, hình minh họa các câu chuyện tôn giáo cũng hiện diện, phản ánh vai trò trung tâm của đức tin trong đời sống của cộng đồng Yoruba và Igbo.

Cử chỉ chào hỏi – một nét văn hoá không thể thiếu – được tái hiện qua khay nước mời khách đặt giữa phòng khách. “Chúng tôi muốn gợi lại sự ấm áp và hiếu khách đặc trưng của các gia đình Nigeria,” Adebayo giải thích. Từ từng món đồ nhỏ, nhóm thực hiện đã chọn lọc cẩn trọng để truyền tải vẻ đẹp của nền văn hoá mà họ đang kể lại.

Để chuẩn bị cho triển lãm, Adebayo đã phỏng vấn nhiều gia đình Nigeria để tìm hiểu sâu về những sinh hoạt thường nhật: từ bữa cơm gia đình đến các nghi lễ tín ngưỡng. Không dừng lại ở không gian vật chất, triển lãm còn giới thiệu Nsibidi – hệ thống ký hiệu đồ hoạ cổ từng được sử dụng trong nghệ thuật, hình xăm và trang trí nội thất ở Tây Phi thời tiền thuộc địa.

Khách tham quan cũng sẽ có cơ hội khám phá các tác phẩm nghệ thuật đương đại của Nigeria như Myles Igwebuike, Olaoluslawn, Ife Somefun… Một điểm nhấn đặc biệt là chiếc ghế "IO Stool" của nghệ sĩ Zoe Chinonso Ene, nơi cô kết hợp biểu tượng của người Igbo với ngôn ngữ tạo hình hiện đại – xoá nhoà ranh giới giữa công năng và nghệ thuật.

Với What Makes a Space Nigerian?, Adebayo không chỉ tái dựng một ngôi nhà – anh tái hiện ký ức, văn hoá và cảm thức thân thuộc của một cộng đồng. Triển lãm như một lời mời gọi những người châu Phi ở khắp nơi cùng soi chiếu lại chính căn nhà của mình – để nhìn thấy rõ hơn cội rễ và giá trị đang hiện diện mỗi ngày.

“Tôi mong rằng khi nhìn thấy một không gian mang đậm bản sắc Nigeria, mọi người ở các quốc gia châu Phi khác cũng sẽ được gợi cảm hứng để tìm lại ngôn ngữ của chính nơi họ gọi là nhà.”

Nguồn: Wallpaper*

Biên dịch: Hoàng Linh